تيره خرفه Portulacaceae
جنس خرفه Portulaca
جنس خرفه گياهاني علفي و گوشتي با برگهاي متقابل يا متناوب را شامل مي شود. کاسبرگها در قسمت قاعده به صورت پيوسته ديده ميشوند. گلبرگها به تعداد 5 عدد و معمولا" به رنگ زرد به نظر مي رسند.تخمدان داراي تعداد زيادي تخمک است. جنس خرفه در ايران يک گونه علفي هرز دارد، اما در سالهاي اخير انواع زينتي آن وارد شده و رقم اصلاح شده اي از آن نيز در مناطق جنوبي کشور به عنوان سبزي خوراکي کشت مي شود.مهمترين گونه اين جنس که در زير توضيح داده شده داراي خاصيت دارويي مي باشد.
خرفه، منشوري P.oleraceae. L
خرفه به صورت گياهي يک ساله با ساقه منشعب و رونده و يا ايستاده رشد مي کند. رنگ ساقه متمايل به قرمز است و ارتفاع آن حد اکثر تا 50 سانتي متر است. برگها گوشتي و بدون دمبرگ و در قسمتهاي تحتاني ساقه متناوب و در قسمتهاي بالايي به حالت متناوب ديده مي شوند. برگها به حالت انبوه در روي ساقه قرار مي گيرند و به شکل بيضي تا تخم مرغي معکوس هستنند.طول برگها 20-15 ميلي متر و تراکم آنها در قسمتهاي نزديک گل آذين بيشتر است.برگها به حالت خام مي توانند به عنوان سبزي مورد استفاده قرار گيرند و به همين دليل در برخي مناطق آن را کشت مي کنند.
گل آذين خوشه اي و داراي 6-3 گل کوچک، منفرد و به ندرت چند تايي و بدون دمگل است و در محل انشعاب برگها و يا در قسمت انتهايي ساقه تشکيل مي شود. کاسبرگها در قسمت پائين حالت پيوسته داشته . به شکل لوله اي در آمده اند. ميوه از نوع کپسول استو بعد از رسيدن از طريق سرپوشي که در انتهاي کاسبرگها و گلبرگها وجود دارد، شکفته مي شوند. ميوه حاوي تعداد زيادي دانه ي سياه رنگ، براق و کليوي شکل است. بذرها داراي زايده نوک تيز است. تکثير خرفه به روش جنسي و توسط بذر صورت مي گيرد.
اين گياه در خاکهاي شني مرطوبف سواحل درياها، مناطق سايه دار، زمين هاي باير و مزارعي نظير ذرت، صيفي جات، جاليز کاري ها گياهان صنعتي (پنبه و چغندر قند) و باغات، چمن کاري ها و چراگاه ها به عنوان علف هرز بهاره ديده مي شود.
از نظر دارويي اندامهاي هوايي خرفه تاُثير تب بر، تصفيه کننده خون و مدر داشته و نيز در رفع ناراحتي هاي گوارشي مفيد واقع مي شود. مصرف مخلوط برگهاي خرفه با گل گاو زبان تشنگي را تا حدي رفع مي کند و در شمال کشور از آن نوعي غذا تهيه مي کنند. محل رويش خرفه بيشتر در آذربايجان شرقي و غربي، کردستان، مازندران، گلستان،سواحل درياي خزر، اراک، خرم آباد،اصفهان،سيستان و بلوچستان،قزوين، کاشان و تهران گزارش شده است.