خانواده Moraceae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند
از:
نام فارسی : انجير
نام علمي Ficus cavica .
فرانسه: Arbre - a- cariques, Figaiercommun, Figuiev
انگليسي: Commun fig- tree
آلماني Echter feigenbaum, Feigenbaam
ايتاليايي Ficaja, Fico
عربي: تين (Tin)
مشخصات گياهشناسي:
درخت انجير داراي انواع فراواني است كه به تفاوت
در نوحي مختلف كوه زمين پراكندگي حاصل كرده‌اند در بين آنها نمونه‌هائي به ارتفاع
كم و انواعي به صورت درخت و ياداراي ساقه بالا رونده مخصوصاً در نواحي حد به چشم
مي‌خورد. درخت انجير ساقه‌اي به ارتفاع 3 تا 10 متر و شاخه‌هاي منشعب و كم مقاومت
دارد. برگ‌هاي آن پهن پنجه‌اي با بريدگي, داراي 5 قسمت شبيه برگ مو ( انگور) خشن
به رنگ سبز خاكستري است. گلهاي آن بر 2 نوع نر و ماده و واقع در جدار داخلي گل
آذين گلابي شكل است. قسمت فوقاني مخفظه گلابي شكل داراي سوراخ كوچكي است كه گلهاي
نر در مدخل آن و در زير فلسهاي ريز جاي دارد. گلهاي ماده گل آذين, عموماً در قسمت
داخلي محفظه گلابي شكل جايگزين است و از آميزش اين گلها, ميوه‌هاي فراوان و ريز در
درون قسمت گوشتدار نهنج تشكيل مي‌شود. از نظر گياهشناسي ميوه انجيره ميوه متعارف
نيست بلكه يك نوع محفظه يا كيسه گياهي است كه گلهاي نرو ماده در درون آن واقعاست و
در موقع رسيدن ميوه دنباله گلهاي ماده و كاسه گل و قسمت تحتاني آن گوشتي و ضخيم و
خوردني مي‌شود.
خواص درماني:
طبق نظر حكماي طب سنتي انجير از نظر طبيعت گرم و
تر است و در مورد خواص آن
معتقدند كه ملين و نرم كننده معرق و مسكن حرارت و تشنگي است و مقوي نيروي جنسي مي‌باشد
و در قلب را خنك مي‌كند و باز كننده گرفتگي‌ها و مقوي كبد است و ورم طحال و بواسير
را رفع مي‌كند. كم بودن ترشح ادرار را مرتفع مي‌سازد و براي رفع خشنونت سينه , درد
سينه و سرفه و خشونت قصبه ريه نافع است. اگر تازه يا خشكم آن با مغز تخم گل رنگ و
كمي بوراكسي( 75/0 گرم) مخلوط و خورده شود مسهل قوي اخلاط غليظه است. ضماد تهيه
شده از خشك آن با آرد جو و گندم براي تحليل ورم بنا گوش و دملهاي مفيد است. اگر دم
كرده آن را با سداب تنقيه كنند براي رفع دل پيچه مفيد است.قهوه انجير كه براي تهيه
آن انجير را بود داده و ساييده و به صورت قهوه در مي‌آورند براي ذات الريه حاد
نزله برونشيت و سياه سرفه تجويز مي‌شود.ميوه انجير ملين ملايمي است و به هاضمه كمك
مي‌كند. در چين ميوه كمي نارس انجيره را در گوشت پخته سوپ درست مي‌كند كه خيلي
مقوي است و ترشح شير را افزايش مي‌دهد. برگ انجير سمي است ولي اگر در آب بريزند تا
بخار كند بخور آن برا بواسير تورم و دردناك نافع است دانشمندان ديگر گفته‌اند كه
برگ انجير براي معالجه بواسير به كار مي‌رود و يا از شيره برگ و دمبرگ آن براي
معالجه بواسير استفاده مي‌شود. لاتكس يا شيرابه انجير براي زگيل و بواسير و ميخچه
نافع است. جوشانده برگ انجير براي درمان و تسكين درد شكم خوب است و اگر آن را روي
بواسير بريزند نافع است همچنين انجير داراي خاصيت ضد سرطاني نيز مي‌باشد. در قديم
از شيرابه درخت انجير جهت درمان جذام و بيماريهاي جليد مختلف در حالات مزمن
استفاده به عمل مي‌آمده است.در كتب قديمي مصرف جوشانده ساقه‌هاي جوان درخت انجير
براي رفع آب آوردن انساج و جوشاندن پوست تازه درخت براي رفع اسهالهاي ساده و
خونرويها توصيه شده است. جوشانده غليظ انجير خشك اثر مفيد در سرماخوردگيهاي مداوم
ظاهر مي‌كندانجير خشك فعاليت اعمال معده و روده را زياد مي‌كند از اين جهت مي‌توان
از آن جهت رفع سوء هضم و بعضي يبوست‌هاي دير علاج استفاده درماني به عمل آورد. در
استعمال خارج , غرغره جوشانده انجير خشك در شير جهت رفع تحريكات گلو و محفظه دهان
در موارد آنژين, ورم لثه و ورم مخاط دهان, اثرات شفا بخش ظاهر مي‌كند ضماد خمير
انجير اثر رفع التهاب تومورها را دارد و در سوختگيهاي و سودا ايجاد تسكين درد و
رفع ناراحتي مي‌نمايد.
نقاط پراكنش: اين گياه در نقاط كوهستاني
شهرستانهاي تفرش, كميجان, ساوه, دليجان و محلات رويش داشته از مهمترين رويشگاهاي
اين گياه مي‌توان به كوه امجك در شهرستان تفرش, كوه سياه هند در شهرستان دليجان
اشاره كرد.
تدوین:حمیدرضا میرداودی -عضو هیئت علمی مرکز
تحقیقات کشاورزی و
منابع طبیعی استان مرکزی
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )