افرا
افرا     خانواده : Aceraceae نام انگليسي : Maple اين جنس به علت تنوع فرم و دامنه گسترش از مهمترين گونههاي جنگلي بوده وشامل 200 گونه از گياهان درختي و درختچهاي است. در اين جنس برگها ساده و به ندرت مركب ميباشند. پهنه برگها، پنجهاي با بريدگيهاي خفيف يا عميق و به ندرت بدون لوب ميباشد. دمبرگها طويل و رگبرگها شانهاي هستند. گل آذين خوشه يا چتر، گلها نر ـ ماده و اغلب در روي يك پايه هم گل نر و گل ماده و هم گل نر ـ ماده يافت ميشود. گلها به رنگ زرد و ياسبز بوده ودر بعضي گونهها جام گل وجود ندارد. ميوه در اين جنس خشك بالدار (سامار) مضاعف است. نيازها : اكثر گونهها در خاكهاي غني و مرطوب ميرويند و تعداد كمي در خاكهاي خشك و كوههاي صخرهاي رويش دارند. در محيطهاي آفتابي و نيمه سايه رشد مناسبي داشته و اگر نور كافي به آن نرسد مستعد پذيرش آفات گوناگون است. اين گياه پرتوقع بوده واكثر گونهها به آبياري زياد احتياج دارند و به علت پوست نازكي كه دارند در برابر سرماي ديررس حساس بوده و در زمستانهاي سخت آسيب ميبينند. روش تكثير : 1ـ افرا به راحتي از طريق بذر قابل ازدياد است اما از خشك شدن آن بايد جلوگيري نمود. در مورد گونه هايي كه بذر آنها زودرس است (بهار رس) بايد بلافاصله پس از رسيدن كاشته شوند. در گونه هايي كه بذر آنها در پائيز ميرسد (اغلب افراها)، سرما دهي به مدت 90 روز در دماي 4 درجه سانتيگراد و سپس كشت آنها در بهار منجر به رويش خوبي خواهد شد. كشت پائيزه در هواي آزاد به شرط آنكه بذرها ابتدا به مدت يك هفته خيسانده شده و آب آنها هر روز تعويض گردد، امكان پذير است. لازم به ذكر است قوه ناميه بذرها يك سال ميباشد. 2ـ بعضي گونهها به وسيله قلمه و پيوند ازدياد مييابند. معرفي گونهها: افراي برگ چناري كركف (Norway Maple) A.platanoides درختي پهن برگ و خزان كننده با 20 تا 30 متر ارتفاع كه داراي تاجي گسترده و با شكوه است. پوست تنه ابتدا خاكستري يا خاكستري متمايل به قرمز و داراي نوارهاي سفيد طولي است. برگها بزرگ، پنجهاي، بدون كرك و داراي 5 تا 7 لوب خيلي تيز ميباشند كه داراي دندانههاي درشتي هستند. گلها بدون دمگل ، چتري و به رنگ زرد مايل به سبز بوده و ميوه آن دي سامار ميباشد. اين گياه به هواي مرطوب و آبياري زياد نياز داشته و در محيط سايه ـ آفتاب داراي رشد مناسبي است. در خاكهاي لومي رشد نموده وبه زهكشي خوب نيازمند است. ازدياد اين گونه به راحتي از طريق بذر صورت ميگيرد. اين درخت با تاج گسترده و قامت بلند و رنگ پائيزه زيبا، جلوه خاصي به فضاي سبز ميبخشد اما از آنجا كه سيستم ريشهاي اين گياه بسيار گسترده است ممكن است به معابر ، آسفالت خيابانها و ساختمانهاي مجاور آسيب برساند و همين امر استفاده از آن را محدود ميسازد. افراي شبه چناري (Sycamore) A.Pseudoplatanus درختي پهن برگ، سريع الرشد، خزان كننده و تا ارتفاع 40 متر ميباشد. ظاهر اين درخت از فاصله دور شبيه چنار است ولي رنگ تاج آن نسبت به چنار روشن تر است. سن اين درخت به 500 تا 700 سال نيزميرسد. برگها پنجهاي، پوست تنه فلسي، گلها آويزان و به صورت خوشهاي ميباشند. سامارهاي آن نسبت به گونه برگ چناري داراي زاويه بستهتري است. اين گياه خاكهاي قليايي و خشك را تحمل كرده و در خاكهاي غني با زهكش مناسب رويش بهتري دارد، نور پسند بوده و طالب فضاي باز است و نسبت به هواي آلوده شهر (تهران) مقاوم است. ازدياد اين گونه از طريق رويش بذر در آبان ماه و سپس باز كاشت نهالها از آبان تا اسفندماه ميباشد. اين گياه براي كاشت در خيابانهاي عريض و بزرگراهها مناسب است به شرط آنكه فاصله محل كاشت با ساير درختان و ساختمانها رعايت شود. به علت رشد سريع اين درخت ميتوان در جنگل كاري از آن استفاده نمود. براي كاشت در اراضي باتلاقي كه در اثر تجمع فاضلابهاي شهري بوجود آمده، مناسب ميباشد. از اين گياه به عنوان بادشكن هم استفاده ميشود. كرب، افراي دشتي (Hedge maple) A. Campstre درختي است بسيار كند رشد، به ارتفاع حدود 6 تا 15 متر،داراي تاجي نامنظم و شاخههاي قابل انعطاف، نرم و منشعب برگها داراي 5ـ3 لوب با فرورفتگي عميق و قاعده قلبي شكل، پوست شيار دار، گلها سبز مايل به زرد و به صورت خوشههاي برافراشته ، زاويه دوبال ميوه كاملاً باز و دانه فشرده و كرك دار است. اين گياه نورپسند ، آهك دوست، مقاوم در برابر خشكي، كم آبي و سرما بوده و در تمامي خاكهاي لومي رشد خوبي دارد. ازدياد آن از طريق بذر صورت ميگيرد. از آنجاكه گونهاي مقاوم و سازگار است در اكثر مناطق و حتي به صورت خودرو يافت ميشود. اين درخت پاكوتاه به منظور حفاظ و پوشش در كنار آلاچيق هاي پاركها كاربرد دارد. افراي قرمز (Scarlet Maple) A.rubrum ارتفاع اين درخت بالغ بر 40 متر و بسيار سريعالرشد بوده و گلهاي آن پيش از ظهور برگها شكوفا ميشوند و داراي پوست ضخيم به رنگ خاكستري است. ساقه هاي جوان ابتدا سبز روشن بوده و به تدريج قرمز رنگ ميشوند. جوانهها و گلها نيز در اين گونه قرمز ميباشد. برگها كشيده و داراي 3 تا 5 لوب كه در تابستان سبز تيره و در پائيز به رنگ قرمز براق در ميآيند. اين گونه در هر نوع خاكي با رطوبت كافي رشد ميكند و در مناطق با آب و هواي مرطوب و يا زمينهاي باتلاقي رشد مناسبي دارد. در صورت كاشت اين گياه در فضاي سبز پاركها، بايد در كنار درياچههاي مصنوعي كاشته شوند تا هوا رطوبت لازم را داشته باشد. افراي سرخ (افراي ژاپني) A.Palmatum ‘Atropurpureum’ درختچهاي است كند رشد، پهن برگ، خزان كننده وزينتي داراي گلهاي ارغواني و قرمز، برگها داراي لوبهائي با بريدگيهاي عميق كه در اين واريته در تابستان به رنگ زرشكي براق و در پائيز به رنگ ارغواني تيره در ميآيند. اين گياه سايه پسند بوده و در زير سايه درختان بلند رويش دارد. به خاك غني بازهكشي خوب و رطوبت بالا نياز داشته و تاب تحمل خشكي را ندارد. به سرماي شديد حساس بوده ودر برابر بادهاي شديد بايد محافظت شود. واريته ذكر شده در آفتاب رشد خوبي دارد. از اين گونه زينتي به جهت رنگ زيباي برگها و قامت كوتاه و انبوه در پاركسازي استفاده ميشود (به خصوص در پاركهايي كه به سبك ژاپني ساخته ميشوند) ، براي كاشت در پاسيو منازل و ادارات و تربيت بصورت بن ساي نيز بسيار مناسب است .         منبع : مرکز مقالات کشاورزی