خاکورزی نواری
  خاکورزی نواری   خاكورزي نواري چيست؟   خاكورزي نواري شكلي از خاكورزي حفاظتي است كه شامل شخم نوارهاي باريك به عنوان جايگاهي براي محصول است در حالي كه بين نوارها محوطه ي خالي جهت باقيمانده ي محصول غيرقابل دسترس وجود دارد. به عبارت ديگر خاكورزي نواري عبارت است از نوعي از خاكورزي كامل كه در آن جهت نوارهاي شخم موازي موقعيت رديف هاست. به طور كلي در حدود 25 درصد خاك عمق شخم جابجا مي گردد. هدف از خاكورزي نواري ايجاد يك محيط و بستر مناسب براي بذر است. اين حالت شبيه به زماني است كه با تيغه ي نهركن وابستگي بين پوشش گياهي و خاك را جهت مقابله با فرسايش خاك از بين مي بريم. بسياري از گونه هاي مختلف وجود دارند كه مترادف خاكوزي نواري است از قبيل خاكورزي منطقه اي، پاكسازي رديفي و عميق كاري. خاكورزي نواري شامل عمليات مجزايي است. معمولا در پاييز صورت مي گيرد هرچند كه تعدادي از ابزار و وسايل و رديف كارهايي كه مجهز مي شوند معمولا در بهار استفاده مي شوند. بسياري از اين تجهيزات جهت كوددهي همزمان طراحي شده اند.   خاكوزي نواري فرسايش خاك و فشردگي خاك را مي تواند كاهش دهد كه به تبع آن كاهش هزينه ي استفاده از ماشين آلات، سوخت و هزينه ي نيروي كار رخ مي دهد. همراه كردن خاكورزي نواري با كشت محصول پوششي زمستاني به طرز چشمگيري كيفيت خاك را بهبود مي بخشد.   خاكورزي نواري تعدادي از مزاياي خاكورزي كاملا عريض و خاكورزي سنتي و بي خاكورزي را شامل مي گردد.   برخلاف روش بي خاكورزي كه بذرها در درون شكاف هاي باريك در داخل خاك كاشته مي شوند. در خاكورزي نواري ما عرضي در حدود 6 تا 12 اينچ و عمقي در حدود 8 تا 16 اينچ را شاهد هستيم. پس از خاكورزي نواري، به وسيله ي كشت سنتي و كشاورزي معمولي، كشت در درون نوارها صورت مي گيرد.   در خاكورزي نواري تجهيزاتي موجود است كه جايگزين تجهيزات خاكورزي معمولي است. به طور كلي اين تغييرات شامل روش هاي عمومي جهت مطلوبيت مناسب است.   به طور كلي سه گونه و شكل از خاكورزي نواري را براساس شكل و طبيعت ابزاري كه مورد استفاده قرار مي گيرند و نيز شدت جابجايي خاك مي توان نام برد:   1- رديفي يا پاكسازي پس مانده هاي گياهي كه شامل جابجايي باقيمانده هاي گياهي رشد كرده درون رديف ها مي باشد و توسط ابزاري از قبيل finger ، disks ، sweeps  يا يك كمباين finger coulter و        cutting coulter صورت مي گيرد.   2- خاكورزي نواري(كم عمق) كه شامل برش و جابجايي باقيمانده هاي گياهي و ايجاد بستر بذر مناسب و كوددهي  مي شود و توسط fluted coulter صورت مي گيرد.   3- خاكورزي نواري(عميق) كه شامل جابجايي بقاياي گياهي و از بين بردن فشردگي خاك و انجام كوددهي عميق و توليد پشته مي باشد و توسط ابزاري چون  coulter، knives ، subsoiling shank و closing disk انجام     مي شود.   در زمينه ي خاكوزي نواري پژوهش هاي متعددي صورت گرفته است و بر اساس منطقه ي آزمايش نتايج مختلفي بدست آمده است. بدليل تنوع و تفاوت هاي اندك بين نتايج حاصله تنها به ذكر مشتركات بدست آمده اكتفا مي كنيم و از ذكر نوع و مكان و زمان پژوهش خودداري مي گردد.   مزيت هاي بالقوه ي خاكورزي نواري   كاهش هزينه   در تحقيقات زراعي كه در  oreganبر روي 6 زمين زراعي در مورد روش هاي خاكورزي واقعي صورت گرفت مشاهده گرديد كه خاكورزي نواري در حدود 43 درصد از هزينه هاي خاكورزي سنتي(معمولي) را كاهش مي دهد و در حدود 47 درصد نسبت به هزينه هاي كارگري در مقايسه با خاكورزي سنتي كاهش صورت گرفته است. قابل ذكر است كه اين هزينه ها تنها محدود به تجهيزاتي است كه درون زمين و به طور مستقيم در خاكروزي نواري مورد استفاده قرار مي گيرد و شامل هزينه ي قطعات ديگر كه به صورت غير مستقيم با خاكورزي نواري در ارتباط است نمي باشد. به عنوان مثال هزينه‌ي حركت تراكتور در بين زمين ها ( اگرچه اين هزينه ها ناچيز شمرده مي شود اما در جايي كه فاصله‌ي بين زمين ها زياد است مي تواند قابل ملاحظه باشد).   بهبود كيفيت خاك زراعي   مطالعات طولاني انجام شده بر روي سيستم بي خاكورزي نشان از بهبود كيفيت بسيار زيادي در مقايسه با سيستم خاكورزي سنتي دارد. به عنوان يك سيستم مختلط خاكورزي بين سيستم خاكورزي سنتي و بي خاكورزي، خاكورزي نواري مي تواند بهبود كيفيت خاك را در حدود 50 تا 70 درصد را به دنبال داشته باشد كه اين بهبود كيفيت به واسطه ي بقاياي گياهي روي زمين حاصل مي گردد. كاهش فشردگي خاك كه به واسطه ي ادوات سنگين كشاورزي حاصل   مي گردد يكي از اصلي ترين مزاياي خاكورزي نواري است. در سيستم خاكورزي سنتي ادوات كشاورزي در حدود 4 تا 8 مرتبه در طول زمين مي بايست حركت كنند و اين در حالي است كه در خاكورزي نواري اين تعداد دفعات به 1 يا 2 بار تقليل پيدا كرده است. همواره در سيستم خاكورزي نواري ترافيك حركت تراكتور منحصر به مناطقي بين نوارهاي شخم خورده مي شود، بنابراين حداقل ميزان فشردگي در رديف هاي كشت شده ي بذر و كلوخه رخ مي دهد.   خاكورزي نواري مي تواند به حفظ گرماي زمين كمك كند. در مناطقي از آمريكا شاهد هستيم كه بسياري از گياهان دانه اي بازده پاييني دارند و براي رفع اين مشكل كشاورزان اقدام به تغيير سيستم خاكورزي خود نمودند. در توضيح اين مطلب بايد گفت كه اين كشاورزان اغلب از سيستم بي خاكورزي بهره مي گرفته اند كه منجر به افزايش مدت دوره ي رشد و كاهش محصول مي گرديد. حال با بهره گيري از سيستم خاكورزي نواري به نتايج بسيار خوبي دست پيدا كردند. بدين گونه كه چون در اين سيستم عمق كاشت دقيق تنظيم مي گردد و چون زمين شخم مي خورد، دماي بستر نيز به طوري كه در نمودار زير مشخص است افزايش مي يابد. تمام اين موارد منجر به افزايش محصول و كاهش دوره ي رشد گرديده است.   حشرات سودمند خاك كه در درون خاك رشد و نمو مي كنند و براي حاصلخيزي خاك مفيد هستند در سيستم خاكورزي نواري نگهداري مي شوند. به عبارت ديگر خاكورزي نواري باعث افزايش حشرات مفيد خاك مي گردد.   بهبود كيفيت زيست محيطي   يكي از اصلي ترين منابع آلودگي آب هاي سطحي، فرسايش خاك است. تحقيقات غير متمركز و پراكنده حكايت از توانايي چشمگير سيستم بي خاكورزي در جهت كاهش آب و بادي دارد كه منجر به فرسايش خاك مي گردند. سيستم خاكورزي نواري به عنوان يك سيتم دورگه ي خاكورزي با ايجاد محيط هاي دست نخورده بين نوارهاي شخم خورده مي تواند از فرسايش خاك جلوگيري كند يا ميزان آن را كاهش دهد.   سيستم خاكورزي نواري مي تواند مقدار آبي را كه از زمين خارج مي شود را كاهش دهد. اين آب حاوي مواد حل شده و معلق است.(اين مواد به واسطه ي آب هاي سطحي از زمين خارج مي شوند)   در مناطقي هم كه ميزان شيب زياد است، جهت استفاده از زمين مي بايست در جهت عمود بر شيب زمين، عمليات خاكورزي نواري صورت گيرد. محصولات پوششي نيز يكي ديگر از عواملي مهمي هستند كه از فرسايش خاك جلوگيري مي كنند.   مضرات بالقوه ي خاكورزي نواري   پوشش گياهي مي تواند عمليات خاكورزي نواري را به تاخير اندازد   پوشش گياهي عمليات خاكورزي را به تاخير مي اندازد. پوشش گياهي باقيمانده از كشت قبلي به طور كلي خاك سطحي را خيس تر از حالتي كه بدون پوشش گياهي است مي كند كه اين امر باعث به تاخير افتادن عمليات خاكورزي گياهان زودكشت مي شود. اگر پوشش گياهي به عنوان جزئي از سيستم خاكورزي نواري باشد، مي بايد در مورد گياهان، انتخاب و مديريت صورت گيرد تا مشكلات گياهان زودكشت به حداقل ميزان خود برسد.   هزينه ي اضافي مديريت گياهان   در سيستم خاكورزي نواري قبل از انجام عمليات مي بايست علف هاي هرز قبلي و پوشش گياهي قبلي از بين روند كه براي از بين بردن اين علف ها دو نوع علف كش رايج وجود دارد كه استفاده از اين مواد موجب افزايش هزينه ي توليد مي گردد.   مشكلاتي كه به واسطه ي ناهمزماني دوره ي رشد حاصل مي شوند   در تعدادي از زمين هاي ذرت شيرين بدليل ناهمزماني خروج گياهان از خاك، دوره ي رشد و رسيدن محصول ، مشكلاتي حاصل شده است. بدليل ناهمزماني رسيدن محصول در بين گياهان ذرت شيرين، برداشت محصول توسط ماشين هاي برداشت محصول باعث كاهش سطح محصول و بازده گرديده است.   مديريت آفات   تغيير از سيستم خاكورزي سنتي به سيستم خاكورزي نواري موجب افزايش جمعيت تعدادي از آفت هاي مي شود. در بعضي مواقع آفت هاي جديدي ظاهر مي شوند كه در سيستم خاكورزي سنتي تحت كنترل قرار گرفته بوده‌اند. اصلاحات در روش هاي مديريت آفات معمولا به نوع كاركرد سيستم خاكورزي نواري بستگي دارد.   تجهيزات خاكورزي نواري   به طور كلي دو نوع تجهيزات خاكورزي نواري وجود دارد:   1- Rotary strip tiller   2- Shank coulter tiller   در خاكورزي نواري ماشين هايي مورد استفاده قرار مي گيرند كه به صورت مناسب و براساس رديف و فاصله ي كشت تجهيز شده اند. وسايل مشخص كننده ي فاصله ي رديف ها و همچنين سيستم موقعيت ياب جهاني از مهمترين روش هاي تنظيم دقيق اين فاصله هستند.   Rotary strip tiller   (خاكورز نواري دوار)   خاكورز نواري دوار دستگاه خاكورز مركبي است كه از چند بازوي قلمي در جلو، نوعي روتيواتور يا گاوآهن دوار در وسط و غلتكهايي با زائده هاي كاردي در عقب تشكيل شده است.اين دستگاه كه به صورت مجموعه اي در پشت تراكتور بسته مي شود باعث شكسته شدن سخت لايه، بريدن و خردكردن بقاياي گياهي و كوبيدن كلوخ مي شود. بازوهاي قلمي وغلتكها از مالبند نيرو مي گيرند و روتيواتور با محور انتقال نيروي تراكتور كار مي كند. با استفاده از اين دستگاه مي توان در كاربرد تعداد زيادي از ادوات خاكورزي صرفه جويي كرد و عوامل نامطلوب حاصل از تردد آن ها روي خاك زراعي را نيز كم نمود.   Shank coulter tiller (خاكورز پيش بُر ساقي)   اين نوع از خاكورزهاي نواري از يك پيش بُر بشقابي به همراه يك چرخ كنترل عمق كه باقي مانده هاي محصول و سبزيجات را قطع مي كند بهره مي گيرد. علاوه براين از يك ساق زيرشكن كه در عمق 14 اينچي كار مي كند بهره مي گيرد. اين نوع از خاكورزها داراي دو رديف پيش بر شياردار است كه خاك را خرد مي كند و به دنبال آن يك سبد كلوخ شكن وجود دارد.   در تشريح قطعات نام برده ي بالا بايد گفت؛ پيش بُر بشقابي از انواع پيش بُر نصب شده روي گاو آهن هاي برگردان دار يا بشقابي است كه تيغه ي آن پره اي يا بشقابي است و روي دسته و محور خود كمي بالا و جلوي تيغه ي گاوآهن نصب مي شود. كار آن برش عمودي خاك است.   ساق زير شكن از انواع زيرشكن ها مي باشد كه جهت شكستن لايه ي زيرين خاك و ايجاد شيار براي نفوذپذيري بهتر آب و ريشه در خاك مورد استفاده قرار مي گيرد.   پيش بُر شياردار نوعي پيش بُر بشقابي است كه سطح داخلي آن داراي شيارهايي عمود بر مركز آن است. از اين پيش بُر بيشتر در زمين هاي علفزار استفاده مي شود.   كلوخ خرد كن يا كلوخ شكن وسيله ايست متشكل از يك استوانه ي غلتان كه با دام يا تراكتور روي خاك كشيده مي شود و گاهي انسان خود آن را مي كشاند، با اين عمل كلوخ و قطعات درشت باقيمانده از شخم اوليه خُرد و زمين آماده ي كاشت مي شود.   تجهيزات عمليات ثانويه   يكي از ابزاري كه در خاكورزي نواري مورد استفاده قرار مي گيرد پنجه دوار است . پنجه دوار دستگاهي است كه براي انجام عمليات مكانيكي داشت مورد استفاده قرار مي گيرد. از تيغه هايي به شكل گونيا يا قوسي روي محوري مشترك يا به صورت دسته هاي مجزا تشكيل شده است. كار اين تيغه چرخيدن و به هم زدن خاك بين رديف هاست. چرخش با نيروي كششي تراكتور يا از طريق محور انتقال نيرو انجام مي گيرد.   ابزار انتهايي خاكورزي   پس از انجام تمامي عمليات ذكر شده توسط ابزار و تجهيزات مختلف، از وسيله اي بنام كلوخ خرد كن چنگه همان طور كه در شكل مشخص است استفاده مي گردد. اين وسيله دستگاهي است متشكل از تعدادي استوانه يا غلتك با سطح خارجي صاف يا آج دار كه كنار هم يا پشت سر هم روي محورهاي جداگانه نصب شده اند، حركت اين وسيله روي خاك هاي شخم خورده باعث خرد كردن كلوخه ها و تهيه ي بستر كاشت مي شود.   زمان بكارگيري سيستم خاكورزي نواري   پاييز بهترين زمان جهت اجراي سيستم خاكورزي نواري است. در طول زمستان پشته هاي حاصله به صورت كامل نرم و پوك مي شوند. در بهار نيز ارتفاع پشته ها 1 تا 2 اينچ است. پس از كشت نيز زمين مي بايست مسطح گردد.   بسيار مهم است كه كودهاي نيتروژنه (ازته) در پاييز در دماي بالاتر از 10 درجه سانتيگراد مورد استفاده قرار نگيرند، زيرا بيشترين مقدار هدر روي كود نيتروژنه در اين حالت رخ مي دهد. اين حالت مشكلاتي را به همراه دارد، چون ممكن است در دماي پايين تر از 10 درجه سانتيگراد ميزان بارندگي به حدي باشد كه عمليات خاكورزي را مختل نمايد. (زمين از حالت گـاو رو خارج گردد) بهترين گزينه‌، وارد كردن كود نيتروژنه يا ازته به صورت سرك و پس از ظهور جوانه است.   خاكورزي نواري در طول مدت رشد بذر توصيه نمي گردد و آن بدليل بقاياي زيادي است كه بر روي زمين        مي ماند و هرچه سريعتر مي بايد كاه و كلش موجود را از زمين خارج نماييم.   مديريت كارآمد جهت موفقيت سيستم خاكورزي نواري   اگرچه در حالتِ ميانگين، ميزان محصول در خاكورزي نواري و خاكورزي سنتي تقريباً برابر است اما مشاهدات بيان كننده ي اين است كه ميزان محصول در زمين هاي با خاكورزي نواري بيشتر از خاكورزي سنتي است. محصول بيشتر و بازده بالاتر در روش خاكورزي نواري به واسطه ي مديريت چند فاكتور اصلي حاصل مي گردد. اين فاكتورها عبارت است از ميزان فشردگي خاك، تاريخچه و وضعيت كشت هاي قبلي، پوشش گياهي، علف هاي هرز و حشرات مضر.   با درك موقعيت زمين و حالت هاي ايده آل براي سيستم خاكورزي نواري مي توان روش هاي مفيدي را جهت افزايش احتمال موفقيت اين سيستم به كار بست. ممكن است در مناطقي كه خاكورزي نواري نامناسب است از سيستم خاكورزي سنتي استفاده گردد.   فشردگي خاك   عمليات خاكورزي موفق منجر به شكستن و از بين بردن استواري و استحكام خاك فشرده مي گردد. فشردگي خاك و كاهش منافذ آن به واسطه ي حركت تجهيزات زراعي بر روي زمين حاصل مي شود. رطوبت و نوع خاك نيز بر ميزان فشردگي خاك تاثير مي گذارد. خاك خيس نسبت به فشردگي مستعدتر از خاك خشك است. به همين ميزان خاك رسي مستعدتر از خاك شني است. بسياري از محصولات گياهان زراعي زماني كه زمين خيس و مرطوب است برداشت مي شوند. تراكتورهاي سنگين و ماشين هاي برداشت محصول بدليل همين رطوبت موجب فشردگي خاك مي شوند. به طور كلي استفاده از سيستم خاكورزي نواري در زمين هاي با فشردگي بالا منجر به توليد كمتر مي گردد و توصيه مي شود در اين زمين ها از سيستم خاكورزي سنتي بهره گرفت. اين درحالي است كه اگر شرايط آب و هوايي به گونه اي باشد كه بتوان در پاييز شخم سطحي زد تا مقداري از فشردگي خاك كم كرده، در بهار سال بعد مي توان از سيستم خاكورزي نواري استفاده كرد.   علاوه براين، كشت پاييزه و پوشش گياهي زمستانه از ميزان فشردگي خاك كه به واسطه ي باران هاي زمستانه رخ      مي دهد مي كاهد.   اندازه گيري فشردگي خاك توسط دستگاهي به نام Penetrometer صورت مي گيرد كه از ذكر نحوه كار آن خودداري مي كنيم.   تاريخ كشت قبلي   دوره هاي كشت اطلاعات خوبي در جهت مديريت علف هرز، آفات و امراض و بيماري ها در اختيار كشاورز قرار    مي دهد. تاريخ كشت قبلي به طور چشمگيري بر شرايط فيريكي خاك تاثير مي گذارد. بر اساس توضيحات بالا تاريخ كشت بر موفقيت سيستم خاكورزي نواري تاثير مي گذارد.   گندم هاي زودرس و گياهاني از اين قبيل كه داراي كاه و كلش هستند براي سيستم خاكورزي نواري مناسب است. زمين در اين حالت و موقعيت به مدت يك سال يا بيشتر به صورت دست نخورده باقي مي ماند و اين كار باعث    مي شود كه خاك به واسطه ي كاه و كلش متلاشي شده، پرقوت و قوي گردد. بذور چمن كه با بذور غلات مخلوط است مي تواند طي چندين سال عامل مفيدي در سيستم خاكورزي نواري باشند، اما در عين حال مي تواند مشكلات بيشتري را به همراه داشته باشد. استفاده از علف كش در پاييز منجر به كاهش تعدادي از علف ها مي گردد، البته اگر پس از باران باشد. اين عمل باعث بهبود توانايي در كشتن علف ها در اين سيستم در بهار مي گردد.   پوشش گياهي   بذور گياهي پوششي به صورت سنتي در زمين جهت جلوگيري از فرسايش خاك مورد استفاده قرار مي گيرد اما علاوه بر جلوگيري از فرسايش خاك مفايد ديگري نيز دارند. اين مزايا شامل بهبود كيفيت ساختمان خاك، حاصلخيزي خاك و جلوگيري از رشد علف هرز است.   پوشش گياهي خانواده ي لگومينوز مي تواند در حدود 50 تا 200 پوند نيتروژن در هر اكر(معادل 4045 مترمربع) توليد كند كه مي تواند بازده محصول را افزايش دهد و از ميزان كودهاي مختلف مصرفي بكاهد.   براي رسيدن به سطح نيتروژن ذخيره اي در خاك مي بايست اين گياهان تا اواخر بهار بر روي زمين باقي باند كه البته اين حالت مشكلات بعدي را به همراه خواهد داشت.   پوشش گياهي زمستانه‌ي سالانه در اواخر سپتامبر و اوايل اكتبر كشت مي شوند كه عموماً شامل غلات هستند. اين گياهان در پاييز رشد مي كنند و باعث جلوگيري از فرسايش خاك در زمستان مي شوند. رشد سريع در اواخر مارس و اوايل آوريل رخ مي دهد كه البته بستگي مستقيم به دما و رطوبت محيط دارد.   زمان‌به‌كار بردن علف‌كش‌ها جهت از‌بين بردن پوشش‌گياهي و گياهان سر از خاك بيرون آورده   علف كش Glyphosate معمولاً جهت از بين برن علف ها و بذور گياهان پوشش مورد استفاده قرار مي گيرد كه در خاكورزي نواري اهميت دارد. يكي از مهمترين مسائل در مبارزه با علف هاي هرز زمان بكار بردن مواد علف كش است. اگر زودتر از موعد مقرر از اين علف كش استفاده شود ممكن است تعدادي از علوفه ي هرز كوچك بر روي زمين باقي بماند و در انتهاي فصل رشد به رشد كامل خود برسند و اگر ديرتر از زمان مناسب، از اين مواد استفاده شود منجر به رشد طولاني گياهان هرز مي گردد كه به عنوان گياهان پوششي كاربرد دارند. گياهان پوششي زياد به عنوان مانعي براي تجهيزات خاكورزي به شمار مي روند.   چريدن پوشش گياهي توسط دام   اگرچه پوشش گياهي زمستانه يكي از منابع مهم تغذيه اي دام به شمار مي رود اما تجربه نشان مي دهد كه فشردگي خاك زراعي كه به واسطه ي حركت دام بر روي زمين ايجاد مي شود مشكلات جدي بعدي اي را بوجود مي آورد كه مانع انجام سيستم خاكورزي نواري مي شود. فشردگي خاك باعث ايجاد حالت كلوخه اي مي شود كه منجر به كشت ناموزون مي گردد.   حاصلخيزي در زمين هاي خاكورز شده توسط سيستم نواري   عمليات اوليه ي خاكورزي بايد حداكثر در طول 14 روز صورت گيرد. عمليات ثانويه ي خاكورزي نواري در زمان كاشت صورت مي گيرد. تجهيزات استاندارد كشت همان تجهيزات سيستم خاكورزي نواري است. اگر شما از چاقوهاي كودپاش استفاده مي كنيد تنها نياز است كه وسيله را در درون خطوط شخم خورده قرار دهيد، زيرا زمين شخم خورده نيازي به تجهيزات علامت گذاري ندارد.   توجه به مديريت آفات   در طول 6 سال آزمايشات مقايسه اي كه بين دو سيستم خاكورزي نواري و سنتي صورت گرفت مشخص گرديد مقداري شيوع در تمامي زمين ها و كرت هاي مورد بررسي رخ داده است اما مدرك مشخصي دال بر تاثير خاكورزي نواري بر افزايش آفات بدست نيامد.   توصيه هاي انتهاي در استفاده از سيستم خاكورزي نواري   اگرچه خاكورزي نواري داراي مزاياي بسيار زيادي است اما توصيه مي گردد كه قبل از انجام عمليات خاكورزي ابتدا با فردي كه از سيستم خاكورزي نواري بهره گرفته است مشورت هاي ابتدايي صورت گيرد و از تجربه هاي او استفاده شود. توصيه مي شود ابتدا از تجهيزات اجاره اي استفاده شود و شخم نواري در زمين هاي با وسعت كم صورت گيرد.        منبع:     www.ake.blogfa.com     منبع:     www.ake.blogfa.com     منبع:     www.ake.blogfa.com