روشهای بکارگیری واکسن در گله های طیور ( بخش دوم )
روشهای بکارگیری واکسن در گله های طیور ( بخش دوم )     استفاده از دستگاههای اسپری فشار بالا : این دستگاهها متشکل از بخشهایی چون اطاق فشار ، نیزه و در نهایت ، دهانه میباشند . فشار دستگاه از یک سو و دهانه آن از سوی دیگر ، اندازه ذرات تولیدی را مشخص می سازند . بطور کلی ، این دسته از تجهیزات ، ذراتی با اندازه ایی بین 50 تا 1000 نانومتر را تولید می کنند . ذرات تولیدی توسط این دستگاهها ، نهایتا تا پنجاه سانتی متری دهانه دستگاه منتشر میشوند . نکته اخیر ، از مشکلاتی است که در حین کار با این قبیل دستگاهها ، بصورت عملی با آن روبرو خواهیم بود . بنابراین ، به منظور انجام واکسیناسیون مناسب تمامی پرندگان ، بایستی دهانه دستگاه را تا پنجاه سانتی متری گروههای مختلف پرندگان آورده و واکسیناسیون را انجام دهیم . ذرات تولید شده به طرق مختلفی توسط پرنده دریافت میشوند . در واقع ، ذرات تولیدی کوچک ، مناسب با سیستم تنفسی پرنده میباشند و سایر ذرات از طریق حفره دهانی و یا چشم پرنده دریافت می شوند . در این دستگاهها از مقادیر بسیار زیادی ، آب استفاده میگردد . دلیل آن نیز تلاش در جهت پوشش تمامی پرندگان میباشد . بعنوان مثال ، برای هر دسته از پرندگان ، بین 15 تا 30 لیتر آب مصرف میشود .   استفاده از دستگاههای قابل کنترل قطره ساز : بطور کلی ، تکنولوژی اسپری ، جهت استفاده در مصارف باغبانی و همچنین کنترل حشرات ، توسعه یافته است ولیکن از این تکنولوژی میتوان بصورت مستقیم نیز ، به منظور واکسیناسیون طیور استفاده نمود . این قبیل تجهیزات ، برای تولید گروهی از ذرات کوچک با اندازه از پیش تعیین شده مناسب میباشند . اسپری تولیدی از طریق سانتریفیوژ آب و سپس برخورد آب به یک صفحه در حال چرخش بوجود می آید . واکسنی که بصورت اسپری درآمده است ، از طریق هواکش به پرندگان تحویل میگردد . از مزایای این نوع تجهیزات ، تولید ذراتی با اندازه 80 تا 100 میکرومتر میباشد که سبب استنشاق ذرات توسط پرنده و تاثیر آن در بخشهای فوقانی مجاری تنفسی میشود . این دسته از تجهیزات ، واکسن را در فضایی به عرض یک و طول سه متر ، منتشر میسازد و بنابراین ، کاربر را قادر میسازد که واکسن را به تمامی پرندگان موجود در سالن برساند . از سوی دیگر ، استفاده از این روش نیازمند حجم آب اندکی بوده و این نکته بدان معناست که بیش از سی هزار پرنده را میتوان تنها با 900 میلی لیتر آب واکسینه نمود . این نکته را بار دیگر متذکر می شویم که آب مورد استفاده بایستی خنک ، تازه و تمییز بوده و فاقد هرگونه آلودگی باشد . بهرحال ، پیشنهاد میشود که با شرکت تولیدی دستگاه خریداری شده تماس گرفته و اطلاعاتی را در مورد بکارگیری اسپری برای واکسن های مختلف ، اخذ نمائید . اطمینان از دریافت واکسن توسط تمامی پرندگان ، از نکات مهم در واکسیناسیون توسط این دسته از تجهیزات است . خاموش نمودن سیستمهای تهویه در حین انجام عملیات واکسیناسیون ، حرکت هوا در گله را به حداقل رسانیده و از اتلاف بیهوده واکسن ، جلوگیری می کند . کاهش شدت نور ، در جهت کاهش حرکات پرندگان ، ضروری به نظر میرسد . با استفاده از دو روش یادشده میتوان امیدوار بود که واکسن مورد استفاده ، بصورت مناسب به تمامی پرندگان می رسد . از سوی دیگر ، ارزیابی مناسب و صحیح میزان دریافت واکسن توسط پرندگان ، بطور حتم مفید واقع خواهد شد .   استفاده از قطره چشمی : روش فوق به احتمال بسیار بالا ، از بهترین و موثرترین روشهای ارائه واکسنهای ویروسی زنده تنفسی به پرندگان میباشد . در این روش ، هر پرنده بطور اختصاصی یک دوز کامل از واکسن را دریافت میکند . پروسه واکسیناسیون ، ایمنی همورال و محلی را بدلیل حضور Harderier Gland در پشت پلک سوم چشم پرنده ، فعال میسازد . مواد رقیق کننده قطره های چشمی ، در دسترس استفاده کنندگان این دسته از واکسنها میباشد . استفاده از این رقیق کننده ها در مواردی در جهت تسهیل انجام عملیات و در مواردی نیز بدلیل رنگ موجود در آنها ( جهت بررسی کیفیت عملیات صورت گرفته ) استفاده میشوند . رنگ موجود در این واکسنها ، اندکی پس از واکسیناسیون ، در Nores پرندگانی که واکسن را بخوبی دریافت کرده اند ، قابل مشاهده میباشد . توجه داشته باشید که در حین انجام عملیات و پس از چکاندن قطره در داخل چشم پرنده ، حرکات شدید صورت ، سبب خارج شدن واکسن از چشم پرنده نگردد . هر پرنده نیز بایستی تا زمان پلک زدن ، نگه داشته شود . در انجام این عملیات ، نبایستی عجله نمود زیرا با اینکار از تاثیرات یک واکسیناسیون مناسب بی بهره خواهید ماند .   استفاده از روش سوراخ کردن ( زیرجلدی ) : در این روش ، واکسن در پوست نازک پرنده تزریق میشود . روش فوق ، بصورت اختصاصی برای واکسیناسیون آبله پرندگان بکار برده میشود . اگرچه واکسن Encephalomyelitis پرندگان نیز بطور معمول ، با واکسن آبله ترکیب میشود . برای انجام این نوع واکسیناسیون ، عموما از پوست بال ( Wng Web ) استفاده میشود . از طریق سوراخ کردن پوست ران و همچنین پاها نیز میتوان این نوع واکسیناسیون را انجام داد . توجه داشته باشید که از تماس واکسن با دهان و چشم پرنده ، جلوگیری نمائید . این نکته از اهمیت ویژه ایی برخوردار است زیرا در صورت عدم توجه به آن ، ضایعاتی در چشمها و دهان ایجاد خواهند شد . در هنگام انجام این نوع واکسیناسیون ، با مشکلات مختلفی مواجه خواهید شد . اگر واکسن در پوست بال ، درست در مکانی که پرنده در هنگام خوآب سر خود را آنجا قرار میدهد ، تزریق گردد ، متعاقبا ضایعاتی در سر پرنده ایجاد خواهد شد . ضایعات در این ارگانها ، در مواردی آنچنان شدید است که بر روی تغذیه پرنده ، تاثیرگذار میباشند . از سوی دیگر ، تمامی ویال ها و همچنین وسایل استفاده شده در حین واکسیناسیون ، بایستی به دقت از محیط فارم جمع آوری گردند . احتمال میرود که پرندگان به این وسایل نوک زده و ضایعات دهانی یاد شده ، در آنها بروز نماید .   استفاده از روش تزریقی : تزریق زیرجلدی یا داخل عضلانی ، معمول ترین روش جهت واکسیناسیون با واکسنهای حاوی روغن یا هیدروکسید آلومینیوم و همچنین برخی واکسنهای زنده ، میباشد . بطور معمول واکسنها را میتوان در ویالهای 500 تا 1000 دوزی تهیه نمود . این درحالیست که با استفاده از انواع واکسنهای اتوماتیک ، توانایی واکسینه نمودن تعداد بالایی از پرندگان را خواهیم داشت . بطور معمول ، سینه ، پاها یا پائین گردن جهت تزریق استفاده میشوند . دقت در نحوه صحیح ورود سوزن به بدن از اهمیت ویژه ایی برخوردار بوده و در واقع ، حیاتی میباشد . در صورت عدم ورود مناسب سوزن به بدن ، ممکن است شاهد ایجاد حالت گرانولوما بوده و متعاقب آن ، با توجه به محل تزریق ، فلجی یا تورم سر را مشاهده نمائید . از سوی دیگر ، دقت در گرفتن پرنده برای انجام عملیات واکسیناسیون نیز نقش مهمی را ایفا میکند . در واقع ، در صورت اهمال در انجام صحیح عملیات فوق ، ممکن است شاهد فلجی طیور پرورشی باشید . به منظور پیشگیری از پخش آلودگیهای ویروسی و باکتریایی ، پس از واکسیناسیون 200 پرنده ، سوزن دستگاه تزریق را بایستی تعویض نمائید. در حال حاضر ، ضمیمه هایی برای سرنگهای اتوماتیک ساخته شده اند که سوزن را بین هر واکسیناسیون بصورت اتوماتیک ضدعفونی نموده و کمک شایانی را در جهت کاهش خطر آلودگی پرندگان خواهد کرد . از سوی دیگر ، از سیستم تزریق فاقد سرنگ نیز میتوان استفاده نمود . این سیستم در حال حاضر تنها برای برخی از واکسنها قابل استفاه بوده و به طرز چشمگیری ، احتمال بروز عوارض مرتبط با سوزن را در پرنده کاهش میدهد .   استفاده از روش داخل جنینی : در این پروسه ، واکسن با استفاده از دستگاهی خاص و از طریق اتاقک هوایی در سن 17.5 تا 19 روزگی دروه انکوباسیون تخم مرغهای واجد نطفه ، وارد تخم مرغ میشود . موثر بودن این نوع سیستم واکسیناسیون در بیماریهایی چون مارک به اثبات رسیده است . از سوی دیگر ، واکسنهایی نیز جهت استفاده با این سیستم بر علیه بیماری بورس عفونی پرندگان ، ساخته شده است . تلاش در جهت تهیه واکسنهایی از این دست ، به سرعت در حال پیشرفت است و پیش بینی میشود که در آینده ، واکسنهای بیشتری برای استفاده در این سیستم ساخته شوند .     منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )