کاهش خسارت خشکسالی در گندم دیم

کاربرد هورمون در باغبانی مقدمه     هورمون به موادی اطلاق می‌شود که در بخشی از بدن موجود زنده ساختهشده و پس از انتقال اثراتی در دیگر قسمتهای موجود به جای می‌‌گذارد و در تراکم‌هایبسیار کم فعالند. هورمونهای گیاهی در بافتهای مریستمی و یا جوان ساخته می‌‌شوند وبعد از انتقال یافتن اثر خود را در بافتهای که تا حدودی از محل سازنده دور است بجایمی‌‌گذارند. تاکنون پنج گروه هورمون شناخته شده که همه آنها درکشاورزیبخصوص درباغبانیدارای کاربردهای گسترده‌ای هستند که عبارتند از: اکسین ، جیبرلین ، سیتوکینین ،اتیلن ، اسید آبسیزیک.     ماهیت اکسین   اکسینها ، گروهی از هورمونهای گیاهی هستند که باعث طویل شدنسلولهایگیاهیمی‌گردند. این مواد طیف گسترده‌ای را از نظر واکنشهای رشد و نموی را درگیاهان سبب می‌شوند. واژه اکسین یک اصطلاح عمومی است و به تعدادی از مواد طبیعیگفته می‌شود که فراوان‌ترین و مهمترین اکسین در گیاهان ، اندول استیک اسید (IAA) می‌باشد.   مهمتریناثراتی که به اکسین نسبت داده شده است عبارتند از: بزرگ شدن سلول گیاهی ، طویل شدنساقه گیاه ، تولید ریشه ، تولیدآوندهایچوبی، افزایش رشد جوانه راسی ، جلوگیری از رشد جوانه جانبی ،‌تشکیلمیوه، بزرگ شدن میوه ، تشکیل گرهک در ریشه گیاهانی که دارایباکتریهای تثبیت کننده نیتروژنهستند ،جلوگیری از ریزشبرگ،بیوسنتزپروتئینو RNA و اثرات دیگر.   کاربرد بازدارنده‌های هورمونی در باغبانی       مقدمه   بازدانرده‌های هورمونی دسته دیگری از هورمونهای گیاهی هستند کهبدلیل خاصیت بازدارندگی اکثرا برای کنترل شیمیایی علفهای هرز استفاده می‌شود. بازدارنده‌های هورمونی به دو دسته طبعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند. گروه طبیعی تنهاشامل اسیدآبسیزیک است که در تمام گیاهان وجود دارد و گروه مصنوعی خود به چها گروهمواد بازدارنده رشد - مواد کند کننده رشد- مورفکتین و مواد شاخه زا را تقسیممی‌شوند.   مواد باز دارنده رشد   این مواد از رشد گیاهان بطور کلی جلوگیری می‌کنند وباعث مرگ گیاهان می‌شوند که علف کش‌ها جز این گروه هستند علاوه بر این ماده مالئیکهیدرازید هم جز این گروه است که در غلظتهای کم از رشد پیاز وسیبزمینیدر انبار جلوگیری می‌کند ولی در غلظتهای بالا به عنوان علف کش است.   مواد کند کننده رشد   مواد تشکیل دهنده این گروه بدون اینکه تغییری در ظاهرگیاه و یا تعداد برگها و شاخه‌ها بوجود آوردند ازرشد گیاهمی‌کاهد. مهمترین کاربرد آنها درهرس و به گل نشاندن گیاهان و مقاومت گیاهان در برابر خشکی است.   مورفکتین‌ها   این مواد به عنوانعلف کشو نیز در گل انگیزی و ریزش میوه‌ها وشاخه زایی هم کاربرد دارند.     •مواد شاخه زا::این مواد تحت عنوان مواد هرس کننده شناخته شده‌اند و برایهرس در باغات میوه از این مواد هم استفاده می‌شود. انواع هورمونهای گیاهی   هورمون در ربان یونانی به معنی محرک می باشد . این ماده در مقادیر بسیار اندک در حد قسمت در میلیون اثرات مهم و بارزی در ریخت زایی و اندام زایی گیاه و رشد و نمو دارد. مقادیر مختلف هورمون در یک اندام و مقدار ثابت آن در اندام های مختلف ممکن است اثرات متفاوت و حتی متضاد داشته باشد. در بسیاری از اثرات بیش از آنکه غلظت یک هورمون اثر گذار باشد اغلب غلظت نسبی آنها و ترکیبشان اثر بخش است . هورمون در همان مکان تولید و یا در ناحیه دیگر اثر خود را به جا می گذارد.   اکسین ها   چندین ترکیب به عنوان اکسین شناسایی و نامگذاری شده اند که اثرات کم و بیش یکسانی بر پدیده ها ی رشد و نمو دارند. فراوانترین اکسین طبیعی شناخته شده اندول استیک اسید است که به اختصار IAA نوشته می شود. بیشترین مقدار اکسین در مریستمهای اولیه از جمله مریستم نوک ساقه ، مریستم نوک ریشه و نیز برگ های جوان و جنین در حال رشد و نمو تولید می شود. اکسینها علاوه بر تاثیری که در افزایش طول یاخته دارند، در کنترل ریزش پاییزی برگها و میوه‌ها ، تولید ریشه‌های نابجا ، رشد دیواره تخمدان وتشکیل میوه دخالت دارند.   این هورمون به مقدار کم برای رشد ریشه لازم است و افزایش جزئی آن از رشد ریشه جلوگیری می‌کند. غلظت هایی از اکشین که رشد ساقه را افزایش می دهد بر رشد ریشه اثر باز دارندگی دارد . اکسین سبب نسخه برداری RNA از DNA و در نتیجه افزایش سنتز پروتئین می‌شود. در بسیاری از دو لپه‌ایها رشد جوانه‌های جانبی به وسیله اکسین متوقف می‌شود این همان چیرگی راسی جوانه انتهایی است. در ریشه نیز این هورمون در سرعت و جهت رشد ریشه های فرعی موثر است که از آن به عنوان چیرگی راسی مریستم انتهایی ریشه اصلی یاد می شود .اکسین همچنین در بازدارندگی فعالیت فصلی کامبیوم آوندی و نمو چوب پسین و همچنین در تمایز یابی در ناحیه تمایز یابی ریشه نقش دارد.   غلظت مناسب اکسین باعث دوام گل و میوه و برگ در ساقه های گیاهان شده نبود آن و یا غلظت های زیاد این هورمون باعث تشکیل لایه جداکننده و در نتیجه خزان این بخش ها می شود.   جیبرلین ها   این هورمون نخستین بار از نوعی بیماری قارچی برنج که باعث طویل شدن غیر طبیعی ساقه گیاه می‌شد کشف گردید. ماده‌ای به نام جیبرلین A توسط این قارچ ترشح می‌شود که وقتی آن را روی بوته‌های سالم برنج بپاشند، در آنها هم نشانه چنین بیماری مشاهده می‌شود. جیبرلین A مخلوطی از شش نوع ترکیب شیمیایی کاملا متمایز است. تاکنون در حدود 84 نوع جیبرلین متفاوت در گیاهان یافت شده است. مهمترین اثر جیبرلینها در افزایش طول ساقه‌ها در ناحیه میانگره ها است. جیبرلینها همچنین سبب تمایز یاخته‌ای می‌شوند. در گیاهان چوبی ، جیبرلینها سبب تحریک کامبیوم آوندی جهت تولید آبکش پسین می‌شوند.   جیبرلین بر رویش دانه و تشکیل گل نیز موثر است . اثر تحریک کنندگی جیبرلین در رشد ساقه ، بویژه در ساقه‌های گیاهان طوقه‌ای ، با افزایش ابعاد یاخته و تعداد آن آشکار می‌شود. جیبرلینها در تمام بخشهای گیاه وجود دارد اما بیشترین غلظت آن در دانه‌های نارس دیده شده است.   سیتوکینین ها   سیتوکینینها شامل گروهی از ترکیبات محرک رشد هستند که فرآیند تقسیم میتوز را در سلول‌ها تحریک می‌کنند. نخستین بار این هورمون در شیر نارگی پیدا شد. سیتوکینین مصنوعی که بیشتر در تحقیقات بکار می‌رود، کینتین نام دارد این هومون یکی از اصلی ترین ترکیبات در کشت بافت گیاهی است. مجموع کینتین و اسید اندول استیک سبب تسریع تقسیم یاخته‌ای و در نتیجه تولید یاخته‌های بیشمار می‌شود. سیتوکینینها در چیرگی راسی (تسلط انتهایی) دخالت دارند. نقش دیگر سیتوکینینها جلوگیری از پیری برگهاست.   اتیلن   تنها هومون گازی در گیاهان اتیلن است. این گاز قبل از رسیدن میوه‌ها در گیاه تولید می‌شود و مسئول تغییرات رنگ ، نرمی بافت وتغییر ترکیبات شیمیایی میوه که هنگام رسیدن برخی میوه ها مشاهده می شود است اکسین در تراکم معین سبب تولید مقدار زیادی اتیلن در گیاه می‌شود. هنگامی که پیری برگ آغاز می‌شود اتیلن تنظیم کننده اصلی ریزش برگ است این گاز سبب تسریع در سنتز آنزیم سلولاز و آزاد شدن آن می‌شود. این آنزیم دیواره‌های یاخته را از بین می‌برد. اگر پیش از آغاز پیری برگ اکسین به آن اضافه شود، از پیری برگ جلوگیری می‌گردد. ولی پس از تشکیل لایه ریزش ، اکسین ریزش برگ را با تحریک تولید اتیلن ، تسریع می‌کند.   اتیلن در تشکیل تار های کشنده و نیز پارانشیم هوایی در گیاها ن آبزی موثر است . اتیلن بازدارنده رشد جوانه ها در غده هایی چون سیب زمینی است.   اسید آبسیسیک   این هورمون سبب خواب گیاه می‌شود. آغشته کردن جوانه‌های رویشی به اسید آبسیسیک آنها را به جوانه‌های زمستانی تبدیل می‌کند. این هورمون در دانه‌های بسیاری از گونه‌های گیاهی وجود دارد و سبب خواب دانه می‌شود. اسید ابسیسیک سبب بسته شدن روزنه‌ها به هنگام کم آبی می‌شود تا از تعرق جلوگیری کند. بدین سبب این هورمون به عنوان محافظ گیاه در مقابل شرایط نامساعد محیطی به ویژه تنش خشکی است . رد .   منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )