زمينه سازي براي حفظ محيط زيستمحيط زيست از مقولات مهمي است كه در جوامع پيشرفته دنيا از اهميت بالايي برخوردار است و اين در حالي است كه اين مبحث مهم زيستي در اكثر كشورهاي در حال توسعه در معرض خطرات و آسيب هاي بسيار جدي قرار گرفته است. صرف نظر از تدابير كلان كه برعهده مسئولان و مقامات بالاي دستگاههاي اجرايي است، عملكرد يكايك افراد يك جامعه مي تواند در سالم سازي و پاك سازي محيط زيست و برعكس ايجاد آلودگي هاي گوناگون آن، اثرات مثبت يا منفي برجاي نهد. يكي از اقدامات مثمرثمر در رابطه با پاك سازي محيط زيست از آلاينده هاي هوا، ايجاد و گسترش فضاي سبز شهري است. به اين ترتيب هر شهروندي مي تواند با ايجاد فضاي سبز، هر چند كوچك در محيط زندگي و كار خود، در فراهم سازي زمينه اين امر مهم سهيم باشد. به همين منظور و براي راهنمايي و آشنايي هر چه بيشتر با گياهان گوناگون به معرفي چند گياه و چگونگي پرورش آنها پرداخته ايم. اقاقيا: (Robinia Pseudoacacia) اقاقيا درخت يا درختچه اي است گلدار و زينتي كه بومي سرزمينهاي آمريكاي شمالي است و در بيشتر مناطق ايران نيز مي رويد. ارتفاع درخت اقاقياي معمولي گاهي به24 متر هم مي رسد. بيشتر نوع هاي آن ساقه هاي بدون خار دارند. برگ هاي اقاقياي معمولي مركب و به رنگ سبز نزديك به آبي است. هر برگِ مركب6 تا20 برگچه گرد و كوچك دارد. گلهاي سفيد و درشت و خوشبوي آن به شكل خوشه از ساقه ها آويزانند. ميوه اين گياه به شكل نيام لوبيا و داراي پوستي صاف و قهوه اي رنگ است كه چندين دانه در آن قرار دارد. اقاقيا در هواي خشك و آفتابي به خوبي رشد مي كند و در اوايل خرداد ماه گل مي دهد. اين گياه در خاكهاي آهكي و شيرين و حاصلخيز، كه آب فراوان در خود نگاه نمي دارد، خوب رشد مي كند. تاكنون20 گونه اقاقيا شناخته شده است. معروفترين گونه آن اقاقياي معمولي است. گونه معروف ديگر آن اقاقياي سرخ است كه اقاقياي گل نيز ناميده مي شود و گلهاي سرخ رنگ و درشت دارد.اقاقياي بنفش و اقاقياي چتري، نوع هاي ديگر اقاقياي معمولي هستند. اقاقياي معمولي را با كاشتن دانه آن در فصل بهار و در هواي آزاد يا جدا كردن و كاشتن پا جوشهاي ريشه دار در پاييز، و نوع هاي ديگر اقاقيا را از راه پيوند زدن روي اقاقياي معمولي زياد مي كنند. چوب اقاقيا سخت و با دوام است و اهميت صنعتي و بازرگاني دارد. از آن براي ساختن ستونها و داربستهاي معدنها و مبل و صندلي استفاده مي كنند. ارغوان Cercis Siliquastrum)) ارغوان درختي گلدار و زينتي است كه بلندي آن گاهي به12 متر هم مي رسد، اما بيشتر به صورت درختچه است. ارغوان گياه بومي سرزمين هاي جنوبي اروپا و جنوب غربي آسياست و در ايران در شاهرود، كرمان، مازندران، گيلان، همدان، لرستان و فارس به صورت خودرو مي رويد. اين درخت را به عنوان گياه زينتي مي كارند. برگهاي ارغوان به شكل قلب، بدون كرك و داراي كناره هاي صاف است. گلهاي اين درخت در اوايل بهار، در گروه هاي3 تا6 تايي، روي شاخه ها و حتي روي ساقه اصلي، پيش از رشد برگها پديد مي آيند و چون عده آنها بسيار زياد است، منظره زيبايي به درخت مي دهد. مزه گل ارغوان ترش و نسبتاً مطبوع است. از اين رو در بعضي از كشورها گل ارغوان را همراه سالاد مي خورند يا در بعضي از غذاها مي ريزند. ارغوان در خاكهاي آهكي پرقوت بهتررشد مي كند و در برابر خشكي مقاوم است و به تابش مستقيم نور خورشيد نياز دارد. براي زياد كردن اين درخت، بذر آن را فروردين در هواي آزاد مي كارند . اين درخت را از راه پيوند و قلمه زدن نيز زياد مي كنند. آقطي گونه هاي مختلف اين گياه در مناطق گوناگون ايران با نامهاي مختلفي مشهورند. از گياه آقطي به عنوان گياه زينتي و بادشكن كشتزارها و پرچين. استفاده مي شود. در طب سنتي از قسمتهاي مختلف اين گياه براي درمان بعضي از بيماريها استفاده مي شود. در جنگلهاي شمال ايران، گونه اي از اين گياه با نام »سامبوكوس اِبولوس« يافت مي شود كه مردم مازندران و گيلان آنرا پَلَم، پَلخون يا شَوَن مي نامند. گلهاي اين گونه از آقطي ها كوچك و فراوان و داراي گل آذين ديهيم و شبيه چتر است. رنگ گلها سفيد و ارغواني است و ميوه آن كوچك، گرد و به رنگ سياه مايل به ارغواني است. شناسايي اين گياه به سبب بوي تند و ناخوشايند آن آسان است. ريشه، پوست ساقه و گل و ميوه پلخون اثر درماني دارند و از زمانهاي دور در طب سنتي مورد استفاده قرار مي گرفتند و گاهي از مغز ساقه اين گياه در آزمايشگاههاي زيست شناسي براي تهيه برش هاي ميكروسكوپي استفاده مي شود. گونه اي ديگرِ اين گياه كه سامبوكوس نيگرا ناميده مي شود در باغهاي كناره درياي مازندران، اروميه، همدان و كنگاور به عنوان درختچه اي زينتي كاشته مي شود و آنرا انگوركولي مي نامند. انگوركولي درختچه اي است كه بلندي آن به6 متر مي رسد و گياه بومي اروپا و آسياي شمالي است. برگهاي آن به رنگ سبز تيره و داراي3 تا7 برگچه بيضي شكل دندانه دار نوك تيز است. گلهاي اين گياه كوچك، فراوان و به رنگ سفيد مايل به زرد است. اين گياه در اواخر ارديبهشت گل مي دهد و داراي چند نوعِ زينتي است كه يكي از آنها برگهاي انبوه دارد. نوع ديگر از گونه هاي مختلف گياه آقطي سامبوكوس راسِموزا نام دارد كه در ايران به آن آقطي سرخ مي گويند. اين گياه درختچه اي است بلند كه از زيباترين گونه هاي آقطي محسوب مي شود. گلهاي اين گياه پيش از پيدا شدن برگها شكفته مي شوند و منظره زيبايي به اين درختچه مي دهند. ميوه هاي اين گياه سرخ رنگ و بسيار زيبا هستند. آرتيشو ((Artichaut اين گياه كه در ايران به صورت خودرو فراوان يافت مي شود با نام كنگر فرنگي يا خرشوف معروف است. آرتيشوگياهي است دايمي كه اصل آن از سرزمين هاي كرانه درياي مديترانه است و امروزه در سراسر جهان كاشته مي شود. اين گياه ريشه اي كلفت دارد و بلندي بوته آن به15 متر مي رسد برگهاي آن بزرگ، دراز، خاكستري رنگ، خاردار و داراي پهنايي با بريدگي زياد و دندانه داراست و طول هر برگ، تقريباً به90 سانتي متر مي رسد. گلهاي اين گياه، مركب و به شكل كُپه اي به دُمگُل بسيار بلندي چسبيده اند و رنگ آنها صورتي يا بنفش است. برگهاي درشت و فلس مانند و گوشتي غنچه گلهاي لوله اي اين گياه را در بر گرفته اند. در تابستان و پاييز اين غنچه ها را پيش از سخت و چوبي شدن و شكفتن گلها مي چينند. اين غنچه ها مصرف غذايي و دارويي نيز دارند. آرتيشو به سرما و يخبندان حساس است. به همين سبب، در پاييز ساقه اصلي را از نزديك خاك قطع مي كنند و روي قسمت باقيمانده گياه را با كاه و كود و برگهاي خشك مي پوشانند. براي زياد كردن آرتيشو، در فصل بهار، پا جوش هاي ريشه دار را مي كَنند و به فاصله يك متر از يكد يگر مي كارند و به طور منظم آبياري مي كنند تا جوانه ها رشد كنند و برگ بدهند. آرتيشو از راه كاشتن بذر آن هم زياد مي شود. ولي از اين روش، گياه آرتيشو ديرتر رشد مي كند. اين گياه در خاك رُسي كه داراي مواد آلي فراوان و كود حيواني باشد، به خوبي رشد كرده و در سال اول در حدود 3 گل و در سالهاي بعد گلهاي بيشتري مي دهد. اسپيره (Spiraea) اِسپيره درختچه اي است گلدار كه نزديك به80 گونه آن را شناسايي كرده اند، بيشتر گونه هاي اسپيره در مناطق كوهستاني مي رويند. امروزه بعضي از گونه هاي اسپيره را به عنوان گياه زينتي در سراسر جهان مي كارند. بعضي از گونه هاي اسپيره كوتاه هستند و بلندي آنها از20 سانتيمتر بيشتر نمي شود، اما بلندي بعضي ديگر به4/5 متر هم مي رسد. بعضي از آنها شاخه هاي پر پشت و بعضي ديگر شاخه هايي كم پشت و نازك دارند كه به سوي زمين خم مي شوند. برگهاي اسپيره بيضي شكل، يا كشيده و نوك تيز، كبود مايل به سفيد يا ابلق سبز و سفيد است. اين گياه گلهاي فراوان به رنگهاي سفيد، قرمز، صورتي يا زرد دارد. آرايش گلها به صورت ديهيم است. در ايران چند نوع اسپيره وجود دارد. دونوع از آنها به صورت وحشي در جنگلها و كوهستانها مي رويند و بقيه را از سرزمينهاي ديگر به ايران آورده اند و در باغها كاشته اند. يكي از آنها اسپيره سفيد است كه بومي اروپاي شرقي و آسياي شمالي است. اسپيره سفيد در ارديبهشت گل مي دهد و گلهاي آن سفيد رنگ است. اين اسپيره را در باغها به عنوان درختچه زينتي مي كارند. نوعي از اسپيره سفيد كه شيليم ناميده مي شود، در جنگلهاي شمال ايران و ارسباران به صورت وحشي مي رويد و بومي ايران است. اين نوع را در بعضي از مناطق تَبْرَق مي نامند. اسپيره سرخ درختچه زيبايي است كه بومي چين و ژاپن و كوههاي هيمالياست. اين گياه در خرداد گل مي دهد و گلهاي آن سرخ رنگ است. اسپيره رعنا نيز بومي چين و ژاپن است كه در اوايل بهار گل مي دهد و گلهاي آن سفيد رنگ است. برگهاي اين اسپيره به خاك پرقوت و آب زياد نياز دارد و بهترين راه زياد كردن آن قلمه زدن است.WWW.AKE.BLOGFA.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com .