اساس بهداشتي - ضدعفوني براي گله هاي طيور
اساس بهداشتي - ضدعفوني براي گله هاي طيور       ضدعفوني به كاهش عوامل پاتوژن ( ارگانيسم هاي مسبب بيماري ) اطلاق مي شود در حاليكه بهداشت به كيفيت پاكيزگي اطلاق مي شود.   چرا ضدعفوني مهم است ؟   كاهش ميزان عوامل پاتوژن در محيط گله ها ، خطر بيماري را كاهش خواهد داد. ضدعفوني كننده ها عوامل شيميايي هستند كه مي توانند در تماس مستقيم ، عوامل پاتوژن را از بين ببرند. تميز كردن قبل از ضدعفوني ، پاتوژن را در معرض مستقيم ضدعفوني كننده ها قرار مي دهد.       چگونه محوطه ساختمان را ضدعفوني كنيم ؟     ابتدا : پاكيزگي   1. بيرون بردن تمامي بستر ، غذا و كود.   2. جاروكردن كثافات و تارهاي عنكبوت و غيره .   3. شستن تمامي سطوح با يك ماده ضدعفوني كننده دترجنت ( اسپري پرقدرت مي تواند سودمند باشد ) .   4. توسط آب تمامي مواد دترجنت و آلي از سطوح شسته شوند.       سپس : ضدعفوني   5. استفاده از ضدعفوني كننده .   6. اجازه دهيم تا مواد ضدعفوني كننده كاملاً خشك شوند.   7. استفاده مجدد از ضدعفوني كننده ها و اجازه دهيم كه براي مرتبه دوم خشك شوند ( به دلخواه ) .   8. قرار دادن وسايل تازه و تميز ، ضدعفوني شده ، شسته شده با آب و خشك شده و ملزومات خوراك در محوطه سالن ، قبل از ورود جوجه ها .   چگونه يك ماده ضدعفوني كننده انتخآب كنيم ؟   عملكرد گندزدايي مواد ضدعفوني كننده براي پاتوژن هاي مختلف ( ويروسها ، باكتريها ، قارچها و تك ياخته ايها ) به تركيبات شيميايي ضدعفوني كننده و ماهيت ارگانيسم بستگي دارد. وقتي كه يك ضدعفوني كننده انتخآب مي كنيم به اين خصوصيات توجه مي كنيم :   1. هزينه   2. كارآيي ( قابليت از بين بردن ويروسها ، باكتريها و قارچها )   3. نحوه عملكرد در حضور ماده آلي   4. سميت ( سلامت نسبي براي حيوانات )   5. فعاليت پس مانده هاي ماده ضدعفوني كننده   6. اثر در پارچه و فلزات   7. عملكرد در حضور صابون   8. قابليت حل ( اسيدي ، قليايي ، PH )   9. زمان برخورد   10. دما و حرارت     اهميت نسبي اين خصوصيات به موقعيت خاص محل بستگي خواهد داشت ، ولي موارد كارآيي و سميت در حيوانات هميشه مهم تلقي مي شود.   ضدعفوني كننده ها سريع عمل نمي كنند. همگي زمان معيني را براي اينكه عملكرد موثر داشته باشند ، نياز دارند. دما و غلظت ماده ضدعفوني كننده در ميزان از بين بردن ميكروارگانيسم ها موثر است. استفاده از غلظتهاي توصيه شده ماده ضدعفوني كننده مهم مي باشد. اگر دما افزايش يابد فعاليت بسياري از مواد ضدعفوني كننده بطور بارز افزايش مي يابد.   تمامي مواد ضدعفوني كننده اثر كمي در حضور ماده آلي دارند بطور مثال شما نمي توانيد كثافات را ضدعفوني كنيد. ماده آلي با عملكرد ماده ضدعفوني كننده تداخل عمل دارد زيرا عامل پاتوژن را مي پوشاند و با تشكيل پيوندهاي شيميايي با ماده ضدعفوني كننده ، از برخورد مستقيم عامل پاتوژن با ماده ضدعفوني كننده ممانعت مي كند ، بنابراين آن را در برابر ارگانيسم ها يا واكنش هاي شيميايي غير فعال ساخته و ماده ضدعفوني كننده خنثي مي شود.     تميز كردن قبل از كاربرد ماده ضدعفوني كننده ضروري است.     مواد ضدعفوني كننده براساس تركيب شيميايي شان مي توانند به دسته هاي زير تقسيم شوند :   فنل ها   هيپوكلريت ها ( كلرين ها )   يدوفورها ( يدين ها )   تركيبات چهارتايي آمونيوم   فرمالدئيد   قلياها   كلروهگزين ( نولوازان )   عوامل اكسيد كننده ( پراكسيد )       فنل ها : فنلها از مشتقات قطران زغال سنگ هستند. آنها بوي صمغ كاج را داشته و در آب بصورت شيري در مي آيند. فنلها عوامل ضد باكتريايي موثر بوده و ضمناً بر عليه قارچها و بسياري از ويروسها موثر مي باشند. همچنين آنها نسبت به ضدعفوني كننده هاي واجد كلر يا يد فعاليت بيشتري در حضور ماده آلي دارند. بطور معمول در واحدهاي توليدي حيوانات صنعتي شامل سالن هچري و بهداشت محيط و حمام هاي پا استفاده مي شود.   مانند : ليزول ، Pine - sol ، Cresi - 400 ، Environ و Tek - Trol       تركيبات چهارتايي آمونيوم : تركيبات چهارتايي آمونيوم عمدتاً بدون بو ، بدون رنگ ، بدون تحريك و بوزدا هستند. همچنين آنها برخي از عملكرد هاي دترجنت را داشته و مواد ضدعفوني كننده خوبي مي باشند. با وجود اين ، بعضي تركيبات چهارتايي آمونيوم در حضور برخي صابونها يا پس مانده هاي صابوني غيرفعال هستند ، پس دقت در انتخآب محصول مهم مي باشد. فعاليت ضد باكتريايي آنها در حضور ماده آلي كاهش مي يابد. تركيبات چهارتايي آمونيوم بر عليه باكتريها و تا اندازه اي بر عليه قارچها و ويروسها موثر هستند. اين تركيبات بطور گسترده در سالنهاي هچري استفاده مي شوند.   مانند : روكال ، ژرميكس ، Hi - lethol ، San - o - Fec ، واردن و زفيران.       هيپوكلريت ها : تركيبات كلرين مواد ضدعفوني كننده مطلوب در سطوح تميز بوده ولي بسرعت توسط كثافات ، غيرفعال مي شوند. كلرين ها برعليه باكتريها و بسياري ويروسها موثرند. ضمناً اين تركيبات در آب گرم نسبت به آب سرد فعالتر مي باشند. محلولهاي كلرين مي توانند تا حدي محرك پوست بوده و خورنده فلزات باشند. اين مواد نسبتأ ارزان هستند.   مانند : كلروكس ، Chloramine - T ، وهالازون       عوامل اكسيدكننده : پراكسيد هيدروژن و ساير عوامل اكسيدكننده مثل اسيد پراستيك و اسيدهاي پروپيونيك يا سيستمهاي پراكسيژن اسيدي در مزارع طيور صنعتي استفاده مي شوند. آنها با غلظتهاي كم بر عليه باكتريها ، اسپور باكتريها ، ويروسها و قارچها فعال هستند.       عوامل ضدعفوني كننده طبيعي : عوامل طبيعي كه ميزان پاتوژن را در محيط كاهش مي دهند ، مهم بوده و اغلب مي توانند به دليل سودمندي مورد استفاده قرار گيرند. اينها شامل نور خورشيد ، حرارت ، سرما ، خشكي ( خشك كردن ) ، و مبارزه مي باشد. اشعه هاي ماوراء بنفش نور خورشيد در از بين بردن ميكروارگانيسم ها بسيار موثر مي باشند. اين عامل جهت ضد عفوني قسمت بيروني ساختمان مفيد است ، ولي متأسفانه اشعه هاي ماوراء بنفش نمي توانند از ميان شيشه يا سقف ها يا كثافت عبور كنند. خشك كردن توسط هواي تازه و باد نيز پاتوژن ها را از بين خواهد برد ، مخصوصاً وقتي كه آنها ، در مراحل تميز كردن در معرض عوامل فوق قرار داده شوند. در خاك ، ميكروارگانيسم هايي كه مسبب بيماري نيستند ( باكتريها و قارچهاي غير پاتوژن ) موادي توليد مي كنند كه از رشد ميكروارگانيسم هاي پاتوژن جلوگيري كرده ، يا باعث مرگ آنها مي شوند. اگر چه حساسيت ميكروارگانيسم ها با تغييرات حرارت كاملاً متفاوت مي باشد ، با اين وجود حرارت شديد ( پائين تر از صفر درجه سانتيگراد يا بيش از 29 درجه سانتيگراد ) آنها را از بين خواهد برد.       چگونه آب آشاميدني را ضدعفوني كنيم ؟       معمولاً كلر با غلظت ppm3 بعنوان يك ضدعفوني كننده براي آب آشاميدني استفاده مي شود. گزارش شده است كه در غلظتهاي بيش از ppm10 جوجه ها تحمل پذيري خوبي دارند. غلظت ppm5 براي كنترل گل و لاي آب مورد نياز مي باشد. كلرينه كردن مي تواند به طرق مختلف انجام شود ، با اين وجود ، هيپوكلريت سديم مايع ،كاراترين ماده است.   سفيدكننده خانگي همان هيپوكلريت سديم رقيق شده مي باشد كه محصولات آن از 5 تا 15 درصد هيپوكلريت سديم تغيير مي كند.   كلروكس در حدود 5% است.       آماده سازي يك محلول متداول : يك اونس ( 5/437 گرم ) كلروكس ( يا دو قاشق چايخوري مايع سفيدكننده در هيپوكلريت سديم 15% ) به يك گالن ( 785/3 ليتر ) آب تميز بيفزائيد. ميزان بيشتري از محلول متداول مي تواند توسط افزودن يك فنجان كلروكس يا يك سوم فنجان مايع سفيدكننده هيپوكلريت سديم 15% به 8 گالن ( 28/30 ليتر ) آب تهيه كرد. عمل مخلوط كردن در يك محفظه پلاستيكي كه درب آن بخوبي بسته شود صورت مي گيرد. يك ظرف آشغال پلاستيكي سرپوش دار تميز مناسب مي باشد. براي كنترل گل و لاي ، 5/1 تا 2 اونس ( 656 تا 875 گرم ) كلروكس يا 3 قاشق چايخوري از مايع سفيد در هر گالن آب مورد نياز مي باشد.       كلرينه كردن آب : يك اونس ( 5/437 گرم ) محلول متداول را به يك گالن ( 785/3 ليتر ) آب آشاميدني مي افرائيم.       رهنمودهاي ديگر در مورد كلرينه كردن       * ماده آلي بسرعت كلر را غيرفعال مي سازد. آبخوريها را قبل از افزودن محلول تازه كلر ( روزانه ) تميز نمائيد.   * PH آب بايد پائين تر از 5/8 باشد. PH ايده ال براي تأثير كلرينه كردن 6 الي 8 مي باشد.   * دماي پائين از عملكرد ماده ضدعفوني كننده مي كاهد. بهترين نتيجه در دماي 18 درجه سانتيگراد و بالاتر بدست مي آيد. كاهش دما تا 8- درجه سانتيگراد ميزان اثر ماده ضدعفوني كننده مورد نياز را 2 تا 3 برابر افزايش مي دهد.   * آب بايد مداوماً كلرزني شود   * سختي آب ( تا ppm400 ) اثري در عملكرد ضدعفوني كننده ندارد.   * كلرزني را 2 روز قبل از واكسيناسيون با واكسنهاي زنده ويروسي يا واكسنهاي باكتريايي مخلوط در آب قطع نمائيد. كلرزني مي تواند 4 ساعت بعد از پايان واكسيناسيون ادامه يابد.   * ميزان كلر پيشنهادي در آب آشاميدني بطور قابل ملاحظه اي مصرف كلر خوراكي را تغيير نمي دهد.   * هشدار ! محلول هيپوكلريت غليظ و گاز كلر باعث خورندگي فلزات مي شوند. محلولهاي كلردار را از فلزات و مخصوص از قسمتهاي الكتريكي دور نگهداريد.   منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )