امور دامی -  پرورش گوساله
 پرورش گوساله  مراقبت از گوساله بعد از تولد کنترل تنفس: - بعد از خروج گوساله وضعيت تنفس آن را کنترل کنيد ( تحريک سوراخ بيني با يک تکه کاه باعث تحريک تنفس خواهد شد.) - در حالت طبيعي فرورفتگي بيش از حد دنده يا خرخر كردن نبايد وجود داشته باشد. - سعي کنيد مايعات مخاطي را از دهان و سيستم تنفسي گوساله خارج کنيد. - در موارد سخت زايي لازم است گوساله را روي يک ميله از پا به پايين آويزان کنيد تا مواد مخاطي وارد شده به گلو خارج شوند. خشک کردن گوساله: - براي خشک شدن گوساله را مدتي در کنار مادر قرار دهيد اين کار علاوه بر خشک شدن گوساله، در به جريان انداختن خون در بدن گوساله بسيار اهميت دارد. مگر اينکه که گاو شما مبتلا به بيماری باشد و احتمال انتقال آن از طريق ليسيدن به گوساله وجود داشته باشد ( مانند يون) . بنابراين در اين مورد با دامپزشک خود مشورت کنيد. - اگر به هر دليلي اين کار توسط مادر انجام نمي شود، گوساله را با يک حوله خشک و تميز خشک کنيد. ضدعفوني بند ناف: - براي جلوگيري از عفونت بند ناف ، بلافاصله بعد از تولد بند ناف را در مايع ضدعفوني مناسب ( محلول يد 7% ) فروبريد . - از بستن و گره زدن بند ناف خودداري کنيد. - کار ضدعفوني را همراه با هر بار خوراندن آغوز تکرار کنيد به اين ترتيب بند ناف بطور طبيعي خشك شده و خواهد افتاد. خوراندن آغوز: - ماک ( آغوز) چيست؟ ماک يا آغوز خواص ترشح غده پستاني بعد از تولد است و منبع سرشاري از پروتئين ، عناصر معدني و آنتي بادي ها بشمار مي رود. مواد جامد آغوز تقريباً 2 برابر شير معمولي است که بيشتر به بخش پروتئيني آن مربوط مي باشد. اين ماده مغذي معمولاً تا 6 دوشش اول بعد از تولد از پستان خارج مي شود اما رفته رفته از مقدار مواد ايمني زاي آن کاسته مي شود و ترکيبات آن به ترکيبات شير کامل تبديل مي شود. طوري که ميزان گلوبولينهاي ايمني در دوشش دوم و سوم نسبت به دوشش اول به ترتيب 30 و 70 درصد کاهش مي يابد. - گوساله بر خلاف نوزاد انسان ايمينوگلبولينها را از طريق جفت ( درشکم مادر ) دريافت نمي کند ولي در عوض خواص شير گاو يا ماک حاوي گلبولينها ي ايمني زا و بسياري از موا د مغذي است که بايد هر چه سريعتر توسط گوساله مصرف شود. - ايمونوگلبولينها مولکولهاي پروتئيني بزرگي هستند که در گوساله ايجاد مصونيت در برابر بيماريهاي مختلف مي کند. - بلافاصله بعد از تولد گوساله در ديواره روده گوساله منافذ بزرگي وجود دارد که به او قدرت جذب اين مولکولهاي بزرگ را بدون هضم مي دهد. ... مقايسه ترکيبات شير در روزهاي بعد از زايش با شير کامل ترکيبات دوشش اول دوشش دوم روز دوم روز سوم شير کامل مجموع مواد جامد % 9/23 9/17 14 6/13 9/12 چربي % 7/6 4/5 1/4 3/4 4 پروتئين % 14 4/8 6/4 1/4 1/3 لاکتوز % 7/2 9/3 5/4 7/4 5 ويتامين A  100 ميلي ليتر/ ميکروگرم 295 190 95 74 34 ايمونوگلوبولينها % 6 4/2 1 ---- 09/0 - در حدود 12تا 24 ساعت اوليه زندگي گوساله اين منافذ رفته رفته بسته مي شوند و قدرت جذب اين پروتئينهاي بزرگ در روده بطور چشم گيري کاهش خواهد يافت. - در دادن آغوز مادر به گوساله هرگز درنگ نکنيد. خواص آغوز بايد در طول حداکثر نيم ساعت بعد از تولد به گوساله داده شود. - آغوز خواص دوشش بعد از زايمان داراي موا ايمني زاي بيشتري مي باشند و در دوششهاي بعدي از غلظت اين موا کاسته ميشود. بنابراين حداقل در 6 ساعت اول زندگي حتماً بايد آغوز دوشش اول به گوساله ها خورانده شود. - براي اطمينان از اينکه مواد ايمني زا به اندازه کافي وارد بدن گوساله شده است در 8 ساعت اول زندگي هر 2 ساعت يکبار آغوز را به گوساله بدهيد. - گوساله بايد در خواص 12 ساعت عمر خود 8 تا 10 درصد وزن بدن آغوز دريافت کرده باشد. - سعي کنيد ماک هر گاو را به گوساله خودش بخورانيد. - به خاطر داشته باشيد ماک گاو نسبت به ماک تليسه مواد ايمني زاي بيشتري دارد. بنابراين اگر ماک گاو مسن سالمي را اضافه بر گوساله اش داريد مي توانيد به گوساله تليسه خود بخورانيد. - دماي آغوز در هنگام تغذيه بايد درحدود دماي بدن باشد ( 38 آلي 40 در جه سانتيگراد) - اگر گوساله تمايلي به خوردن آغوز ندارد بهتر است از خوراک دهنده مري استفاده کنيد تا ماک اول حتماً به گوساله داده شود. - کيفيت ماک را کنترل کنيد. براي اين کار مي توانيد از ماک سنج استفاده کنيد. - ماک اضافي ( بخصوص در دوشش اول ) را در فريزر به صورت منجمد ذخيره کنيد تا همواره ماک در دسترس داشته باشيد. اين کار در مورد ماکهاي با کيفيت خوب اهميت بيشتري دارد. - آغوز را در ظروف پلاستيکي ذخيره کنيد. زيرا آغوز روي ظروف فلزي اثر مي گذارد. - ظرف محتوي آغوز را دربسته نگهداريد. - هرچه مدت ذخيره آغوز بيشتر باشد، مواد غذايي آن بيشتر از بين مي رود. - بعد از گذشت 24 ساعت از تولد هر چند قدرت جذب به پروتئينهاي بزرگ به صفر مي رسد اما خوراندن آغوز حداقل به مدت 3 روز براي ايمني دستگاه گوارش و رساندن مواد مغذي به گوساله بسيار مهم است. - در اين مدت سعي کنيد گوساله را به خوردن شير با سطل عادت دهيد . در اين کار حوصله زيادي بايد به خرج داد. دستگاه گوارش در گوساله   - معده گوساله نيز مانند گاو بالغ 4 قسمت دارد با اين تفاوت که نسبت بخشهاي مختلف در گاو گوساله تازه متولد شده متفاوت مي باشد: بخشهاي گوناگون گوساله گاو بالغ شکمبه - نگاري (%) 37 76 هزارلا (%) 13 18 شيردان (%) 50 15 - معده گوساله هاي تازه متولد شده شبيه يک حيوان تک معده اي است. رشد بافت شکمبه ,نگاري در طي سن 3 تا 8 هفتگي گوساله خيلي سريع بوده 4 تا 8 برابر سريعتر از رشد کل بدن مي باشد. رشد و تکامل شکمبه: - مادامي که گوساله با شير تغذيه مي شود، شکمبه توسعه نيافته باقي مي ماند. - با آغاز خوردن خوراک جامد، جمعيت ميکروبي در شکمبه و نگاري مستقر شده و تکامل شکمبه آغاز مي شود. اين وضعيت اکثراً در 3 هفته اول پس از تولد ايجاد مي شود. - عوامل متعددي در نمو شکمبه و نگاري موثر مي باشند . اسيدهاي چرب فرار حاصل از تخمير استارتر (کنسانتره مخصوص گوساله ها) در اين مسئله مهمترين نقش را بازي مي کند. - مصرف آب تازه در فراهم کردن محيط مناسب براي رشد ميکروارگانيسم ها بسيار مهم مي باشد. - فعاليت شکمبه در سن 3 ماهگي همانند فعاليت آن در دام بالغ خواهد بود. تغذيه گوساله هاي شيرخوار: - هزينه تغذيه 55 تا 60 درصد هزينه هاي پرورش تليسه ها را در بر مي گيرد. بنابراين تغذيه صحيح اهميت زيادي در سوددهي گاوداري دارد. - تغذيه صحيح در زمان گوسالگي در رسيدن به موقع به وزن و قد تلقيح بسيار موثر است. شير: - بعد از اتمام دوره 3 روزه تغذيه با آغوز بايد تغذيه با شير يا شير جانشين را آغاز کرد. - شير کامل غذاي مايع مرغوبي است که گوساله ها با تغذيه آن به خوبي رشد مي کنند. - شير گاوهارا بعد از درمان آنتي بيوتيک نمي توان فروخت در عوض مي توان به مصرف گوساله ها رساند. - گوساله نوزاد بايد از شير تازه مادر تغذيه نمايد و شير گاوهايي که از نظر ابتلا به امراض مسري مثل سل و بروسلولز مشکوک هستند بايد جوشيده شود. - مصرف شير گاوهاي ورم پستاني در گوساله هاي ماده احتمالاً ايجاد گاوهائي با ورم پستان يا کارتيه هاي کور مي کند. - پاستوريزه کردن منجربه کاهش بيماري و افزايش سرعت رشد در گوساله ها قبل و بعد از شير گيري شده. - پاستوريزه کردن منجربه کاهش اسهال در گوساله ها مي شود. - اما پاستوريزه کردن بخصوص براي تعداد کم گوساله ها هزينه بر است. - مقدار شيري که بايد به حيوان داده شود بستگي به وزن گوساله دارد . - مقدار شير کامل و شير جانشين آماده ، در حدود 10 در صد وزن بدن گوساله در نظر گرفته مي شود. - شير و جايگزين شير بايد در درجه حرارت ثابت نزديک درجه حرارت بدن تغذيه شود. - به درجه حرارت پايين شير بخصوص در محيط سرد توجه فراوان داشته باشيد. - دقت در برنامه غذايي مقدار شيري که در هر وعده بايد گوساله مصرف نمايد داراي اهميت ويژه اي است. - اگر در يک وعده شير کمتر و در وعده ديگر شير بيشتري به حيوان داده شود ممکن است موجب نفخ معده و سوء هاضمه شده ايجاد اسهال و دل درد وگاهي مواقع باعث تلف شدن حيوان گردد. - اگر شير زيادي به گوساله خورانده شود باعث کاهش جذب و کسالت حيوان مي شود. - مقدار چربي شير ممکن است سبب دل درد و سوء هاضمه شود پس اگر شيري بيشتر از 4 % چربي داشت با افزودن آب گرم يا شيري که چربي اش گرفته شده باشد ميزان چربي شير را تقليل مي دهيم. شير جايگزين: - شير کامل غذايي است عآلي . اما در صورت بالا بودن قيمت شير در بازار مي توان گوساله ها را با شير جانشين تغذيه کرد. - محاسن جايگزين شير عبارتست از : - يکنواختي محصول در روزهاي متوآلي - سهولت ذخيره - کنترل بيماري - سود اقتصادي - جايگزينهاي شير دو منشأ گياهي و حيواني دارند. به اين موضوع در انتخاب شير خشک توجه خاص داشته باشيد. - بخصوص در يک ماه اول زندگي بايد از شير خشکي استفاده کرد که منشأ شير داشته باشد. - در انتخاب شير جايگزين شير خود دقت نمائيد. - پيشنهادهاي مربوط به مخلوط کردن روي برچسب را بايد به دقت اجرا کنيد. - مخلوط کردن شير جايگزين شير بايد تا موقعي ادامه يابد که همه پودر در سوسپانسيون حل شده و تکه هاي يزرگ پودر در سطح يا ته ظرف باقي نماند. - شير جايگزين بايد در آب معلق بماند و ته نشين نشود. - زياد مخلوط شدن شير خشک ايجاد کف زياد و جدا شدن چربي و تشکيل يک لايه روغني در سطح ظرف مي کند. خوراك آغازين: - مصرف زود هنگام خوراک خشک مهمترين عامل موثر در انتقال گوساله جوان از حالت متابوليسم و هضم پيش از نشخوار به وضعيت حيوان نشخوار کننده بالغ مي باشد. - فرآورده هاي تخمير اسيدهاي چرب فرار(VFA) بويژه اسيدهاي پروپيونيک و بوتيريک که از تخمير کنسانتره حاصل مي شوند، عامل رشد و تکامل بافتهاي شکمبه مي باشند. - بمحض از شير گرفتن گوساله و انتقال به خوراک جامد, مشکلات بيماری مخصوصا اسهال , روند کاهشي نشان مي دهند . - محتواي پروتئين خام جيره آغازين بايد در حدود 20 آلي 22 در صد در نظر گرفت. - ميزان انرژي (NEL) جيره آغازين بايد در حدود 9/1 باشد. - شكل فيزيكي بويژه اندازه ذرات خوراك در آماده سازي خوراكهاي آغازين براي گوساله ها فوق العاده مهم مي باشند. کنسانتره نبايد زياد آردي و نرم باشد زيرا نتيجه عکس روي رشد شکمبه خواهد داشت. - حجم خوراك مايع تغذيه شده(بيشتر از مقادير مصرف ماده جامد) موجب كاهش مصرف خوراك مي شود. - جثه حيوان و دسترسي به آب نيز بر مصرف خوراك تاثير دارند. - به ازاي هر ليتر آب مصرفي بيشتر، مصرف خوراك خشك به ميزان 82 گرم در روز افزايش مي يابد و افزايش وزن هم به مقادير 56 گرم بيشتر مي شود. - كيفيت جيره مايع بر ميزان مصرف خوراك خشك موثر است. - در گوساله هائي كه شير دريافت مي كند تا بيش از 65% افزايش وزن بدن به ميزان مصرف خوراك آغازين بستگي دارد و بعد از شير گيري گوساله، بايد انتظار داشت كه تغييرات در مقادير مصرف خوراك آغازين اثر زيادتري بر افزايش وزن گوساله داشته باشد. - گوساله هاي جوان بايد تا حد ممكن در سنين اوليه به مصرف خوراك خشك تشويق شوند. اين امر براي تكامل پوشش شكمبه – نگاري مورد نياز براي عملکرد خوب اهميت اساسي دارد. - استقرار جمعيت ميكروبي بستگي به پيش سازهايي دارد كه خوراك خشك آنرا فراهم مي كند. علوفه: - مصرف علوفه قبل از شير گيري سبب کاهش سرعت تکامل پرزهاي شکمبه مي شود . چون اسيدهاي چرب لازم براي رشد پاپيلاهاي شکمبه را توليد نمي کند. - اما براي عادت دادن گوساله به مصرف علوفه بهتر است برگ يونجه را بعنوان بخش علوفه اي با کيفيت بالا از حدود سن 2 ماهگي در اختيار گوساله قرار داد. آب: - براي رشد و تکثير ميکروارگانيسمها نياز به يک محيط آبکي دارند. براي تأمين اين محيط آب تازه و تميز را در اختيار گوساله ها قرار دهيد. - مصرف آب مصرف کنسانتره را بالا خواهد برد. - آب را مي تواند از 3 روزگي و همراه با شروع مصرف جيره آغازين در اختيار گوساله ها قرار داد. قطع شير: - زمان قطع شير وقتي است که گوساله شما 3 روز متوآلي مقدار 5/1 آلي 2 کيلوگرم کنسانتره را دريافت مي کند. بنابراين براي اينکه بتوانيد گوساله را زود از شير بگيريد، بايد او را به خوردن بيشتر کنسانتره ترقيب کنيد. - با مديريت صحيح گوساله هاي هلشتاين را مي توان در حدود 6 هفتگي از شير گرفت. - در رمان قطع شير به وضعيت بدني گوساله توجه کنيد. اگر گوساله شما لاغر است بهتر است چند روز ديگر به دادن شير به او ادامه دهيد. - در زمان قطع شير از سلامت گوساله مطمئن شويد. - گوساله را حداقل به مدت 5 روز بعد از شير گيري تحت نظر داشته باشيد تا مطمئن شويد قطع شير به گوساله شما آسيبي نرسانده باشد. - قطع شير به دو صورت ناگهاني يا تدريجي انجام مي شود . براي انتخاب اين روشها در مزرعه خود با دامپزشک يا کارشناس خود مشورت کنيد. اقدامات مديريتي و بهداشتي از بين بردن شاخ: - از بين بردن شاخ براي کنترل بهتر گاوها و جلوگيري از صدمات احتمآلي صورت مي گيرد. - اين کار با خمير ( پماد) شاخسوز انجام مي شود. - از بين بردن شاخ بايد در روز 7 آلي 10 زندگي و با مشاهده تکمه شاخ بايد انجام گيرد. اين کار شوک و تنش کمتري در گوساله ايجاد مي کند. - براي انجام کار ابتدا موهاي اطراف تکمه شاخ را بتراشيد، سپس پماد را به اندازه يک دوريآلي روي تکمه شاخ قرار دهيد. - براي اينکه از جاري نشدن پماد به روي صورت و چشمها مطمئن شويد بهتر است از وازلين دور تکمه شاخ استفاده کنيد. - در استفاده از هر نوع پماد شاخسوز بهتر است دستورات روي برچسب پماد را بدقت مطالعه کنيد. - در استفاده از پماد حتماً از دستکش استفاده کنيد. قطع سرپستانکهاي اضافي: - اين کار بايد در روز 7 آلي 10 زندگي انجام شود. - تشخيص سرپستانک اضافي را به عهده دامپزشک يا تکنسين باتجربه بگذاريد. - براي قطع سرپستانکها اضافي حتماً تمام نکات بهداشتي را رعايت کنيد. جلوگيري از عادت مکيدن: - جا دادن گوساله ها در جايگاه انفرادي و استفاده از سطل تا حد زيادي باعث از بين رفتن عادت مکيدن مي شود . - گاهي اين عادت در بعضي گوساله ها مشاهده مي شود که ممکن است در سنين بالاتر نيز مشاهده شود. اين موضوع بخصوص در گوساله هاي ماده اهميت دارد چراکه مکيدن پستان يک گوساله توسط گوساله اي که عادت به مکيدن دارد علاوه بر افزايش انتقال عوامل بيماريزاي احتمآلي باعث ورم پستان و گاهي کوري پستان مي شود. - براي جلوگيري از اين عادت، وسيله اي وجود دارد که به بيني گوساله وصل مي شود که در موقع مک زدن باعث ناراحتي در خود و گوساله ديگر در موقع مکيدن مي شود. جايگاه گوساله: - جايگاه گوساله بايد جايي بنا شود که بتوان به آساني فضولات آنرا خارج نمود. - جايگاه گوساله بايد به نحوي باشد که دسترسي به مواد بستر و غذا باشد. - گوساله نبايد دور از نظر باشد . بهترين محل نزديک زايشگاه و يا در کنار آن است . - براي جلوگيري از انتشار بيماری بايد جايگاه گوساله را کمي دوراز جايگاه دامهاي بالغ بنا نمود. - جهت گوساله داني بايد به نحوي باشد که زهکشي در آن بخوبي صورت گيرد و بادهاي زمستاني زياد به داخل آن نفوذ نکند و در تابستان حداقل نور خورشيد و در زمستان حداکثر نور خورشيد به داخل آن بتابد. - لايه نازک عايق کمک مي کند تا حرارت در زمستان کمتر به خارج نفوذ کند و در تابستان نيز خيلي گرم نشود. - تهويه در جايگاه گوساله حياتي است که مي تواند طبيعي يا مصنوعي توسط هواکشها در جايگاه بسته حاصل شود. تهويه کافي و دايمي باعث کنترل رطوبت ، حرارت و بو در جايگاه در طول سال مي شود. .. علائم تهويه - جمع شدن قطرات آب زير سقف و ديوارها - يخ زدن آنها در فصل سرد - بوي زننده - رطوبت زياد - اغلب ساختمانهاي گوساله داني طوري ساخته مي شوند که براي خروج هوا قدري فاصله بين سقف و ديوارها وجود داشته ياشد.اين کار به تهويه کمک مي کند. - در جايگاه باز جريان حرکت هوا بايد از سمت گوساله داني به سمت دامهاي بالغ باشد و در جايگاه بسته دستگاههاي تهويه بايد طوري کار گذاشته شوند که هواي داخل جايگاه دامهاي بالغ به طرف دامهاي بالغ کشيده شود. - براي پخش يکنواخت گرما و اجتناب از خيس و کثيف شدن کف جايگاه ، بايد شيب مناسب در کف ايجاد گردد و ادرار و آب ناشي از شستشو دورن فاضلاب ريخته شود و به خارج هدايت گردد. - کف بهتر است از بتون ساخته شود که با شيب مناسبي به فاضلاب منتهي گردد. - به طور کلي زايشگاه و گوساله داني احتياج به نظافت بيشتري دارند .بنابراين طرح ساختماني در آنها بايد به نحوي باشد که تميز کردن آنها آسان باشد. - بستر در جايگاه گوساله از اهميت بسياري برخوردار مي باشد. - کاه غلات ( بلند يا خرد نشده) داراي رنگ روشن ، بوي خوب و قابليت جذب رطوبت مناسب است و بستر خوب وگرمي را تشکيل مي دهد. - اگر قيمت کاه بالاست ، پوست خرد شده درخت ، خاک اره ، تراشه چوب و غيره را ميتوان به کار برد. اما تا حد امکان از اين مواد استفاده نکنيد. - بستر بايد حتي الامکان هر روز تعويض شده و قسمتهاي مرطوب آن برداشته شود. - جايگاه انفرادي براي گوساله ها بسيار مناسبتر از آغلهاي گروهي مي باشند. - در جايگاه انفرادي گوساله ها بايد از اجرام ، تغيير ناگهاني درجه حرارت و رطوبت محافظت شوند. - آغلهاي انفرادي به دودسته ثابت (بتوني)و متحرک( اغلب فلزي)تقسيم مي شوند. - از مزاياي جايگاه انفرادي مي توان به موارد زير اشاره کرد: - عدم تماس گوساله ها باهم که موجب کاهش گسترش عوامل بيماريزا به حداقل ممکن مي شود.- امکان بازديد هر رأس گوساله را به منظور دريافت حالات سلامتي يا بيماری آنها با آساني فراهم مي کند . - از مکيدن ناف گوساله بوسيله يکديگر جلوگيري مي نمايد. - امکان تميز ، شستشو و ضد عفوني نمودن جايگاه به آساني فراهم مي شود. - مي توان کف آن را بوسيله بستري از کاه يا کلش کاملاً خشک و پاک نگهداشت. - جيره يا شير هر گوساله را مي توان به ميزان جثه هرگوساله به آساني در اختيار آن قرار داد. - از بروز بيماريهاي تنفسي در اثر جايگاه مرطوب و پخش ميکروبها جلوگيري مي کند. - البته لازم به ذکر است جايگاههاي انفرادي تعدا گارگر بيشتري را لازم دارد. - خصوصيات جايگاه انفرادي: • اين جايگاه بايد در سطحي قرار گيرند که عمل زهکشي در آن بخوبي صورت گيرد. • ظرف غذا( علوفه و کنسانتره ) بايد در داخل آغل قرار گيرد. • براي ايجاد تهويه مناسب در تابستان بهتر است در قسمت بالاي ديوار عقب جايگاه دريچه اي ايجاد گردد که براحتي باز و بسته گردد. - ابعاد جايگاه انفرادي ثابت را معمولا به صورت زير در نظر مي گيرند: 120 سانتي متر عرض 180 سانتي متر طول 5 سانتي متر شيب در کف به سمت فاضلاب - ابعاد جايگاه انفرادي متحرک اين مقادير کمتر مي باشدو معمولاً براي ساختن اين نوع جايگاهها از ميله هاي فلزي استفاده مي شود که کف آن را با مواد بستري مناسب مي پوشانند. از اين آغلها بخصوص در يک هفته اول که گوساله ها حساس هستند مي تواند مورد استفاده قرار گيرند.اين آغلها کار پرورش گوساله ها را با مشکلات بهداشتي بسيار کمتري ميسر مي سازد. بخصوص که اين آغلها براحتي قابل شستشو بوده و ضد عفوني کردن و شعله دادن آن راحتتر مي باشد. معمولا تعدادي از اين آغلهاي انفرادي را دريک فضاي بسته در شرايط کنترل شده قرار مي دهند که گوساله ها در يکهفته اول زندگي که دوره بحراني است تحت کنترل بيشتري باشند. بعد از تخليه باکس از گوساله بايد باکس رابدقت شستشو و ضدعفوني کرد. - از روش مناسب براي مبارزه با حشرات استفاده کنيد. - گوساله ها را بايد بعد گرفتن از شير ( 1 هفته بعنوان استرس از شير گيري در نظر گرفته مي شود) از جايگاه انفرادي خارج کرده و در آغلهاي گروهي در گروه سني بالاتر قرار داد.در اين جايگاهها معمولا 3 تا 5/3 متر مربع فضا ، براي هر رأس گوساله در نظر گرفته مي شود. - پس از تخليه آغل از يک گوساله و قبل از قرار دادن گوساله ديگر در آن در صورت متحرک بودن بايد محل آنرا را تغيير داد و در صورت ثابت بودن باد بستر و کف آنرا کاملاً جمع آوري و ضدعفوني نمود و حدود 15 سانتي متر سنگ آهک خرد شده در آن قرار داد ( سنگ آهک براي ضد عفوني کف و جذب رطوبت بسيار مناسب مي باشد. - کف جايگاه بايد قابليت تميز کردن کافي باشد چون در پيشگيري از بيماري مفصلي بسيار موثر است.طي 3 روز اول زندگي بويژه در 24 ساعت اول ناف راه مناسبي براي ورود عفونت است و بديهي است که احتمال استقرار عفونت در يک بستر خيس و کثيف بسيار بيشتر از يک بستر خشک و تميز است. - جاي ظرف آب و کنسانتره بايد در جايگاه انفرادي در نظر گرفته شود و براحتي قابل دسترس باشد. . دستگاه گوارش گاو در برگيرنده : ..- دهان (دندان ها، زبان و غدد بزاقي) - حلق - مري - معده چهار قسمتي شامل : • شكمبه Rumen • نگاري Reticulum • هزارلا Omasum • شيردان Abomasums - روده باريك شامل: • دئودنوم Duodenum • ژژنوم Jejunum • ايليوم Ileum - روده فراخ شامل : • روده كور Cecum • كولن Colon • راست روده Rectum - جگر - پانكراس (لوزالمعده) .. نسبت قسمت هاي مختلف دستگاه گوارش در نشخواركنندگان جوان بالغ قسمت هاي گوارشي گوساله تازه متولد شده      گاو بالغ       شكمبه 25 80 نگاري 25 6 هزارلا 10 3 شيردان 40 11  -  لب ها نسبتاً متحرك نقش مهمي در انتقال غذا به دهان ندارد. ..- زبان دراز، نيرومند، متحرك و سفت به آساني پيرامون علوفه و ديگر خوراك ها مي پيچد. گاو به كمك دندان ها و آرواره ها غذا را به دهان مي كشد. ...- دهان فعاليت هاي دهان : • مصرف آب • برداشت خوراك • مخلوط كردن خوراك • ترشح بزاق • مرطوب سازي مواد خوراكي با ترشح بزاق • بلع مواد خوراكي، آب و بزاق • انجام عمل نشخوار • كاهش اندازه ذرات مواد خوراكي طي فعاليت جويدن دام ..- دندان ها 32 عدد دندان هميشگي در گاو بالغ 20 عدد دندان شيري در گوساله آرواره بالا دندان نيش ندارد. آرواره بالا سكويي دنداني دارد با بافت پيوندي سخت كه روي آن با بافت پوششي شاخي پوشيده شده. فرمول دندان هاي شيري و هميشگي تمام دندان هاي شيري تقريباً تا 2 هفتگي پديدار مي شوند.  ..- بزاق گاو بالغ در هرروز حدود 200 ليتر بزاق توليد مي كند. كمترين ميران بزاق در زماني است كه غذا به پايان رسيده و حيوان در حال استراحت است. ..نقش بزاق: • مرطوب سازي خوراك، آسان سازي جويدن و تسهيل عبور به قسمت هاي پائين تر دستگاه گوارش • ايجاد محيط آبي مناسب براي رشد باكتري ها و هضم خوراك • نقش بافر براي درصد خنثي نگه داشتن PH شكمبه (بافرهاي بزاق نظير فسفات، بي كربنات، اسيدهاي توليدي ميكرو ارگانيسم هاي شكمبه را خنثي مي سازند) ......عوامل مؤثر بر ترشح بزاق : • تحريك فيزيكي دهان حين مصرف • كشش مري حين بلع • تحريك زبان طي مصرف خوراك يا نشخوار • فقدان اكسيژن كه در حين مصرف خوراك به علت كاهش تنفس رخ مي دهد. • افزايش فشار گاز در شكمبه • مصرف مواد علوفه اي با اندازه ذرات بلند غدد اصلي ترشح كننده بزاق: • بنا گوش Parotid • زير آرواره اي Sub maxillary • زير زباني Sublingual  ..-  مري طول 105 سانتي متر از حلق تا شكمبه مواد خوراكي به همراه بزاق با حركات ماهيچه اي مري از دهان به شكمبه منتقل مي شوند. در موقع نشخوار از شكمبه به دهان منتقل مي شوند. حركات ورودي شكل ناشي از انقباضات عضلات مجاري گوارشي مي باشند كه موجي بوده و باعث اعمال فشار به مواد خوراكي در طول لوله گوارش مي گردند.  ..-  شكمبه بزرگترين بخش معده نشخواركنندگان كه حجمي معادل 40 تا 50 ليتر دارد. شكمبه بوسيله پرده هاي ماهيچه اي عرضي به نام پيلار به يك ناحيه جلويي و يك ناحيه پشتي، يك ناحيه شكمي و دو ناحيه بين تقسيم مي شوند. به كمك فعاليت ديواره ماهيچه اي شكمبه، محتويات آن با حركات چرخشي، جابجا شده و به خوبي آميخته مي شود. پرزهاي ديواره شكمبه كه نزديك به 1cm طول دارند، سطح جذب را افزايش داده و سبب گرم شدن مواد مي شوند. شكمبه از ديافراگم تا ناحيه لگن سمت چپ حفره شكمي را پر مي كند. شكمبه يك محيط تخميري مداوم است. ..خصوصيات شكمبه: • اسيديته آن در بين 6 تا 9 است. • محيط تخميري مداوم بزرگ آبي • اداره ميكروارگانيسم هاي بي هوازي (باكتري ها، پروتوآزها، قلرچ ها و باكتريوناژها) • محيط كشت ميكروبي با سرعت عبور معين براي بخش مايع و جامد. • دماي ثابت در دامنه c°38 و c° 42 • فشار اسمزي ثابت و در حدود 240 تا 300 ميلي اسمز • 65% كل حجم دستگاه گوارش • محتويات شكمبه حدود 10 تا 20 درصد ماده خشك دارند. • در هر دقيقه بيش از 2 بار منقبض مي شود كه سبب مخلوط شدن ميكروب هاي شكمبه با مواد خوراكي و انتقال مواد خوراكي ريز به نگاري و شيردان مي شود. • در شكمبه حدود 30 تا 50 ليتر در ساعت گازهاي متان و دي اكسيد كربن توليد و با آروغ زدن دفع مي شود. ...- نگاري نگاري و شكمبه كاملاً از هم مجزا نيستند (با يك ديواره كوتاه) سطح دروني داراي بافت لانه زنبوري است. عملكرد نگاري ذخيره كردن مواد براساس اندازه آن هاست تا قطعات بزرگتر براي هضم بيشتر به شكمبه برگرداند. اشياء و اجزاء سنگين و خارجي در نگاري تجمع مي يابند. در درون نگاري شياري وجود دارد كه بين مري و هزارلا قرار دارد و به نام ناودان مري معروف است.( اهميت اين بخش در گوساله مي باشد.) تفكيك ذرات در نگاري براساس جرم حجمي آن ها است. ذرات با جرم حجمي كمتر ترجيحاً در داخل شكمبه به عقب بر مي گردند و مواد با جرم حجمي بيشتر در نگاري مي مانند و شانس بيشتري براي خروج از پيش معده دارند. ...- هزارلا مواد خوراكي پس از گذشتن از شكمبه و نگاري وارد هزارلا مي شوند. هزارلا از تعداد زيادي لايه ( برگ مانند) تشكيل شده است. نقش لايه هاي هزارلا در افزايش سطح جذب به ويژه براي آب مي باشند. هزارلا 70-60 درصد آبي كه به آن وارد مي شود را جذب مي كنند كه تقريباً برابر 100 ليتر آب در روزخواهد بود. وجود هزارلا الزامي نيست (شتر و لاما هزارلا ندارند.) گنجايش هزارلا حدود 20 ليتر است. ...- شيردان بخش انتهايي معده نشخواركنندگان معروف به معده حقيقي بافت آن مي تواند شير معده را توليد كند. شيردان اسيد هيدروكلريد HCl ترشح مي كند. محيط شيردان اسيدي است pH=2 شيردان آنزيم هم ترشح مي كند. رنين در حيوانات جوان ترشح شده و باعث لخته و غليظ شدن شير مي شود. شيردان گاو نزديك به 15 ليتر گنجايش دارد. ...- نشخوار گاوها 7 تا 10 ساعت از روز را جهت نشخوار سپري مي كنند. مراحل نشخوار عبارتند از: 1) برگشت مواد خوراكي بلع شده در دهان از طريق حركات دودي معكوس كه مواد خوراكي را از طريق مري به دهان هدايت مي كند. 2)دوباره جويدن خوراك مواد خوراكي بيشتر و كامل تر جويده مي شوند. 3)بلع بلع مجدد مواد خوراكي كاملاً جويده شده. 4)آروغ زدن ...اهميت نشخوار • افزايش ترشح بزاق • افزايش هضم فيبر از طريق كاهش اندازه ذرات مواد خوراكي و افزايش سطح هضمي آن ها صورت مي گيرد. • افزايش بازدهي استفاده از منابع علوفه اي • جلوگيري از ابتلا به بيماری هاي متابوليكي نظير اسيدوز حاد و تحت باليني • افزايش درصد چربي شير ..- روده باريك از دئودنوم، ژرژنوم و ايليوم تشكيل شده است. محتويات شيردان كه شامل مواد خوراكي است كه به طور جزئي هضم شده و به همراه مواد گوارشي كيموس ناميده مي شوند. از شيردان به روده باريك راه مي يابند. ميانگين طول روده باريك 40 متر است كه ظرفيتي حدود 38 ليتر دارد. روده باريك پرزهايي فراواني دارد كه سطح را افزايش مي دهند. حركات دودي روده عامل به حركت در آوردن محتويات روده مي باشند. ..- روده بزرگ از دو قسمت روده كور و كولن تشكيل شده عمل اصلي روده بزرگ جذب آب و ذخيره وشكل دهي مواد زائد است. اگر چه روده بزرگ محل عمده هضم و جذب نيست. ولي جمعيت زيادي از ميكروارگانيسم ها در آن به سر مي برند. ميكروارگانيسم هاي روده بزرگ مواد مغذي موجود را تخمير و مانند ميكروارگانيسم هاي شكمبه توليد اسيد چرب فرار و پروتئين ميكروبي مي كنند. اسيدهاي چرب فرار توليد شده در روده بزرگ مي توانند جذب شده و مورد استفاده قرار گيرند. پروتئين ميكروبي توليد شده در روده بزرگ فابل جذب نيست و از طريق مدفوع دفع مي شود.      منبع: وبگاه مقالات کشاورزی و کلیه گرایشهای آن