رزاسه یا گل سرخیان
خانواده رزاسه Rosaceae
رزاسه یکی از خانوادههای متنوع و پر جمعیت از نظر گونههای گیاهی است. گیاهان گوناگون آن با کاربرد مختلف دیده میشوند. تعداد زیادی گیاهان دارویی، درختان میوه، بخشی از گیاهان زینتی، تعداد زیادی گلهای شاخه بریده یا گیاهان آپارتمانی در این خانواده هستند. اجداد رزهای امروزی نسترنها هستند. نسترنها با نام جنسی رزا Rosa در جهان شناخته شده هستند و شامل مجموعه‌ای از گیاهان با خواص و کاربردهای گوناگون میباشند. نسترنهای شناخته شدهای در نقاط مختلف ایران بصورت پایه درختان پیوندی و پایه گلهای رز پیوندی کشت و کار میشوند.
رزا فوئتیدا Rosa foetida
یکی از این نسترنهای بسیار زیبای شناسایی شده در ایران رزا فوئتیدا Rosa foetida است. که در منطقه کوهستانی کردستان به وفور یافت میشود. رزا فوئتیدا درختچه‌ای است با رشد منظم و برگهای درخشان سبز، گلهای زرد معطر و منظرهای بسیار زیبا دارد. این گیاه به تنهایی هم بعنوان درختچه زینتی قابل کشت و کار است.
رزا موشاتا
نسترن دیگری به نام نسترن زرد یا رزا موشاتا است که در مناطق کوهستانی ایران میروید. اما رایحه مطبوعی که در رزا فوئتیدا هست در این گیاه وجود ندارد. رزا موشاتا گیاهی است که بافت نامناسب و خاکی با PH بالا را بخوبی تحمل میکند.
نسترن شیرازی
نسترن دیگر به نام رز وحشی تحت نام نسترن شیرازی و رزا همیسفریکا گیاهی است که در کوه‌های استان فارس به وفور وجود دارد. نسترن دیگری در استان فارس به نام گل دو رو وجود دارد که در حقیقت یک رزا فوئتیدا استRosa foetida bicolor یا گل آتشین.
گل محمدی Rosa damascena
نسترن بومی و معطر دیگر در ایران رزا دامِسانا یا گل محمدی است. و به عنوان کار اقتصادی در بسیاری از نقاط ایران در حال کشت و کار است. گلهای پُر پَر آن تا اواخر مرداد ماه دیده میشود.
تقسیمبندی رزها
بر طبق تقسیم‌بندیهای نه چندان جدید، رزهای موجود در عالم گیاهی به سه گروه بزرگ تقسیم شده‌اند.
رزهای پرورشی
- رزهای تک گل؛
- رزهای خوشهای؛
- رزهای پا کوتاه مینیاتور.
رزهایی که بصورت تک گل یا یک گل درشت ظاهر میشوند. به این چنین رزهایی بخاطر اینکه کاملیا گل درشتی داشته و از خانواده چای بوده است تی هیبرید یا هیبرید چای Tea hybrid میگویند. تمام گلهای شاخه بریده و اکثر رز فضای سبز از این دسته رزها هستند.
1- رزهایی که به حالت خوشهای یا چند گلی هستند. تفاوت عمده این دسته با گروه قبل در این است که یک گل درشتتر در مرکز گل و تعدادی گل در اطراف آن وجود دارند. این رزهای خوشهای را اصطلاحاً رزا گِرَندیفلوراRosa grandiflora مینامند.
2- رزهایی که اصلاً مصرف شاخه بریده ندارند و به عنوان یک گیاه فضای سبزی و قابل سَربرداری کشت و کار میشود. انواع رزهای مینیاتور که بسیار سریع‌الرشد هستند و به عنوان گیاه پرچینی Border plant برای فضای سبز استفاده میشوند.
تکثیر رزها بسته به نوع استفاده آن‌ها متفاوت است. اگر رزا به منظور استفاده در فضای آزاد کشت میشود بهتر است از روش پیوند روی پایههای نسترن استفاده شود. اما اگر هدف از کشت و کار رزها استفاده از گلهای شاخه بریده این گیاهان است میتوان بوسیله کاتینگ و قلمه برداشتن آن‌ها را تکثیر کرد.
نسترن گیاهی است که میوههای آن به رنگ قرمز و نارنجی است. درون این میوهها بذرهای کرکدار سفیدی وجود دارد که آن‌ها را از داخل میوه جدا میکنیم و در یک بستر مناسب ترجیحا ً در سنگریزه یاشن نسبتاً درشت قرار داده و مرحله استراتیفیه Stratifieae یا طی دوره سرما را برای آن ایجاد میکنیم.سپس این بذرها را وارد محیط کشت میکنیم. محیط کشت می‌تواند مزرعه و یا حتی یک گلدان باشد.
زمان اجرای پیوند هنگامی است که ضخامت ساقههای نسترن به اندازه کافی رسیده باشند. عمل پیوند را باید در فصل مناسب انجام داد. پیوندهای نیمانیم و پیوندهای گلخانه در ماه‌های زمستان انجام میشود، زمانی که پایه فعال و در حال رشد است. از یک گیاه در حال خواب و دورمسنی پیوندک را انتخاب میکنیم و بر روی پایه وصل میکنیم.
روش دیگر پیوند جوانه است. این پیوند را در فصل بهار یا اواخر تابستان انجام میدهیم. بعد از استقرار پیوند و اطمینان از گیرایی پیوند، گیاه را به محل اصلی آن انتقال میدهیم. برای انتقال از گلدان‌های معمولی یا پیتهای حلبی که فضای کافی برای رشد ریشههای گیاه دارند استفاده میکنیم، و بدون اینکه به ریشههای گیاه آسیبی برسد حجم ریشه همراه با خاک را از گلدان جدا میکنیم و در زمین اصلی میکاریم. بعد از کاشت در زمین نگهداری خاصی احتیاج دارد.
ارقام مختلف گیاهان رز دورههای متفاوتی از گلدهی دارند. بعضی از ارقام در طی یک فصل رشد 6 تا 8 بار گل تولید میکنند و بعضی دیگر دفعات کمتری، گل دهی دارند.
اما در هر حال برای داشتن یک رز سالم و پر گل دو نوع هرس توصیه میشود :
- هرس سبز یا تابستانه؛
- هرس فرم یا زمستانه.
هرس تابستانه معمولاً پس از پایان هر دوره گلدهی اتفاق می‌افتد. تمام دم‌گل و گلهای پژمرده شده را برمیداریم بدین ترتیب جوانههای پایین گل رشد کرده و برای دوره بعد به گل میروند. این هرس از اوایل اردیبهشت تا اوایل آذر ماه بشرط اینکه امکان گلدهی باشد قابل انجام است.
هرس زمستانه در اوایل پاییز یا اواخر زمستان انجام میشود و بسته به ضخامت ساقه‌ها نوع هرس متفاوت است. چنانچه ساقه‌ی رز قطور و محکم است 3-2 جوانه را باقی گذاشته و بقیه را حذف میکنیم. اگر شاخه ضعیف بود و امکان رشد همه جوانه‌ها وجود نداشت 6- 5 جوانه باقی گذاشته و بقیه را حذف کنید.
نگهداری شاخه رز: بعد از بریدن و انتقال به گلدان (در طول و ارتفاع بریده میشود)، بخش‌هایی از انتهای ساقه که حالت لزج و بیمارگونه دارد را قطع کنید و برای نگهداری ساقه استفاده از ترکیبات نقره، ساکارز و اتانول 5% توصیه میشود.
منبع مقالات کشاورزی ، مقالات باغبانی ، مقالات گیاهان داروئی مقالات زراعت مقالات ماشین های کشاورزی مقالات بیماریهای گیاهی مقالات حشره شناسی مقالات دامپروری و جدیدترین تحقیق های کشاورزی عکس های کشاورزی و... www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com