کشاورزی ارگانیک و تنوع زیستی(Biodiversity)
کشاورزی ارگانیک برای تنوع زیستی بسیار مناسب است.
تنوع زیستی به انواع تنوع در زمین مانند تنوع ژنتیکی ، تنوع گونه و تنوع اکوسیستمی اشاره دارد.
حفظ تنوع زیستی فقط برای مناطق حفاظت شده نیست. اغلب استراتژی های حفاظتی با حفظ گونه های موجود در مناطق حفاظت شده آغاز می شود. اما این کارها هرگز برای حفاظت تنوع زیستی کافی نیست . برای این کار احتیاج به زمینهای پایدار همراه با استراتژیهای مدیریت آب، برای تشویق تنوع زیستی بومی در نواحی که مردم زندگی می کنند ،دارد . تقریباً37% سطح زمین برای مصارف کشاورزی مورد استفاده است ( در آسیا 50% ،صحرای آفریقا40%) در اغلب این نواحی تنوع زیستی در حال از بین رفتن است برای حفظ تنوع زیستی هم کشاورزی و هم طبیعت لازم است.
کشاورزی خود یکی از عوامل حفظ تنوع زیستی است .در هرسيستم کشاورزی تنوع زیستی به اجرا در می آید این کارها مانند بازیافت مواد زاید، کنترل شرایط اقلیمی و بافر کردن فرآیندهای آبیاری است .در سیستم های کشاورزی انسان ها با آوردن نهاده های خارجی در این اکوسیستم دخالت می کنند مانند استفاده از آفت کش های شیمیایی و کودهای شیمیایی.
تنوع زيستي کشاورزی در حال حاضر درحد بحرانی است . در حال حاضر فقط کمتر از 70 گونه گیاه در بیش از 1300 میلیون هکتار در جهان کشت می گردد و فقط گونه های کمی از انواع گیاهان مورد پرورش هستند. در آمریکا 60-70 % لوبیاهای کاشته شده فقط از 3 گونه استفاده می شود.
سازمان خواروبار جهانی ملل متحده تخمین زده که 75 % تنوع ژنتیکی محصولات کشاورزی در خیلی از گیاهان بومی از مناطق اصلی خود از بین رفته اند.
چگونه کشاورزی ارگانیک می تواند باعث پیشرفت و توسعه تنوع زیستی گردد؟
با احترام گذاشتن به ظرفیت طبیعی خاک ، گیاه، حیوانات و اکوسیستم کشاورزی ارگانیک می تواند به حفظ تنوع زیستی کمک کند.
در این نوع کشاورزی با استفاده از عملکردهای اکولوژیکی طبیعی می توان تولید را افزایش داده و در برابر آفات و بیماریها مقاوم نمود. کودهای سنتز شده ، ارگانیسم های اصلاح ژنتیک شده و آفت کش ها اثر منفی بر روی تنوع زیستی و سلامتی دارند و در این نوع کشاورزی استفاده از آنها ممنوع است.
تقویت تنوع :
کشاورزی ارگانیک استفاده شرایط بومي است و استفاده از ترکیبات شیمیایی آلی ممنوع است.
سیستم های آلی باعث تشویق استفاده از گونه های محلی و واریته های حیوانات و محصولات ميگردد.مزارع ارگانیک دارای تنوع زیستی بالایی هستند زیرا تنوع آیش بسیار بیشتر بوده و گیاهان بیشتری کاشته می شود.
پروژه های تحقیقاتی نشان داده است که کشاورزی ارگانیک باعث افزایش تعداد و گونه های وحشی در مزرعه می گردد. تحقیقات 76 محقق کشورهای مختلف نشان داد که کشاورزی ارگانیک باعث بهبود چرخه غذایی از باکتریها تا پستانداران می گردد. زیرا کشاورزی ارگانیک با حیات وحش بصورت دوستانه برخورد می کند و از مواد شیمیایی و سموم کمتر استفاده می کند.
کار با طبیعت :
کاکائو و قهوه گیاهان سایه دوست هستند اما رشد سریع انها باعث حساسیت آنها در برابر بیماریها و آفات می گرددو پرورش قهوه و کاکائو در زیر سایه بان باعث افزایش قدرت زنده ماندن و افزایش عملکرد می گردد و باعث کاهش استفاده از سموم جهت دفع آفات و بیماریها می شود.
بنابر این پرورش کاکائو بصورت زیستی باعث کمک به کشاورزان و تنوع زیستی می گردد.
حفظ سنتها :
با حفظ کشاورزی سنتی می توان به حفظ حیات وحش و تنوع زیستی و اقتصاد پایدار روستاها کمک کرد.
برای کشت برنج احتیاج به آب زیادی است و تقاضای زیاد آب برای این محصول یک تهدید عمده برای رژیمهای آبی دنیاست.
حمایت از توسعه پایدار:
با تولید میزان وسیعی از غذاها با کشاورزی ارگانیک می توان در جوامع محلی به تولید مشغول گردید. افزایش جمعیت باعث استفاده بیشتر از زمینها برای استفاده از کشاورزی شود. و این زمینها مخصوصاً در جاهای پرآب بیشتر در معرض خطر است و همین امر باعث شده که خسارات سیل آسیبهای فراوانی به آن جوامع وارد آورد.
تهدیدهای تنوع زیستی :
یکی از این تهدیدات محصولات تراريخته است.
حمایت از کشاورزی ارگانیک
برای اینکه توسط کشاورزی بتوانیم تنوع زیستی را نیز افزایش دهیم احتیاج به فعالیت های وسیعی داریم . در این زمینه کشاورزان و تشکل های غیر دولتی کمک زیادی می توانند انجام دهند.
سیاست ها :
• تشويق کشاورزی ارگانیک در بین دولتها نه با صادرات این محصولات بلکه با حفاظت از مواد غذایی و تنوع زیستی.
• تشویق مسئولات زیست محیطی برای ترويج کشاورزی ارگانیک جهت شرکت در برنامه های بین المللی تنوع زیستی.
• تشویق مجامع به شرکت در پروژه های کشاورزی ارگانیک و سرمایه گذاری در بخش تنوع زیستی.
• ارزیابی اثر سوبسیدهای کشاورزی بر روی تنوع زیستی.
تحقیقات و ترویج
• ترویج تنوع زیستی موفق در بین کشاورزان و كارشناسان كشاورزي.
• انتشار دستاوردهای نوين مورد کشاورزی ارگانیک و تنوع زیستی.
• تحقیق در مورد تنوع کشاورزی ارگانیک (عوامل بازدارنده تنوع زیستی خصوصاً در کشورهای جهان سوم)
• تشخیص ، توسعه و حفظ گونه ها با پتایسیل عملکرد خوب آن در شرایط منطقه ای.
بهبود بازار فروش:
• ارتقاء توسعه بازارهای محصولات کشاورزی ارگانیک
• ارتقاء نظر مصرف کنندگان در مورد کشاورزی ارگانیک
•
•
• کاهش تهدیدات
• معرفی آلاینده های کشاورزی به تولید کنندگان
• تحقیق درباره اثر و پتانسیل محصولات ژنتیکی اصلاح شده بر تنوع زیستی
• استفاده از چهارچوب قانونی توسعه تحت کنواسیون تنوع زیستی و پروتکل کارتگانا برای توسعه قوانین زیستی سالم در سطح بین المللی
• قبول نکردن منابع ژنتیکی اصلاح شده و حفظ کشاورزی يومي و تامین بذر آنها
استانداردهای تنوع زیستی
فدراسيون جهاني محصولات ارگانيك (IFOAM) اخیراً تحقيق در مورد تنوع زیستی جهانی و استانداردهای آمایش سرزمین را بر اساس استانداردهایی جهاني شروع کرده است .
این استادندارها احتیاج به مدیریت تنوع زیستی آمایش سرزمین ها در هرمنطقه دارد.
مزایای کشاورزی ارگانیک برای محیط زیست
پایداری در مدت زمان طولانی:
• خیلی از تغییرات در محیط زیست در درازمدت اتفاق می افتد. در کشاورزی ارگانیک چون مطابق اکوسیستم رفتار می شود اثر مخربی برای محیط زیست ندارد.
• در مورد خاک نیز در کشاورزی ارگانیک از کمترین شخم ، کودهای بیولوژیکی ، تناوب کشت مناسب، گیاهان پوششی و ... استفاده می شود.
• همچنین با بهبود جانوران مفيد خاک و تخمیر مواد آلی ، بافت خاک بهبود يافته و باروری خاک افزایش می یابد. و میزان مواد مغذی بیشتری به خاک داده می شود. به همین دلیل فرسایش خاک کم گردیده و تنوع زیستی خاک افزایش یافته.
• در بسیاری از مناطق کشاورزی، آب به دلیل مصرف بی رویه کود و سموم آلوده گردیده است و به دلیل اینکه در کشاورزی ارگانیک از این مواد کمتر استفاده می گردد به همین دلیل آب نیز آلوده نمی گردد.
• برای باروری خاک در کشاورزی ارگانیک از کمپوست ، کودها ی حیوانی و کودهاي آلي نیز استفاده می گردد.
• برای تولید کودهای شیمیایی باید از منابع تجدید نشدني مانند نفت استفاده کرد و چون در کشاورزی ارگانیک از این مواد استفاده نمی گردد پس آلودگی هوا نیز کمتر است.
• همچنین کشاورزی ارگانیک از اثرات گلخانه ای می کاهد. زیرا خیلی از فعالیتهای انجام شده در کشاورزی ارگانیک مانند حداقل شخم ، استفاده از گیاهان تثبیت کننده نیتروژن ، باز گرداندن ضایعات کشاورزی به خاک ، استفاده از گیاهان پوششی باعث افزایش بازگشت کربن به خاک گشته و حفظ و ذخیره سازی کربن را باعث می گردد.
• کشاورزان ارگانیک هم نگهبان تنوع زیستی هستند و هم استفاده کننده از تنوع زیستی . مثلاً استفاده از بذور بومی که مقاومت بیشتری نسبت به بیماریها و شرایط بد محیطی دارند.
• در سطوح بالا ترکیب گیاهان و حیوانات باعث بهینه سازی مصرف انرژی و بازیافت چرخه مواد می گردد.
• در سطوح اکوسیستم حفظ منابع طبیعی در اطراف کشاورزی ارگانیک و فقدان مواد شیمیایی باعث حفظ حیات و حش می گردد. همچنین آیش گذاری زمین باعث عدم فرسایش خاک در تنوع زیستی می گردد.
• استفاده از فرآوده های اصلاح شده ژنتیکی در کشاورزی ارگانیک جایز نیست . زیرا اثرات فرآورده های اصلاح شده ژنتیکی هنوز بخوبی شناخته نشده اند .
• کشاورزی ارگانیک هدفش تشویق و توسعه تنوع زیستی است و گواهی های تایید ارگانیک این مساله را نیز در نظر دارند.
• کشاورزی ارگانیک با اکولوژی هماهنگ است و باعث تثبیت بافت خاک ، حفظ چرخه آب ، چرخه کربن ، چرخه مواد غذایی و آلودگی کمتر زمين است .٪
تولیدات گواهی شده ارگانیک چه چیزهایی هستند؟
تولیدات ارگانیک گواهی شده باید تمام مراحل تولید بسته بندی و فرآوری را زیر نظر اعضای گواهی دهنده طی کرده باشند. و تولیدات توسط انجمن های گواهی دهنده برچسب دریافت کنند.به این نکته توجه کنید که برچسب ارگانیک باید در طول مراحل فرآیند و تولید رعایت گردد.
گواهي ارگانیک(organic certification) یعنی اینکه این محصول فرآیندهای ارگانیک را طی کرده. این برچسب اسم شرکت گواهی دهنده و نوع استاندارد آنرا مشخص کرده است .
برای آشنا کردن مصرف کنندگان، این برچسب می تواند بعنوان راهنما باشد. شرکت های گواهی دهنده به تمام مراحل تولید و فرآیند این محصولات نظارت دارند. شرکت های گواهی دهنده در سراسر دنیا گسترده شده و اغلب آنها در کشورهای توسعه یافته هستند. استانداردهای داوطلبانه بین الملی مانند سطوح بین المللی سازمان بهداشت جهاني,(WHO) فدراسيون بين المللي محصولات ارگانيك (IFOAM) ,کمیسیون کدکس غذایی برای تمام تولیدات فرآیندها و برچسب ها راهنمای بین المللی تولید می کند و از تقلب و گول زدن جلوگیری می کند. این راهنما مورد قبول تمامی اعضای کمیسیون کدکس غذایی می باشد. بخش خصوصی که راهنمای کدکس غذایی را ارزیابی می کند برای تولیدات ارگانیک و فرآیند آن IFOAM است. راهنمای کدکس و IFOAM هر دو استانداردهایی برای تولید و فرآوری تولیدات کشاورزی ارگانیک و نهاده های مورد استفاده دارند که از جابجایی ، ذخیره سازی ، فرآیند ، بسته بندی و حمل ونقل و موادی که می توان در تولید این محصولات بکار برد شامل می گردد.
این قوانین بطور منظم بازبینی می گردند و در اختیار بازرسان گواهی دهنده قرار می گیرد.
استانداردهای اجباری بین المللی راهنمای کدکس غذایی و IFOAM دارای حداقل استانداردها برای کشاورزی ارگانیک هستند و قصد دارد که به راهنمایی دولتها و گواهی دهنده ها بپردازد بعضی از کشورها نیز مانند اتحادیه اروپا ، ژاپن ، آرژانتین و آفریقا دارای استانداردهای خاص خود هستند.
کشاورزی ارگانیک چیست؟
كشاورزي ارگانيك يعني استفاده از اطلاعات سنتی و علمی براي كاهش استفاده از سموم و مواد شيميايي در توليد محصولات. سیستم های کشاورزی ارگانیک بر پایه مدیریت اکوسیستم استوار است و به نهاده های خارج از مزرعه وابسته نیست . در اين نوع از كشاورزي از نهاده های سنتز شده مانند کودهای شیمیایی، آفت کش ها ، داروهای دامپزشکی، گیاهان اصلاح شده ژنتیکی و نژادی و مواد نگهدارنده، مواد افزودنی و از تابش اشعه ها استفاده نمی شود.
کشاورزی ارگانیک مدیریت تولید مناسب است که باعث تقویت و توسعه سلامت اکوسیستم های زیستی ، چرخه های زیستی و فعالیت بیولوژیکی خاک مي شود. این نظریه تاکید دارد که از نهاده های داخل مزرعه استفاده گردد و از نهاده های بیرونی استفاده ای نشود. و برای این منظور احتیاج به سیستم های تطابق پذیری در هر منطقه داریم . این کار باعث استفاده از روشهای کشاورزی زیستی و مکانیکی و بدون استفاده از نهاده های خارجی سنتز شده صورت می گیرد.