محصولات شترمرغ
محصولات شترمرغ   امروزه مزارع پرورش شترمرغ از جمله مفيدترين پروژه هاي کشاورزي -دامپروري محسوب مي گردند که از آنها بعنوان مزارع آينده نام برده مي شود زيرا اين مزارع داراي تنوع بسياري در محصولات توليدي خود بوده و بنابراين داراي مزايا و منافع بسياري مي باشند. محصولات شترمرغ به طور کلي به دو گروه اصلي و فرعي تقسيم مي گردند. محصولات اصلي شترمرغ شامل گوشت و پوست و پر و محصولات فرعي آن شامل چربي و روغن شترمرغ پودر استخوان و تخم مي باشند.   1- گوشت: گوشت شترمرغ يکي از کم چربي ترين و سالم ترين و بهداشتي ترين انواع گوشت قرمز موجود مي باشد که از لحاظ طعم و ظاهر بسيار شبيه گوشت گوساله و گاو است.گوشت شترمرغ داراي خواص ويژه اي است که برخي از آنها عبارتند از :   1 – کم چربي بودن. 2 – پايين بودن کلسترول. 3 – بالا بودن پروتئين. 4 – تردي استثنائي عليرغم کم چربي بودن. 5 – واکنش مطلوب نسبت به ادويه جات.   نتايجي که از تحقيقات بخش کشاورزي ايالات متحده آمريکا در مقايسة گوشت شترمرغ با مرغ و گاو بدست آمده کاملاً مويد اين نکته اند که گوشت شترمرغ از نقطه نظر سلامتي به لحاظ کم چربي بودن و به خصوص کلسترول پائين بسيار بهتر از ساير گونه هاي گوشت است اخيراً با توجه به بالا رفتن آگاهي مصرف کنندگان در مورد مشکلات مربوط به سطوح بالاي کلسترول خون و امکان افزايش وقوع حملات قلبي و مشکلات ناشي از آن در صورت مصرف بيش از حد گوشت قرمز گاو و گوسفند، درخواست براي گوشت شترمرغ در بازارهاي جهاني رو به رشد بوده است. آخرين اطلاعات آماري نشان مي دهد که توليد گوشت شترمرغ پاسخگوي درخواست مصرف کنندگان نمي باشد به خصوص که مصرف آن در اروپا، آمريکاي شمالي و ژاپن بيشتر مورد توجه است. انتظار مي رود در دهة آينده گوشت اين پرنده به تدريج جايگزين مناسبي براي گونه هاي معمول گوشت قرمز باشد. گوشت شترمرغ به صورت هاي گوناگوني در بازار عرضه مي گردد که شامل برش هاي تازه و منجمد، بصورت کالباس و سوسيس، فيله و استيک و خشک شده در آفتاب ( Sun – dried ) يا نمک سود شده biltong) ( مي باشند. لازم به ذکر است که گوشت شترمرغ به قيمت 15-12 هزار تومان در ازاء هر کيلو گوشت خالص در ايران فروش مي رود.   مقايسه گوشت شترمرغ و ساير دامها نوع دام درصد پروتئين درصد چربي کالري - KCAL کلسترول - MG آهن - MG   شترمرغ 9/26 8/2 140 83 2/3   مرغ 9/28 7 190 89 2/1   بوقلمون 3/29 5 170 76 8/1   گاو 9/29 3/9 211 86 3   گوساله 9/31 6/6 196 118 2/1   خوک 3/29 7/9 212 86 1/1       نتايج بدست آمده در تغذيه شترمرغ بر اين نکته تاکيد دارند که توسعه ماهيچه ها در سن 8-7 ماهگي اتفاق مي افتد و اين مطلب تاکيدي بر ضرورت تغذيه مناسب شترمرغ ها خصوصاً تا سن 6 ماهگي مي باشد که مي تواند پتانسيل مناسب را جهت توليد ماهيچه در سنين بالاتر بوجود آورد. توجه به اين نکته ضروري است که پس از سن 8 ماهگي اکثر مواد غذايي جذب شده در افزايش ضخامت پوست و نيز افزايش لايه هاي چربي شکم و چربي زير پوست بکار مي رود.   ترکيبات گوناگون گوشت شترمرغ ترکيب مقدار واحد   آب 4/75 %   چربي 2/1 %   پروتئين 7/21 %   انرژي 438 KJ/100G   کلسترول 600 MG/KG   منيزيم 5/21 MG/DG   فسفر 208 MG/DG   پتاسيم 4/351 MG/DG       بايد توجه داشت که چربي هاي ذخيره شده ناشي از خوراک غيربالانس بوده و ارزش کمي براي پرنده ها خواهد داشت و حتي گاهي موجب بروز ضايعاتي در پوست مي گردد. بديهي است که کيفيت مواد مصرفي در تغذيه پرنده و همچنين نوع فرمول مورد استفاده در تهيه خوراک تاثير مستقيمي را در کميت و کيفيت گوشت توليدي خواهد داشت به طوري که يک خوراک خوب و بالانس شده مي تواند تاثير خوبي را در افزايش ميزان گوشت توليدي و دستيابي به بالاترين کيفيت داشته باشد.     2- پوست: براي بدست آوردن بهترين اندازه پوست بايستي توده بدن شترمرغ در حدود 95 کيلو در سن 9 ماهگي باشد که اين امر باعث بروز نتايج رضايت بخش بر روي اندازه و تراکم پرها در 10 ماهگي مي گردد و بايستي توجه داشت که اندازه و تراکم پرهاي پرنده نقش مستقيمي را در کيفيت پوست توليدي خواهد داشت بطور مثال افزايش اندازه پرها و حتي طول کرک هاي پر باعث حفاظت بيشتر از پوست در برابر صدمات احتمالي خواهد شد. از آنجا که توسعه پرها پس از سن 12ماهگي و بعد از کمبود و نقصي که به علت محدوديتهاي تغذيه اي ايجادمي گردد دوباره بدست نمي آيد لذا اين امر خود مويد استفاده از جيره هاي غذايي بالانس شده در تمام سنين خواهد بود. يکي ديگر از مشکلات قديمي مطرح شده سختي پوست پرندگان جوان در طول فرآيند دباغي مي باشد که اين ضخامت بايستي بوسيله اسيدهاي آمينه و ميزان مواد معدني کنترل گردد از اين رو پوستهاي با کيفيت برتر متعلق به پرندگاني است که با جيره اي متعادل و علمي به سن کشتار مي رسند.         پوست شترمرغ پس از گذراندن مراحل ويژه فراوري و دباغي يکي از بهترين و مجلل ترين چرمهاي دنيا را بدست مي آورد . که از لحاظ جايگاه با پوست کروکوديل و مار برابري مي کند. چرم شترمرغ لطيف و بسيار با دوام بوده که محصولات مختلفي نظير کيف، کفش، پالتو و ... را مي توان از آن تهيه نمود. چرم بدست آمده از شترمرغ در دو نوع چرم حاصل از پوست بدن و چرم بدست آمده از پوست ساق پا مي باشد که هر کدام داراي ويژگيهاي منحصر به فرد و زيبايي خاص خود مي باشند. از ويژگيهاي منحصر به فرد پوست بدن اين پرنده فوليکولهاي موجود در روي پوست مي باشد که وضعيت آرايش اين فوليکولها و تراکم آنها از اصلي ترين فاکتورهاي ارزش گذاري پوست مي باشد. بطور معمول از هر شترمرغ بالغ کشتار شده حدود 25/1 مترمربع چرم بدن و دو عدد چرم ساق پا بدست مي آيد. بايستي توجه داشت که علاوه بر تراکم و آرايش فوليکولها، نحوه برش پوست، کوچکي و بزرگي و سالم بودن تاثير به سزائي را در قيمت گذاري آن خواهد داشت لذا پرورش دهندگان بايستي با دقت کامل پرندگان را از صدمات احتمالي که موجب کاهش ارزش پوستشان مي شود حفظ نمايند.محصولات تهيه شده پوست شترمرغ اعم از کيف، کفش، پالتو و ... بسيار با ارزش بوده و با قيمتهايي بالا بفروش مي رسند.   3- پر : سه روش گوناگون جهت چيدن پرهاي شترمرغ وجود دارد روش اول قيچي کردن روش دوم کشيدن و روش کندن پرها با ساقه مي باشد.با ارزشترين پرهاي شترمرغ پرهاي سفيد رنگ شترمرغ نر مي باشد که 24 پر مياني در اولين رديف بالها را شامل مي گردد. مورد مصرف پرهاي شترمرغ در ساليان پيش غالباً در تزئين لباس و دکوراسيون بوده است به طوريکه در ابتداي پرورش صنعتي اين پرنده به منظور بدست آوردن پرهاي آن صورت مي گرفت و تجارت جهاني پر شترمرغ در ابتداي اين صنعت تجارتي چندين ميليون دلاري محسوب مي گرديده است. امروزه نيز علاوه بر مسائل تزئيني و دکوراسيون و استفاده در کارناوالها از پر شترمرغ جهت تميز کردن دستگاههاي کوچک و تجهيزات حساس الکترونيکي نيز استفاده مي کنند. در کشور ما نيز پر شترمرغ جهت تزئين علم هاي عزاداري در روزهاي عاشورا و تاسوعا مورد استفاده فراوان قرار مي گيرد و جالب است بدانيد که هم اکنون تامين پرهاي مورد نياز جهت همين مراسم با واردات پر از کشورهايي نظير آلمان انجام مي گيرد. توجه داشته باشيد که کيفيت پرهاي توليدي بسته به آب و هواي منطقه، شرايط پرورشي و نوع تغذيه بسيار متفاوت بوده و در اين ميان تاثير تغذيه در کيفيت پرها بيشتر از ساير عوامل مي باشد علاوه بر اينکه از نظر اقليمي نيز بهترين پرها در مناطق خشک بعمل مي آيند. نوع تغذيه اثرات مستقيمي بر روي تراکم و کيفيت پرهاي توليدي خواهد داشت لذا کيفيت پرها مي تواند بوسيلة تغذيه شترمرغ متناسب با نيازهاي ژنتيکي شان تامين گردد. بطور مثال کندن پر بوسيله خود پرندگان مي تواند نتيجه عواملي از قبيل تغذيه، نوع مديريت و تراکم پرندگان در گله باشد همچنين نتايج تحقيقات بدست آمده نشان مي دهد که اثرات اسيد آمينه سولفور در رابطه مستقيمي با پر کني بوسيله خود پرنده مي باشد بطوريکه پرهاي بدست آمده کدر و کثيف بوده و داراي نشانه هايي از وجود شوره مي باشند که اين امر مي تواند ناشي از نقص و کمبود اسيد آمينه سولفور در جيره غذايي باشد.   4- تخم شترمرغ: جدول زير تمامي خصوصيات تخم شترمرغ را به طور دقيق نشان مي دهد :   پارامتر مقدار واحد   طول تخم 160 - 150 MM   عرض تخم 130 - 125 MM   وزن مخصوص تخم 14/1 - 12/1 G/ML   وزن مخصوص محتويات 9/0 - 88/0 G/ML   وزن مخصوص پوسته 98/1 - 76/1 G/ML   وزن تخم 1600 - 1400 G   زرده 9/20 %   زرده 76/355 - 25/ 277 G   سفيده 4/59 %   سفيده 74/1094 - 45/800 G   پوسته 5/19 %   پوسته 3287/265 G       تخم شترمرغ در دو نوع نطفه دار و بدون نطفه توليد مي گردند که نوع نطفه دار جهت جوجه کشي و توليد جوجه مورد استفاده قرار مي گيرد و نوع بدون نطفه آن نيز بعنوان تخم خوراکي بصورت مستقيم جهت تهيه خوراک (مانند خاگينه) و يا در صنايع جانبي مثل شيريني و شکلات سازي مورد استفاده قرار مي گيرند. در حال حاضر قيمت تخم نطفه دار شترمرغ بين 50-30 هزار تومان و تخم بدون نطفة آن بين 15-10 هزار تومان متغير مي باشد.   ترکيبات گوناگون تخم پارامتر زرده سفيده   آب (%) 6/50 7/88   پروتئين (%) 15 9/8   چربي (%) 3/31 ----------   خاکستر (%) 9/1 87/0       جالب است بدانيد استفاده از تخمهاي بدون نطفه تنها به موارد خوراکي محدود نشده بلکه پوسته هاي زيباي اين تخم ها نيز موارد کاربرد گوناگوني در تهية لوازم تزئيني دارند بطوريکه نقاشي و يا حکاکي روي آنها، تخمها را به اشياء هنري بسيار با ارزش تبديل مي سازد که بسته به نوع هنر به کار رفته در آنها از 000/100 ريال به بالا قيمت خواهند داشت ضمن اينکه پوسته خام و خالي آن نيز با قيمتي در حدود 000/50 ريال داد و ستد مي گردد.   4- سايرمحصولات: علاوه بر موارد ذکر شده شترمرغ ها کاربردهاي فراوان ديگري نيز دارند بطوريکه از روده شترمرغ جهت ساخت نخ بخيه وزه کمانهاي ورزشي استفاده مي گردد و همچنين پودر خون، استخوان و پر آن نيز بعنوان منابع غذايي در تغذيه ساير دامها کاربرد دارد. همچنين شايعات گوناگوني در مورد استفاده از برخي اعضاء اين پرنده نظير قرينه چشم و تاندون پا در درمان بيماريهاي انسان وجود دارد. ضمناً شترمرغها از لحاظ گردشگري و ورزشي نيز ارزش زيادي دارند به گونه اي که استفاده از شترمرغهاي مسن و خارج شده از چرخه توليد جهت جذب گردشگران و يا برگزاري مسابقات ارابه راني استفاده مي شوند و از اين راه درآمدهاي خوبي را عايد مزرعه داران مي نمايند.         منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )