آفتابگردان
آفتابگردان   نام علمي: HELIANTHUS SPP خانواده : COMPOSITAE نام انگليسي : Sun Flower آفتابگردان گياهي يك ساله و چندساله، داراي سه نوع ريشه است : نخست، ريشه اصلي كه تا 4/2 متر در عمق زمين فروميرود. دوم ، ريشه هاي فرعي كه در 25 سانتيمتري عمق خاك پراكنده ميشوند و مهمترين بخش ريشه را تشكيل ميدهند و سوم ، ريشه هاي سطحي كه نزديك به سطح خاك هستند. ساقه آفتابگردان اندكي خشن است، قطر آنها 5/2 تا 5/7 سانتيمتر است و ارتفاعشان تا 4 متر ميرسد. برگها به طور متناوب روي ساقه ميرويند. اين برگها عريض، تخم مرغي يا مثلثي شكل دندانه دار ، كركدار و زبر هستند. از اين روي، گوسفندان، بويژه برهها، از خوردن آن امتناع ميكنند. طول برگها به 40 سانتيمتر و عرض آنها به 15 تا 20 سانتيمتر ميرسد. برگها رو در روي آفتاب قرار گيرند به طوري كه پهنك برگهايي كه در معرض نور هستند، همراه با تغيير جهت آفتاب تغيير جهت ميدهند و همواره به حالتي تقريباً عمود بر اشعه آفتاب قرار ميگيرند. پهنك برگ آفتابگردان، به هنگام طلوع خورشيد به سوي مشرق، در غروب به سوي مغرب و در ظهر رو به بالاست. گلهاي آفتابگردان در انتهاي ساقه ميرويند و گل آذين آن به صورت كلاپرگ (كپهاي) است. اين گلها روي نهنج (طبق) قرار دارند. قطر طبق در حدود 5 تا 15 سانتيمتر است. ليكن در پارهاي اوقات به 40 سانتيمتر ميرسد. طبق داراي 800 تا 1500 گل است. گلهاي اطراف طبق كاسبرگ و گلبرگ دارند. رنگ گلبرگها معمولاً زرد يا قهوهاي مايل به قرمز است و عمر گلها اغلب به 6 هفته ميرسد. اين گلها اندام زايشي ندارند. از اين روي بارور نميشوند، ليكن حشرات، بويژه زنبور عسل را به سمت طبق هدايت ميكنند.گلهاي داخل طبق كاسبرگ ندارند اما اندام ماده و نر دارند و بارور ميشوند و توليد دانه ميكنند. امروزه ثابت شده است كه گلهاي وسط ديرتر از گلهاي كناري ميرسند.[لينک ها فقط براي اعضا قابل نمايش هستند. براي عضويت کليک کنيد] طبق گل آفتابگردان از صفحهاي به رنگ خرمايي يا تقريباً سياه كه به سمت پايين خم شده تشكيل يافته است. تعداد آنها 1 تا 6 است. در بعضي از واريته ها طبقها هم روي شاخه هاي فرعي، هم در نوك ساقه اصلي به وجود ميآيند، در صورتي كه در بيشتر ارقام معمولاً يك طبق در انتهاي ساقه اصلي ديده ميشود. آفتابگردان خود بارور نيست، گرده افشاني آن بيشتر توسط حشرات انجام ميگيرد و در بعضي از واريته ها گرده افشاني به طور مستقيم است. تعداد كرومـوزوم هـاي آن، در ارقام يك سـاله، 17 = n است. در صورتي كه اين تعداد در ارقام چنـد ساله آن 34= n2 و 57 = n3 است. ميوه آفتابگردان نوعي «فندقه» است كه در اينجا با «دانه» مترادف گرفته ميشود. دانه ها بر روي طبق آفتابگردان در امتداد دايره هاي متحدالمركز و فشرده به هم داخل حجره ها قرار دارند. نياز اقليمي آفتابگردان گياهي است مخصوص مناطق نيمه گرمسير تا گرمسير . بهترين موقع جوانه زدن اين گياه وقتي است كه دماي خاك در حدود 10 درجه سانتيگراد باشد. مجموع درجه حرارت از زمان كاشت تا هنگام برداشت اين گياه 2600 تا 2800 درجه سانتيگراد است. آفتابگردان در صفر درجه سانتيگراد از بين ميرود. اين گياه در هنگام گل دادن در برابر مدت تابش نور حساسيت زيادي ندارد. از اين روي، جزو گياهان بي تفاوت (خنثي) به شمار مي آيد. آفتابگردان در اوايل كاشت به آب كمتري نياز دارد. ليكن پس از رشد كافي، يعني از موقع گلدهي به بعد، مقدار آب مصرفي آن افزايش مييابد، بر طبق آزمايشهاي به عمل آمده، اين گياه از زمان كاشت تا هنگام برداشت در هر هكتار به 4 تا 7 هزار متر مكعب آب احتياج دارد. آفتابگردان حساسيت زيادي به خاك ندارد و در هر نوع خاكي مي تواند رشد كند. ليكن در زمينهاي سفت و سنگين و زهكشي نشده مسلماً محصول خوبي نخواهد داد. اين گياه در خاكهاي شني ـ رسي يا رسي ـ شني با واكنش 7 معمولاً بهترين محصول را به بار ميآورد و در برابر شوري خاك مقاومتي بسيار اندك دارد. روش ازدياد آفتابگردان از طريق كاشت بذر تكثير ميشود. بذر آفتابگردان بايد عاري از تخم علفهاي هرز باشد. شكسته و پوك نباشد و داراي قوه ناميه خوبي باشد. بهترين زمان كاشت آن در تهران از اواسط فروردين تا اواخر ارديبهشت است. براي كاشت اين گياه، چاله هايي به عمق 3 تا 6 سانتيمتر ايجاد ميشود و سپس 2 تا 3 بذر را با هم بطور رديفي در داخل هر چاله قرار داده و روي آنها را با خاك پركنند. البته بهتر است كه بذرها را چند ساعت پيش از كاشت در آب قرار دهند. كاربرد با توجه به اينكه آفتابگردان از جمله گياهاني است كه عمر گلدهي آن حداكثر تا 6 هفته به طول ميانجامد ميتوان از آن در سطح پاركها و ميادين بصورت كشت رديفي استفاده كرد. اين روش كاشت آفتابگردان در زيباسازي و جلوه گري آبنماها و اطراف آنها سودمند ميباشد. به علاوه كشت آفتابگردان در گلجاي ها (فلاورباكس) براي تزيين حياط هاي كوچك، تراس ها، بالكن ها و پشت بامهاي منازل توصيه ميگردد. براي اين منظور، بهتر است انواع پرورش يافته اين گياه مورد استفاده قرار گيرند كه معروفترين آنها عبارتند از : Helianthus annuus nanus : اين گياه به خورشيد زرد و زرد طلايي معروف است. بلندي آن 50 تا 60 سانتيمتر ميباشد. گلهاي دوتائي به مقدار زياد ديده ميشوند. زمان كشت اين گياه از اوائل ارديبهشت تا اوائل خرداد و زمان گلدهي آن اواسط مرداد تا اواسط مهر است. از اين نوع آفتابگردان، بيشتر براي تزيين دسته گل استفاده ميكنند، همچنين كشت آن در گلجاي ها براي تزيين حياط هاي كوچك، تراس ها، بالكن ها و پشت بام هاي منازل توصيه ميگردد. Helianthus cucumerifolius : اين گياه زرد طلائي ميباشد. بلندي آن حداكثر به 150 سانتيمتر ميرسد. بوته آن به صورت كپه است. گلها متعدد ، كوچك و قطر آنها 8 سانتيمتر ميباشد. زمان كشت اين گياه اوائل ارديبهشت تا اوائل خرداد و زمان گلدهي اواسط مرداد تا اواسط مهر است. جهت كاشت در پاركها و ميادين در اطراف آبنماها پيشنهاد ميگردد. Helianthus debilis : اين گياه به خورشيد زيباي پاييزي معروف است. گياهي است پا بلند كه بلندي آن به 200 سانتيمتر ميرسد. رنگ گلبرگها طلائي و برنزي است. كشت آن از اوائل ارديبهشت تا اوائل خرداد و زمان گلدهي آن اواسط مرداد تا اواسط مهر ميباشد. از اين گونه بيشتر براي تزيين دسته گل استفاده ميشود. Helianthus intermedius گياهي پابلند به بلندي 250 سانتيمتر ميباشد. رنگ گلهاي زرد، قهوه اي، برنزي و ارغواني است و بعضي از گلها نيز دورنگ ميباشند. زمان كشت اين گياه اواسط فروردين تا اواسط ارديبهشت و زمان گلدهي آنها اوائل مرداد تا اوائل مهر است. اندازه گلها متوسط و ساقه ها قوي ميباشند. كشت اين نوع آفتابگردان مخصوصاً نوع دو رنگ آن در پاركها و ميادين در اطراف آبنماها توصيه ميگردد               منبع : مرکز مقالات کشاورزی