ليسه سيب
Yponomeuta malinelus
(Lep: Yponomeutidae)
اين آفت سرما دوست بوده، در نتيجه حشره‌اي است مخصوص ارتفاعات و در اغلب استانهاي ايران فعاليت دارد. ميزبان اصلي آن سيب و گاهي به گلابي نيز خسارت مي‌زند. از هسته‌دارها به آلو، بادام و گوجه خسارت مي‌زند. برخي معتقدند در ايران اين آفت مونوفاژ بوده و فقط روي سيب فعاليت مي‌نمايد.
زيست‌شناسي
زمستان را به صورت لارونئونات در زير پولك به سر مي‌برد. در اوايل بهار يكياز لاروها پولك را سوراخ و از آن خارج مي‌گردد. بقيه لاروها به تريج از همان سوراخ خارج و سپس به حد فاصل بين دو غشاء تحتاني و فوقاني برگ رفته و از پارانشيم برگ تغذيه و به عبارتي مانند لاروهاي مينوز يا Leaf miner عمل مي‌نمايند. پس از مدتي از برگها خارج و مستقيماً از برگهاي مجاور تغذيه و فقط رگبرگها را به جا مي‌گذارند. لاروها در اين هنگام از خود تارهايي مي‌تنند كه حالت تار عنكبوتي به درخت مي‌دهد. فعاليت لاروها دسته جمعي و در هر لانه گاهي تا 100 لارو ديده مي‌شود. در اواسط تابستان كه لاروها به حداكثر رشد مي‌رسند پيله‌هاي سفيد رنگي تنيده و درون آنها به شفيره تبديل مي‌شوند. دوره شفيرگي 3 تا 5 هفته و بتدريج حشرات كامل ظاهر مي‌گردند. خروج پروانه‌ها از اوايل خرداد تا نيمه شهريور بتدريج انجام گرفته و متعاقباً تخمريزي نيز به تدريج صورت مي‌گيرد.
پروانه‌هاي ماده تخمهاي خود را در دستجات 20 تا 60 تايي زير هر پولك مي‌گذارند. دوره نشو و نماي جنيني حدود دو هفته سپس لاروهاي ريز كه همان لاروهاي نئونات مي‌باشند زير پولكها بوجود مي‌آيند و به همين حالت تا بهار سال آينده زير پولكها باقي مي‌مانند. بنابراين ليسه سيب در هر سال فقط يك نسل دارد.
کنترل لیسه:
Hym.: Ichneumonidae
پارازيتوئيد شفيره Campoplex ensator
پارازيتوئيد شفيره Itoplectic europeator
پارازيتوئيد شفيره Pimpla turionellae
Hym.: Encyridae: Encyrtus fuscicollis
پارازيتوئيد لارو مي‌باشد كه به شكل تقسيم جنيني تكثير مي‌يابد. بدين معني كه اين زنبور بيش از يك تخم در داخل بدن ميزبان خود نمي‌گذارد ولي در اين تخم جنين به جنين‌هاي ديگري تقسيم شده به طوريكه در انتهاي فعاليت لاروي اين زنبور، بدن ميزبان مملو از لاروهاي آن مي‌گردد (Polyembriony). از يك تخم 52 تا 80 زنبور خارج مي‌گردد.
کنترل شیمیایی:
1. مالاتیون EC57% و 2در هزار
2. آزینفوس متیل(گوزاتیون) EC20% و 2درهزار
زمان مبارزه: پس از متورم شدن جوانه ها و درست قبل از باز شدن گلها
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
ليسه ميوه
Yponomeuta padellus
(Lep.: Yponomeutidae)
درختان مورد حمله اين ليسه شامل سيب، گوجه، زردآلو، قيسي، زالزالك، گلابي، ازگيل، به، آلو، بادام و برخي درختان غير مثمر مي‌باشد. تعداد خالهاي ليسه سيب 25 تا 26 عدد ولي در ليسه ميوه 30 عدد است كه در 3 رديف طولي قرار گرفته‌اند. طرز زندگي و طرز خسارت آن شبيه ليسه سيب مي‌باشد ولي اختلافات عمده كه در زندگي ان ديده مي‌شود به شرح زير است:
1ـ پروانه ليسه ميوه زودتر از ليسه سيب شروع به پرواز مي‌كند.
2ـ در ليسه ميوه، لاروها از زير پولك زمستانه كه بيرون آمدند به صورت مينوز داخل بافت پارانشيم برگ نمي‌شوند، بلكه در روي برگهاي جوان پراكنده شده، مشغول بستن تار و تغذيه مي‌گردند.
3ـ لاروهاي ليسه ميوه تك تك در قسمت‌هاي مختلف درخت به خصوص بين برگها در پيله سفيدرنگ به شفيره تبديل مي‌شوند و پيله‌ها برخلاف ليسه سيب به طور متراكم در نزديكي هم قرار ندارد (مبارزه مانند ليسه سيب مي‌باشد).
کنترل شیمیایی:
1. مالاتیون EC57% و 2در هزار
2. آزینفوس متیل(گوزاتیون) EC20% و 2درهزار
زمان مبارزه: پس از متورم شدن جوانه ها و درست قبل از باز شدن گلها
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
پروانه تخم انگشتري
Malacosoma neustria
(Lep: Lasiocampidae)
اين آفت به سيب، گلابي، گوجه، به، گل سرخ، گوجه زينتي و گرهي از درختان جنگلي و غير مثمر خسارت مي‌زند و در اثر تغذيه لارو درخت عاري از برگ مي‌گردد.
زيست‌شناسي
يك نسل در سال دارد. زمستان را به صورت دستجات تخم روي شاخه به سر مي‌برد. 9 ماه از سال حشره به صورت تخم بوده و در اواسط فروردين ماه تخم تفريخ شده و لاروها به تغذيه از برگها مي‌پردازند. لاروها ضمن تغذيه به تنيدن تار پرداخته و حتي رگبرگها را نيز مي‌خورند. اولين شفيره در ارديبهشت ماه تشكيل شده و شب پره‌ها از اوايل خردادماه ظاهر مي‌شوند. هر حشره ماده پس از جفت‌گيري 100 تا 200 عدد تخم مي‌گذارد.
کنترل:
1ـ هرس شاخه‌هايي كه روي آنها تخمگذاري شده است در انهدام آفت مؤثر است.
2ـ مبارزه شيميايي در بهار پس از ظهورلاروهاي جوان با يكي از سموم تماسي گوارشي.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
ابريشم باف ناجور
( Gypsy moth)
Lymantria dispar
(Lep: Lymantriidae)
اين حشره آفتي است پلي فاژ و در دنيا به بيش از 500 گونه حمله مي‌نمايد. در ايران گاهي به حالت طغياني درمي‌آيد و به خصوص در نواحي شمال روي درختان جنگلي پهن برگ و درختان ميوه خسارت مي‌زند.
زيست‌شناسي
زمستان را به صورت تخم و در حالت دياپور سپري كرده و در اوايل بهار بتدريج تخمها تفريخ ولاروها خارج مي‌شوند. لاروها 45 تا 70 روز فعاليت برگخواري شديد از خود نشان مي‌دهد. انتقال لاروهاي جوان يا لاروسن اول بوسيله باد و بوسيله رشته‌هاي ابريشمي مي‌باشد. لارو پس از تغذيه در محل مناسبي تبديل به شفيره مي‌شود. شفيره بوسيله تارهاي ابريشمي به تنه درخت يا چيز ديگر خود را متصل مي‌كند. مرحله شفيرگي 10 تا 14 روز به طول مي‌انجامد. پروانه‌هاي ماده پس از خروج به علت سنگيني بدن خود قادر به پرواز دور نمي‌باشند و در همان حول و حوش محل خروج از شفيره پس از جفت‌گيري، تخمهاي خود را به صورت توده‌هاي بيضي شكل به تعداد 500 تا 2000 عدد در رويپوست صاف تنه و شاخه‌هاي جوان ميزبان و يا روي قسمت‌هاي مختلف درخت روي سنگ و روي كنده‌هاي بريده شده درخت قرار مي‌دهند. تخمها تا اندازه‌اي گرد و كرم رنگ هستند. از اواسط تابستان تا بهار آينده نزدگي خود را به حالت تخم مي‌گذارنند.
مبازه
1ـ دشمنان طبيعي
پارازيتوئيد شفيره Brachymeria intermedia (Hym.: Chalcididae)
پارازيتوئيد لارو Exorista larvarum (Dip.: Tachinidae)
پارازيتوئيد لارو Apanteles sp. (Hym.: Braconidae)
2ـ کنترل شیمیایی
استفاده از ديفلوبنزورون (ديميلين) به نسبت 0.3 در هزار يا باکتری B.t به نسبت 2.5 تا 3 در هزار
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
پر طاووس گلابي
Saturnia pyri
(Lep.: Saturnidae)
حشره كامل با بالهاي باز حدود 140 ميليمتر، خاكستري مايل به قهوه‌اي و روي هر بال لكه درشتي شبيه به چشم وجود دارد. لارو سبز رنگ در حداكثر رشد اندازه آن به 120 ميليمتر مي‌رسد و روي حلقه‌هاي مختلف داراي غده‌هاي آبي رنگ با موهاي بلند است. به گلابي، سيب، بادام و گاهي پسته خسارت مي‌زند. لارو از برگ تغذيه مي‌نمايد. زمستان گذراني به صورت شفره و يك نسل در سال دارد.
کنترل: با جمع‌آوري لاروهاي درشت مي‌توان به روش مكانيكي با آن مبارزه نمود.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
پروانه فري يا كرم خراط
(Leopard moth)
Zeuzera pyrina
(Lep: Cossidae)
اين حشره به گونه‌هاي بسياري از درختان مثمر و غيرمثمر حمله مي‌كند. از درختان مثمر سيب ميزبان اصلي آن در ايران است ولي خسارت آن روي گلابي، به و گردو نيز ديده شده است. از گياهان غيرمثمر مي‌توان به افرا، بيدمشك، بيد، نارون، بوط و زبان گنجشك اشاره نمود. در دنيا 150 ميزبان براي آفت ذكر شده است. درخت سيب به اين آفت خيلي حساس و زود از پا درمي‌آيد در حاليكه گردو تا حدودي مقاوم است.
زيست‌شناسي
پروانه فري در ايران هر دو سال يك نسل دارد. زمستان را به صورت لاروهاي سنين مختلف در درون شاخه درختان ميزبان مي‌گذراند. در اواسط بهار لاروهايي كه رشدشان كامل شده تبديل به شفيره مي‌شوند و اواخر بهار شب‌پره‌ها به تدريج ظاهر مي‌شوند. حشرات ماده اصولاً هيچ نوعي تغذيه‌اي نداشته و به جهت سنگيني قادر به پرواز نيستند. پس از جفت‌گيري اغلب در مدخل سوراخ خروجي، شكاف ته و حتي روي زمين تخمريزي مي‌كنند. هر حشره ماده نزديك به هزار تخم مي‌گذارد. اين تخمها خوراك مناسبي براي مورچه‌ها هستند. به فاصله يك تا دو هفته تخمها تفريخ شده و لاروهاي كوچكي خارج مي‌شوند. تغذيه اصلي لاروها از چوب شاخه و تنه است. لاروها ضمن تغذيه فضولات نارنجي رنگ خود را از سوراخ ورودي كه در ضمن سوراخ خروجي آنها نيز خواهد بود به صورت گلوله‌هاي كوچك و مدور بيرون مي‌ريزند. اين فضولات در پاي درختان مبتلا جمع مي‌شوند و اين خود يكي از راههاي بسيار آسان تشخيص وجود پروانه فري مي‌باشد. كانالهايي كه در داخل چوب بوسيله لارو اين حشره بوجود مي‌آيد مستقيم و حدود 30 تا 40 سانتيمتر طول دارد و بستگي به گونه ميزبان دارد.
حمله اين آفت روي سيب استقرار ساير حشرات چوبخوار و مخصوصاً اسكوليت درختان ميوه و پروانه زنبور مانند را به دنبال خواهد داشت. چون دهانه خروجي دالانهاي لاروي پروانه فري محل مناسبي براي تخمريزي و در نتيجه خسارت پروانه زنبور مانند است.
لاروها با تارهايي بسيار نارك كه با غدد دهاني خود مي‌سازد از شاخه‌اي به شاخه ديگر منتقل مي‌شوند. لاروها پس از تغذيه كامل تبديل به شفيره مي‌شوند. دوره شفيرگي 20 تا 40 روز طول مي‌كشد. در كرج اين زمان به تدريج از اوايل ارديبهشت ماه شروع و تا اوايل شهريورماه نزديك به 5 ماه اوليه ادامه دارد. پروانه‌هاي كامل پس از ظهور از همان سوراخ ورودي خارج مي‌شوند.
کنتـــــــرل:
1ـ از دشمنان طبيعي اين آفت مي‌توان به مورچه‌هاي شكاري (عادت تخم‌خواري) و سن‌هاي Reduviidae (عادت لاروخواري) اشاره نمود.
2ـ رعايت اصول به زراعي، هرس و سوزاندن شاخه‌هاي خشك و آلوده از شدت خسارت‌هاي بعدي مي‌كاهد.
3- در موردي كه تعداد درختان آلوده كم باشد مي‌توان با فرو بردن مفتولي در درون سوراخهاي ورودي، لاروهاي آفت را از بين برد.
4ـ استفاده از قرص و خمیرهایی که گازهای سمی تولید می کنند.
5ـ امروزه در اكثر كشورهاي جهان از فرمون‌هاي جنسي به صورت تكنيك Mating disruption در قالب مبارزه تلفيقي عليه اين آفت استفاده مي‌شود.
6- بهترين موقع مبارزه شيميايي زماني است كه لاروهاي سن اول به قسمت‌هاي جوان گياه كه همان رگبرگها و دمبرگها و شاخه‌هاي نازك است حمله مي‌كنند در اين موقع چون عمق نفوذ لاروها هنوز چندان زياد نيست مي‌توان با استفاده از سموم نفوذي مؤثر براي از بين بردن آفت استفاده كرد.
آزینفوس متیل(گوزاتیون) EC20% و 2درهزار
دیازینون EC60% و 1 درهزار
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )