درختان ودرختچه های زینتی
طراحی فضای سبز ، پارک بخشی از چهره مطلوب شهر را می سازد و یکی از نیازهای ضروری و پدیده های مطلوب زندگی شهرنشینی محسوب می شود. رشد و توسعه روزافزون شهرها ، عوارض مدرنیسم و زندگی شهرنشینی ، کیفیتی و کمیتی فضای سبز و پارک را در بهبود شرایط محیط زیست نقش موثری دارد محدودیت امکانات تفریحی ، آلودگی هوا و صدا، فشارهای حاصل از کار روزانه و مشکلات تامین هزینه زندگی ، آثار نامطلوبی در حیات سالم و فعالیت های اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و رفاهی شهرنشینان باقی می گذارد که با توسعه سریع فضاهای سبز دگرگونیهای این عوامل نامطلوب انکارناپذیر می شود و احتیاجات مردم را در بهره برداری از امتیازات مفید این گونه مکان ها روزافزون می سازد احداث فضای سبز به ویژه در شهرهایی که آب و هوای خشک دارند و از سرسبزی و هوای سالم برخوردار نیستند و آلودگی هوای تنفسی و صوتی سلامت شهرنشینان را تهدید می کند از اقدامات غیرقابل انکار مسئولین است در طراحی فضای سبز نه تنها باید اصول زیباشناسی و ویژگیهای بومی مورد توجه قرار گیرد بلکه پیوندی از محیط طبیعی به محیط زیست بوده و سبب نزدیکی و ارتباط انسان با طبیعت باشد یکی از اصول مهم در ایجاد فضای سبز استفاده از درختان و درختچه های مناسب می باشد که علاوه بر پدیده تصفیه هوا در زیبایی هر چه بیشتر مناطق نقش به سزایی دارد مقاله حاضر به منظور بررسی و معرفی درختان و درختچه های زیستی تمیز شده است.
در اینجا لازم می دانم مراتب تشکر و قدردانی خود را از جناب آقای دکتر فرشاد صادقی که در تهیه این مقاله زحمات زیادی را تقبل کرده اند نهایت تشکر کنم.
- تاثیر فضای سبز در فیزیولوژی انسان :
هوایی که امروزه در شهرهای پرجمعیت و صنعتی مورد استفاده (تنفس) قرار می گیرد هوایی پاک و قابل مقایسه با خارج شهر نیست. پژوهشهای دکتر ریو نشان داده که مرگ از برونشیت مزمن و سرطان ریه در شهرها و نقاط پر جمعیت ، متراکم و فضاهایی که هوایی آلوده دارند به تناسب خیلی بیشتر از فضاهای خارج شهر و طبیعت آزاد می باشد. این آلودگی ها ممکن است ویروس به باکتری هایی بوده یا در اثر مسمومیت هوای تنفسی ناشی از سموم آزاد شده در هوا باشد. بنابراین انسان از نظر فیزیولوژیک همواره نیاز به تنفس صحیح و تجدید هوای پارک دارد.
همان طور که می دانید انسان می تواند روزها در مقابل بی آبی و بی غذایی مقاومت کند ولی تحمل و مقاومت او در مقابل فقدان هوا بیش از دو الی سه دقیقه نمی باشد حال به وجود آوردن هوایی پاک برای شهرها فقط با ایجاد فضای سبز مقدور است زیرا گیاهان در این سالم سازی نقش مهم و اساسی را بر عهده دارند.
- طبقات و اندازه گیاهان :
طبقات به لایه های افقی گفته می شود که هر یک از گیاهان در یکی از آن لایه ها قرار می گیرد و شامل درختان تاجدار ، گیاهان زیر درختی و بوته ها می باشند. اندازه گیاهان را با ارتفاع تا نوک آن تعیین می کنند. در بررسی طبقه و اندازه گیاه ، گیاهان به درختان بزرگ و متوسط (تاجدار) کوچک و گلدار (زیردرختی) بوته های بزرگ ، بوته های متوسط ، بوته های کوچک تقسیم می شوند.
- درختان بزرگ و متوسط :
معمولاً درخت هایی را که ارتفاع بیش از 12 متر را دارند درختان بزرگ می نامند. ارتفاع درختان متوسط بین 12-6 متر می باشد. درختان بزرگ و متوسط پوشش گیاهی تاجدار را تشکیل می دهد که خارج از یک توده گیاهی و از درون فضای سایه دار را می سازند تنه های درختان فضایی را ایجاد اما آن را محصور نمی کنند تاج درختان در سایبان بالای سر ، نورخورشید را از نوری درخشنده و شدید تبدیل به نوری ملایم و لکه لکه می نماید این خاصیت لکه لکه بودن نور یک جنبه ی حسی مهم حضور در جنگل است درختان بزرگ و متوسط در خرد اقلیم نقش تعدیل کننده ای دارند آنها در برابر نور عمودی یا کمی میل خورشید سایه ایجاد می کنند اگر در کناره ها با گیاهان کوتاهتر محصور و یا عمق زیادی را (در جهت جریان باد) اشغال نماید تا حدود زیادی مانع از تهویه هوا می گردد.
در طراحی گیاهان درختان بزرگ و متوسط توده ی حجیمی را ایجاد کرده بر مقیاس بزرگ دلالت می نماید.
- درختان کوچک و گل دار (زیر درختی) :
درختان کوچک و گل دار تا ارتفاع 6-5/4 متر رشد می کنند شکل و میزان گلدهی آنها بسته به این که در زیر تاج پوششی درختان بزرگ و متوسط باشند یا در زیر نور خورشید متغیر است. درختان کوچک در زیر نور خورشید پر پشت تر و مدورتر بوده ، بیشتر گل می دهند. کاربرد این درختان در حیاط های کوچک و محیط های صمیمانه بسیار مناسب است درختان کوچک و گل دار می توانند در برابر آفتاب مایل ، مانع ایجاد کنند معمولاً از این درختان در سمت جنوب غربی یا اگر همراه با بوته های کوتاه باشند در سمت شمال غربی و غرب ساختمان ها استفاده می کنند.
- بوته های بلند :
بوته های بلند تا ارتفاع 5/4 متر رشد می کنند آنها از درختان کوچک کوتاهتر بوده ، تاج قابل توجهی ندارند برگ های بوته های بلند غالباً تا نزدیکی سطح زمین می رسند آنها احساس شدید محصور و خصوصی بودن را القاء می کنند و می توانند موانع دیدی موثری باشند بوته های بلند را می توان در فضاهای بزرگ به عنوان عناصری تندیس وار یا به صورت پس زمینه ای که در جلوشان گیاهان کوتاهتر باید مجسمه به نمایش در می آید مورد استفاده قرار گیرد.
- بوته های متوسط و کوتاه :
بوته های متوسط به ارتفاع 180-90 سانتی متر و بوته های کوتاه 90-30 سانتی متر رشد می کنند این بوته ها بدون این که مانع دید شوند فضاها را تعریف کرده به لحاظ فیزیکی از یکدیگر جدا
می سازند و مانعی را برای حرکت پیاده ها هستند اگر بوته های متوسط به ارتفاع چشم ناظر برسد می تواند ناراحت کننده باشد چون ناظر سعی می کند آن سوی بوته ها را ببیند و بدین ترتیب تنش ایجاد می شود لذا بهتر است از گیاهانی که ارتفاعشان 8/1-2/1 متر باشد به عنوان پرچین استفاده نگردد مگر این که در پشت آنها گیاهانی بلند تر قرار داده باشند.
- درختچه های زینتی :
در طراحی درختچه های زینتی نقش مهمی از لحاظ زیبایی و فضا سازی دارند که در کاشت و فرم دادن به آن حتماً بایستی از اصول مبنی بر قوانین هماهنگی برخوردار گردند ولی باید در نظر داشت لزوم همبستگی و ارتباط بین آنها ضروری است حتی برخی از متخصصین طراحی و تزئینات باغ و باغچه ، رنگ گل ها و زمان گلدهی ، فرم برگ های درختچه ها را در محل کاشت مورد توجه قرار می دهند لذا تعدادی از درختچه های زینتی را که امروزه در بسیاری از پارک ها و باغ های ایران مرسوم است منحصراً به منظور آشنایی مورد بحث قرار می دهیم :
- اسپیره یا گل عروس :
این گیاه از خانواده رزاسر (Rosaceae) و دارای گونه های مختلف زینتی است دو گونه آن در ایران به حالت وحشی یافت می شوند که یکی از آنها علفی و چند ساله می باشد. انواع دیگری از قبیل اسپیره سفید پُر پَر و اسپیره سرخ ، اسپیره رعنا وجود دارد. به طور کلی گل های کوچک و رنگ آنها از سفید تا قرمز متفاوت است برخی از گونه های اسپیره در اوائل فروردین و برخی دیگر از تیرماه الی شهریور ماه گل می دهند این گیاه در محل های نیمه سایه رشد و نمو کافی می یابد و برای تزئینات به صورت چند بوته ای در فضای چمنکاری بزرگ یا تک بوته در فضای کوچک و حاشیه ها بالاخره به عنوان چپر یا دیوار کاربرد دارند ازیاد این گیاه توسط تقسیم بوته یا جدا کردن پاجوش ها است در برخی از گونه ها از قلمه های خشبی یا نیمه خشبی و بذر استفاده می شود.
- بداغ :
در ایران دو گونه از این جنس به حالت وحشی وجود دارد ه به نام های هفت کول و بداغ جنگلی معروف است ولی به طورکلی این جنس دارای بیش از 60 گونه است که تعداد معدودی از آنها در باغ ها به عنوان تزئین مورد استفاده قرار می گیرد. در فضاهای بزرگ می توان دو یا چند درختچه را در نزدیک یکدیگر به صورت توده ای غرس نمود ازیاد این گیاه توسط بذر ، خوابانیدن و قلمه در شهریور انجام می گیرد. در برخی از واریته ها می توان از پیوند شکنی جهت واریته های برگ ابلق استفاده نمود این درختچه مقاوم به سرما بوده و طالب نور زیاد و محل های کاملاً آفتابی است و طالب خاکهای مرطوب می باشد.
- به ژاپنی :
این گیاه از خانواده رزاسه بوده و همچنان که از نام آن بر می آید بومی چنین و ژاپن می باشد گل های این گیاه به رنگ های مختلف سفید ، صورتی ، قرمز تند ومعمولاً در اواخر اسفند ماه و اوائل بهار قبل از باز شدن جوانه های برگ شکوفا می شود از نظر تزئینات این گیاه به طور تک بوته ای یا به صورت توده ای در باندهای خیابان ها ، میادین ، پارک ها و باغ ها کاشت می شود این درختچه به سهولت توسط قلمه تکثیر می یابد میوه های آن صاف ، بیضی شکل و ترش مزه می باشد به ژاپنی طالب مکان های آفتابی و سایه آفتاب است.
- توری :
این گیاه از خانواده لیتراسه بوده و در بین باغبانان به نام مرجان معروف است گونه های معروف آن به نام لاژرسترومیا اندیک است شاخه های آن بدون کرک و برگ های آن سبز متمایل به قهوه ای ، گل های صورتی تند و ارغوانی که در تابستان و مدت زیادی از پاییز فضا را تزئین می بخشد.
برگ های آن در پاییز به رنگ سرخ در می آید این گیاه محل های آفتابی را دوست داشته و نسبت به سرمای زمستان مقاومت زیادی ندارد از نظر تزئینات برای باندهای وسط خیابان ها ، بلوارها ، اتوبان ها و همچنین به صورت تک درخت در باغ ها و پارک ها کاربرد دارد و ازیاد آن توسط بذر و قلمه شاخه های رسیده انجام می گیرد.
- ختمی درختی :
این گیاه ازخانواده مالواسه و دارای گونه های متعددی است برخی یک له و برخی درختچه و درختی می باشد گونه ای که در گلکاری و تزئینات کاربرد دارد گونه ختمی درختی است این گیاه به صورت درختچه ای با گل های سفید ، بنفش ، صورتی ، درشت کم پر ، و گاهی پر پر می باشد که در فصل تابستان شکوفا می شود ازیاد این گیاه توسط قلمه سبز سیا خشبی بوده و برای ازیاد واریته ها ممکن است آنها را روی پایه های جوان به دست آمده از کاشت بذر نیز پیوند نمود این گیاه به یک خاک حاصل خیر همراه با مواد آلی با بافت مناسب و نیمه سبک و زه کش دار نیاز دارد و نیازمند محیط های آفتابی با نور زیاد است معمولاً بر سرما مقاوم است نیاز آبی آن زیاد و خاک باید همیشه مرطوب باشد.
- دم موشی :
این گیاه از خانواده لیاسه بوده و به علت داشتن گلهای خوشه ای کشیده در فارسی دم موشی نام نهاده اند این جنس دارای گونه ها و واریته های متعدد و عموماً درختچه ای شکل هستند گل ها به رنگ سفید، آبی ، بنفش روشن و تند و زرد است و طالب محل های آفتابی می باشد گونه های معروف آن در باغ ها از نظر تزئینات کاربرد دارند عبارتند از :
1- دم موشی غفائی :
گل های آن به رنگ بنفش و غفائی و قسمتی از سال دارای گل و شکوفه هستند و این درختچه از سال های پیشین در باغهای ایران کشت می شده است.
2- دم موشی ارغوانی :
گل های آن به رنگ ارغوانی و در باغ ها کم و بیش به طور تک درخت کاشته می شوند به طور کلی گیاه دم موشی از نظر تزئینات به صورت تک درخت در سطوح کوچک ، بزرگ و یا به طور پراکنده در حاشیه ها کاشته میشود ازیاد این گیاه توسط بذر ، قلمه سبز و خوابانیدن شاخه انجام می شود.
- یاس ها :
آنچه که تحت یاس مورد بحث و گفتگو است همگی از خانواده اولئاسه است و دارای تعداد زیادی جنس ، گونه و واریته می باشد این گیاه درختچه ای است که گل های آن قبل از ظهور برگ ها شکوفا شدن و در تمامی خاک ها به خوبی رشد و نمو می یابد این جنس دارای گونه های متعددی است از جمله :
1- یاس زرد مجنون :
این گیاه دائمی و خزان کننده است و منشاء آن چنین و ژاپن است ارتفاع آن بین 2-5/1 متر متغیر است شاخه های آن آویزان و باریک و معمولاً قوس شکل و خوابیده اند اگر شاخه های آن با خاک تماس یابد ریشه های فرمی نابجا تولید کرده و نهال جدیدی را بوجود
می آورد گل های آن در مناطقی با زمستانی سرد در اوائل بهار به رنگ زرد طلائی در تمام طول شاخه ها شکوفا می شوند در مناطقی که زمستان های سرد وجود ندارد گیاه به طور نامنظم گل داده و زیبایی خاصی به همراه دارد در تمام خاک ها به جز اراضی فوق العاده سخت به عمل می آید ولی خاک های آهکی و زه کشی شده را ترجیح می دهد و نیازمند شرایط نوری آفتاب تا نیمه سایه است ازیاد آن از طریق قلمه خشبی و علفی می باشد این گیاه کنار دیوارها ، داربست ها ، باندهای وسیع گلکاری در خیابان ها ، بلوارها ، پارک ها با طرح هایی تزئینی کاشته می شوند.
2- یاس خوشه ای :
این گیاه به صورت درختچه ای یا درختان پا کوتاه هستند به طور کلی به نام یاس خوشه ای معروف و بومی عربستان و رومانی
می باشد برگ های آن غیر دائمی و گل های آن به رنگ سفید ، بنفش ، صورتی و قرمز تند می باشد گل ها با عطر دل پذیر در اواخر فروردین و اردیبهشت شکوفا می شوند به طور کلی محل های آفتابی را دوست دارد این گیاه از نظر تزئینات به صورت تک درختچه یا به صورت توده ای در فضاهای بزرگ باندهای خیابان ها و بلوارها کاربرد دارند و نیازمند خاک های با بافت رسی و اوره است ازیاد این گیاه توسط پاجوش یا به صورت پیوند روی پایه برگ نو و زبان گنجشگ (به طریقه پیوند شکمی) انجام می گیرد.
- درختان زینتی :
بسیاری از درختان بر حسب خصوصیات شکل ، فرم ، رنگ برگ ، گل یا کیفیت رویشی در تزئینات باغها ، پارک ها ، میادین ، خیابان ها و بلوارها کاربرد دارند تعدادی از آنها در مناطق پر باران و مرطوب و برخی دیگر بنا بر خاستگاه شان در مناطق خشک و کم آب تاب مقاومت و تحمل را ندارند بنابراین طبقه بندی آنها در تزئینات تا حدی مشکلاتی را به همراه می آورد ولی می توان گیاهان را به دو دسته سوزنی برگان و پهن برگان تقسیم کرد و تعدادی از آنها را که متداول و مرسوم است مورد بررسی قرار می دهیم .
1- درختان سوزنی برگ :
درختان سوزنی برگ براساس طبیعت شان همیشه سبز و برگ های آن دائمی هستند بنابراین از نظر تزئینات و همچنین عدم توقع زیاد به مواد غذایی در بسیاری از نقاط ایران می تواند مورد استفاده قرار گیرد در واحد های بزرگ به صورت جنگل های یکدست از نظر صنایع چوب و تهویه هوا اهمیت به سزائی دارد لذا تعدادی از آنها را به اختصار بررسی می کنیم :
- سدر :
از درختان سوزنی برگ بسیار زیبا به شمار می رود و گونه هایی از آن در ایران وجود دارد از جمله سدر اطلس یا آتلانتیک و انواع آن در سال های اخیر برای تزئین پارک ها وارد و کاشته شده است این گیاه در اراضی آهکی به خوبی رشد و نمو می کند و ازیاد آن توسط بذر می باشد این گیاه علاوه بر کیفیت تزئینی چوب آن برای مصرف صنعتی و تهیه تراورس راه آهن به کار می رود گونه دیگری را که در باغ ها و پارک ها کاشته شده گونه سدر لبنانی است و قدیمی ترین آن در کاخ گلستان می باشد این گیاه روشنایی پسند و در سن جوانی سایه را می تواند تحمل کند.
- سرو نقره ای :
این گیاه بومی آریزونا و جنوب مکزیک جدید و کالیفرنیا می باشد از نظر آب و هوایی در مناطق معتدل گرم و سرد به خوبی رشد
می نماید ازیاد آن توسط بذر می باشد و به عنوان پرچین ، باد شکن ، جهت کنترل فرسایش و نیز به صورت تک درخت مورد استفاده قرار می گیرد اخیراً کاشت آن در حاشیه ی باغ های بزرگ به صورت دیواره با فواصل نسبتاً کم مرسوم شده است برگ ها در جوانی آبی ، سبز و در بلوغ بین خاکستری و سبز است رشد آن سریع و به شرایط کویری سازگار است.
- کاج کاشفی :
این کاج که مرسوم کاشف السلطنه به ایران آورده و رشد آن در سواحل خزر بسیار خوب می باشد. چوب این کاج قرمز رنگ است و در مصارف صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد از نظر آب و هوایی در مناطق معتدله سرد و معتدله گرم به خوبی رشد و نمو می یابد رنگ برگها در ابتدا سبز درخشان بوده و در سنین بالا آبی متمایل به سیاه می گردد سرعت رشد آن سریع و در صورتی که در مناطق سردسیر باشد سرعت رشد کند می شود.
- کاج مونتاثا :
این گیاه براساس خصوصیات رشد و انشعابات شاخه ها ، برای حاشیه ها یا به صورت تک بوته استفاده می شود.
- کاج گریفیتئی :
این گیاه به صورت تک بوته ای یا ردیفی همراه با دیگر درختان پهن برگ به طور توده ای یا در حاشیه ها کاربرد دارد.
- کاج اگزلسا :
براساس طرح انشعابات شاخه ها و طرز قرار گرفتن برگ ها این گیاه در تزئینات کابرد بسیاری داشته و زیبایی خاصی در سطوح وسیع به صورت تک درخت ایجاد می نماید.
- کاج جلدماری :
این گیاه با توجه به شکل ، خصوصیات و نحوه رشد و نمو بیشتر در باغ ها ، پارک ها ، منازل گاهی در زاویه ها و حاشیه های گلکاری به صورت تک درختی کاشته می شود زیرا بدین ترتیب بهتر و زیباتر جلوه می نماید کمتر به صورت ردیفی یا توده ای کاربرد دارد.
- افرا
درخت افرا از خانواده آسراسه و دارای گونه ها و واریته های متعددی می باشد. برخی از گونه ها و واریته های آن جنبه صنعتی و تعدادی دیگر از نظر تزئینات کاربرد بسیار دارند. گونه های مختلف افرا برحسب شکل برگ ، میوه ، کرک دار و یا صاف بودن داخل آن از یکدیگر تمیز داده می شود.
به طور کلی بسیاری از گونه های آن درختان بلند با چتری گسترده و سایه افکن بوده و در ارتفاعات و جنگل های کوهستانی گسترش دارند. در مناطق مختلف ایران به گونه های این گیاه نام های مختلفی از قبیل : کرب ، کیکم ، کرکو ، پلت و شیردار داده اند. همچنین برخی از گونه ها و واریته های این گیاه سال ها پیش به ایران وارد شده و در شرائط آب و هوایی ایران رشد مناسبی یافته اند. به عنوان مثال ، افرای سیاه و واریته ای از این گونه به نام افرای ابلق است که ازیاد آن توسط پیوند بر روی گونه خود می باشد. برگ های این گونه ابلق بوده و ماده کلروفیلی در آنها بسیار کم می باشد.
از نظر تزئینات گونه های مختلف افرا در غالب باغها و پارک ها کاربرد دارند. ضمناً افرای سرخ درختی کوچک است و اصل آن از کشور ژاپن می باشد . برگ های جوان آن سرخ رنگ و در پاییز به رنگ تند در می آید. از این رو در تزئین باغ ها ، پارک ها ، منازل و میادین به صورت تک درخت و یا توده ای به کار می رود.
گونه دیگری از افرا که در زمان های بسیار دور به ایران وارد شده و در جنوب کشور مخصوصاً شیراز جهت تزئین باغ ها و خیابان ها به کار رفته ، افرای شبه چنای می باشد. به نظر می رسد برای تزئین خیابان ها و اماکن عمومی به طور کلی گونه مقاوم و مناسبی است. برای آشنایی بیشتر تعدادی از گونه های جنس افرا با تصویر نشان داده می شود.
اقاقیاها :
این گیاه از خانواده پاپیلیسوناسه بوده و دارای گونه های متعددی می باشد. در ایران سه گونه اقاقیا وجود دارد.
- اقاقیای سرخ :
این گیاه دارای گلهای سرخ رنگ ، درشت و در اردیبهشت ماه ظاهر می شوند و دارای عطر مطبوع و ملایمی هستند. معمولاً اقاقیای سرخ را روی اقاقیای معمولی پیوند می کنند. در تزئینات از این گیاه به عنوان تک درخت در باغات یا به صورت ردیفی در پارک ها ، خیابان ها و بلوارها استفاده می شود.
- اقاقیای معمولی :
این گیاه در ایام بسیار دور به ایران وارد شده ، گل های آن در خرداد ماه ظاهر و دارای واریته های متعددی می باشد ، از جمله ، نوع فری زیا که بسیار مشهور بوده و برگ ها دارای رنگ سبز روشن و متمایل به طلائی می باشند.
از نظر تزئینات به صورت تک درخت در باغ ها یا توده ای برای جنگل های مصنوعی همراه با سوزنی برگان پا بلند و پا کوتاه کاربرد دارد.
همچنین این گیاه را برای جلوگیری از فرسایش خاک در اراضی شنی ، احیاء زمین های بایر و ایجاد بادشکن مورد استفاده قرار می دهند. در مناطقی که هوا خیلی خشک می باشد ، رشد این درخت کم و به صورت درختچه پرخاری در می آید.
- اقاقیای بی خار :
این گیاه همانند دو گونه قبلی در تزئینات کاربرد داشته ، گل های آن شکری سفید رنگ و از خصوصیات مهم آن ساقه ها بی خار می باشد. به طور کلی در روی انواع پایه های اقاقیا ، گونه های مختلفی از دیگر اقاقیاها را پیوند زده و انواع چتری و فرمی را بدست می آورند.
از نظر تزئینات ، کاشت آنها در کنار پیاده روها یا باندهای میانی بلوارها مناسب می باشد.
ارغوان :
این گیاه از خانواده سزال پیناسه و دارای گونه ها و واریته های متعددی می باشد. از جمله ، ارغوان کانادایی که گل های آن صورتی بوده و در اکثر باغ ها به طور پراکنده یا ردیفی کاشته می شوند. گونه دیگر آن ارغوان چینی است که بومی چین و ژاپن بوده و گل های آن ارغوانی روشن می باشد. معمولاً در اواخر اسفند و اوائل بهار ، گل ها ظاهر می گردند. گونه ای که اخیراً به ایران وارد شده و کاشت آنها در اکثر باغ ها متداول است ، گونه ارغوان باختری
می باشد.
- ارغوان معمولی :
این گیاه در جنگل های شمال ایران و ارتفاعات متوسط به طور پراکنده وجود دارد. از نظر تزئینات به صورت تک درخت یا ردیفی در حاشیه ها ، باندها ، بلوارها ، پارک ها و منازل و گاهی به عنوان باد شکن کاشته می شود.
بیدها :
این گیاه از خانواده سالیکاسه و دارای گونه های متعددی می باشد. این گیاه در برخی از مناطق ایران به نام های مختلفی معرفی
می شود. درخت بید علاوه بر جنبه صنعتی در غالب نقاط استپی به مصرف سوخت می رسد.
در تزئینات از واریته ها و ارقام آن به صور مختلف استفاده
می شود. گونه هایی از بید که در ایران وجود دارند عبارتند از :
- بید مشک :
این گیاه به صورت درخت کوچک یا درختچه و در جنگل های جلگه ای و ارسباران تا جنگل های مینودشت به طور پراکنده وجود دارد.
این گیاه به صورت تک درخت یا ردیفی در حاشیه باغ ها و پارک ها کاربرد داشته و برخی از آنها را به منظور استفاده از گل پرورش
می دهند. به طور کلی این گیاه جزء نباتات طبی و دارای ارزش
می باشد. گل ها در اوائل بهار ظاهر شده و معطر هستند.
ازیاد این گیاه توسط قلمه و پیوند انجام می گیرد. همچنین دارای واریته های متعددی از قبیل بید مشک برگ کشیده می باشد.
- بید مجنون :
برخی از گیاه شناسان این گیاه را بومی آسیای شمالی و بعضی دیگر بومی چین می دانند. این گیاه براساس شکل شاخه ها و برگ ها به طور آویزان ، در محیط که سایه ایجاد می کنند ، علاقه مندان بسیاری دارد. در اکثر باغ ها ، پارک ها و منازل به صورت تک درخت در حاشیه ها یا کنار آلاچیق ها و آب نماها کاشته می شود. بید مجنون دارای شاخه های باریکی است و معمولاً بر روی درختان بید پیوند می کنند که بر حسب سلیقه ، انواع پایه بلند یا پا کوتاه آن را پرورش می دهند. گاهی بین بید فک و بید مجنون دو رگ هایی بدست می آید که نمونه آن نزدیک پل لوشان و منجیل است. در هر حال روی انواع بیدها پیوندهایی انجام می دهند که نتیجتاً با چترهای افشان یا مجنون پدید می آید.
جنس بید دارای گونه های متعددی است که به نام های مختلف معرفی شده اند ، از جمله : مشبید ، جربید ، سیاه بید ، بید مرجانی ، بید دره ، فوکا ، سرخ بید ، جود افک .
- چنار :
این درخت از خانواده پلاتاناسه ، بومی اروپای جنوبی و شرقی و در ارتفاعات مختلف تا 2300 متر از سطح دریا انتشار دارد. این گونه دارای واریته های متعدد همراه با تنوع شکلی در برگ ها می باشد. از جمله : چنار برگ پنجه ای است که برگ های آن دارای 3 تا 5 لوب عمیق است.
این جنس در تزئینات کاربرد بسیاری دارد. به عنوان نمونه در
حاشیه ی خیابان های شهر ، پارک ها ، باغ ها و بلوارها غرس
می گردند.
- صنوبر :
این گیاه از خانواده سالیکاسه و دارای گونه و واریته های متعددی می باشد. ارقام متنوعی از دو رگ های آن به طور طبیعی و مصنوعی بدست آمده است. این گیاه از نظر صنعتی دارای اهمیت بسیاری بوده و همچنین در باغ ها به عنوان بادشکن کاربرد دارد.
از نظر تزئینات با طرح های مختلف ردیفی یا جنگلی در خیابان ها ، پارک ها ، باغ ها و منازل به کار می رود.
برای آشنایی با انواع گونه های این جنس تعدادی را به اختصار معرفی می نمائیم :
- سفیدار :
این گیاه در اکثر نقاط استپی ایران کاشت می شود و طالب اراضی رسی می باشد. در بین افراد مختلف سفیدار اشکالی متنوع وجود دارد که مبتنی بر شکل و بزرگی برگ ، رنگ پوست و انشعابات ساقه ها می باشد.
- تبریزی :
کشت این درخت در ایران بسیار متداول است و معمولاً در مناطق نیمه مرطوب و نیمه خشک که آب به حد کافی وجود داشته باشد ، رشد مناسبی دارد. این گیاه از نظر صنعتی اهمیت خاص و جداگانه ای داشته ، لیکن از نظر تزئینات بصورت ردیفی یا چند درختی در حاشیه ها ، کنار دیوار باغ ها ، کنار دیوار باغ ها ، منازل ، پارک ها یا کنار آنها کاشته می شود.
همانطور که اشاره شد ، جنس صنوبر دارای گونه ها و واریته های متعدد بوده که به طور اجمالی در جدول ضمیمه آمده است.
- جوالدوز :
این گیاه از خانواده بیگنونیاسه و بومی آمریکای شمالی است. گلهای آن در اواخر بهار ظاهر ومیوه ها در پاییز باز شده و دانه های بالدار پراکنده می شوند. از آن جایی که میوه ها بلند ، باریک و شبیه به جوالدوز می باشند ، باغبانان آن را بر حسب شکل میوه نام نهاده اند. تنه این گیاه صاف و کشیده است ، شاخ و برگ آن به صورت تقریباً چتری می باشد.
این گیاه در سطوح کوچک و بزرگ به عنوان درخت سایه افکن به صورت تک درخت یا در حاشیه های خیابانها و باندهای میانی به صورت ردیفی کاشته می شوند. گونه ای که در ایران به طور پراکنده در باغات و پارک ها و پارک دانشکده کشاورزی کرج وجود دارد ، به نام کاتالپااسپسیوزا بوده و گل های آن درشت و به رنگ صورتی روشن می باشد.
- نارون :
این جنس از خانواده اولماسه است ، سه گونه آن در ایران وجود دارد. برخی از گونه های آن در شمال ایران و در جلگه های ساحلی دریای خزر انتشار دارد. همچنین در جنگل های غرب کشور به طور پراکنده دیده می شوند. چوب آن از نظر صنعتی کاربرد بسیار دارد. گونه معروف آن درختی است که به فارسی آنرا ، اوجا
می نامند و دارای ارقام و واریته های متفاوت می باشد که با
واریته های جنگلی آن فرق دارد.
واریته های مختلف این جنس و گونه به طور تزئینی در باغ ها ، پارکها و خیابان ها مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال ، نارون چتری که در باغ ها به عنوان درخت سایه انداز و در باند وسط خیابان ها، حاشیه های پیاده روها همراه با سوزنی برگان کاشته می شود. تاج این گیاه تقریباً کروی بوده و معمولاً از طریق پیوند بدست می آید.
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com