آويشن كوهي يكي از گياهان زيبا و معطر است كه در اكثر مناطق معتدله رويش دارد. نمونه اهلي اين گياه آويشن شيرازي است كه بصورت كشت داده شده مورد بهره برداري قرار مي گيرد و در شيراز كشت مي شود.از نظر شكل ظاهري و طعم اين دو نوع آويشن با هم فرق دارند. البته خواص درماني آويشن كوهي بسيار بيشتر از آويشن شيرازي است.
اين گياه بوي بسيار مطبوع و مزه تندي دارد و به خاطر خاصيتش در شدت دادن به جريان خون، به هر عضوي كه ماليده شود خون به آن طرف سرازير مي شود. براي ريزش مو، جوشانده اين گياه استفاده مي شود تا جريان خون را در آن قسمت بيشتر كرده و پياز مو تغذيه شود.اين گياه داروي بسيار خوبي براي دستگاه تنفسي و بيماريهايي از قبيل زكام، برونشيت، آسم، گريپ و .... است. همچنين اين گياه داروي خوبي براي معده مي باشد و ناراحتيهاي معده را از نظر هضم، نفخ به طور كلي برطرف مي كند.
اين گياه از جمله گياهان نيروزا است و همچنين ضد ترشح و ضد عفونت نيز مي باشد.
براي مصرف اين گياه تقريباً ۱٠ گرم آن را با يك ليتر آب مخلوط مي كنند و به صورت جوشانده مورد استفاده قرار مي گيرد كه مصرف خوراكي دارد.
جوشانده ٥٠ گرم از اين گياه به علاوه يك ليتر آب به صورت غليظ براي مصرف موضعي مورد استفاده قرار مي گيرد.
آويشن باغي يكي از قديمي‌ترين گياهان دارويي و ادويه‌‌اي است. تيموس (Thymus) كلمه‌اي يوناني و به معناي شجاع است. مردم يونان باستان اين گياه را نماد شجاعت ميدانسته‌اند. از آويشن باغي در اكثر فارماكوپه‌هاي (دارونامه‌ها) معتبر به عنوان يك گياه دارويي نام برده شده و خواص درماني آن بر شمرده شده است.
آویشن باغی
خصوصيات گياه شناسيآويشن باغي گياهي خشبي، چند ساله و متعلق به خانواده نعناع (Lamiaceae)ميباشد. منشأ اين گياه نواحي مديترانه گزارش شده است. ارتفاع اين گياه متفاوت و بين 20 تا50 سانتي‌متر است.برگها كوچك، متقابل و كم و بيش نيزه‌اي شكل بوده و پوشيده از كركهاي خاكستري رنگ است. گلها كوچك، سفيد، ارغواني يا صورتي است كه در قسمت فوقاني ساقه‌هايي كه از بغل برگها خارج ميشوند روي چرخه‌هايي به صورت مجتمع پديدارميشوند.
آرایش گل در گیاه آویشن باغی
ميوه دراين گياه فندقه به رنگ قهوه‌اي تيره بوده و طول آن يك ميلي‌متر است. داخل ميوه 4 دانه به رنگ قهوه‌اي تيره وجود دارد. وزن هزار دانه 25/0 تا 28/0 گرم است.
مواد مؤثرهپيكر رويشي آويشن باغي حاوي مواد مؤثره واز نوع اسانس ميباشد. اسانس اين گياه زرد رنگ بوده و مقدار آن بين 1 تا 2 درصد متغير است. مهمترين اجزاء تشكيل دهنده اسانس را تيمول، كارواكرول و پاراسيمول تشكيل ميدهد. پيكررويشي همچنين حاوي تانن، فلاونوئيد، ساپونين و نيزمواد تلخ ميباشد.
اثر درماني مواد مؤثره آويشن باغي خلط آور بوده و براي معالجه سرفه مورد استفاده قرار ميگيرد. از تنتور و عصاره‌هاي الكلي پيكررويشي اين گياه براي معالجه سرفه، گلودرد، برونشيت و آسم استفاده فراوان ميشود.
ساير كاربردهامواد مؤثره آويشن باغی درصنايع غذايي به مقادير فراوان کاربرد دارد. از تيمول و كارواكرول آن بعنوان نگهدارنده مواد غذايي درصنايع غذايي استفاده ميشود. اسانس آويشن باغی همچنين خاصيت شديد ضد باكتريايي و ضد قارچي دارد.از مواد مؤثره اين گياه در صنايع آرايشي و بهداشتي و در تهيه كرم‌ها، عطرها، لوسيونها، دهانشويه‌ها و پماد استفاده ميشود. مواد مؤثره آويشن باغی نيز از تركيبات ضد ريزش مو در عصاره‌هاي گياهي مورد استفاده در شامپو ميباشد. از اسانس اين گياه به عنوان آروماتراپي (درمان با مواد معطر) استفاده شده و درخمير دندان نيز به عنوان يك ماده ضد باكتري مورد استفاده قرار ميگيرد.
فرآورده‌هااز اين گياه داروهايي به شكل شربت، قرص مكيدني، بخور، قرص، اسانس و همچنين تركيبات آروماتراپي تهيه ميشود. از عصاره‌هاي آبي، آبي – الكلي و پروپيلن گلايكولي آويشن باغی نيز در تهيه شامپو،كرم، پماد و ديگر فرآورده‌هاي استفاده فراوان ميشود