عارضه آسيت و روشهاي پيشگيري از آن
عارضه آسيت و روشهاي پيشگيري از آن به دنبال انتخاب براي افزايش سرعت رشد نياز است كه مواد مغذي و اكسيژن بيشتر و سريعتر با بافت هاي در حال رشد برسد و از طرفي ديگر مواد زائد بايد در اسرع وقت از بدن دفع شود . از آن جا كه به موازات افزايش سرعت رشد ماهيچه ، شش , قلب و عروق ششي به اندازه كافي رشد نكرده اند اين اعضاء دچار پر كاري مي شوند و توانايي كافي خود را از دست مي دهند . همچنين وضعيت خاص آناتوميكي و فيزيولوژيكي دستگاه تنفس پرندگان حساسيت جوجه هاي امروزي را به آسيت تشديد كرده است چون طيور برعكس پستانداران بوده ديافراگم ندارند و اين امر باعث مي شود محتويات محوطه شكمي بر كيسه هاي هوايي فشار آورند و حجم شش را تنگ كنند . شش پرندگان در قفسه سينه تقريبا بي حركت و ثابت است و همانند پستانداران با هر بار نفس كشيدن منبسط و منقبض نمي شود . قطر مويرگهاي ششي نيز در طيور كم مي باشد و قلب نيز نسبت به وزن بدن كوچك است از اين رو در طيور با رشد سريع به علت عدم توانايي عروق و شش براي رساندن اكسيژن كافي به بافت ها ، بدن   مجبور است با افزايش فشار خون و سرعت بخشيدن به جريان آن كمبود اكسيژن را جبران نمايد . بالا بودن فشار خون سبب خروج مايع پلاسما به محوطه شكمي مي شود و با تجمع مايع در آن عارضه آسيت به وجود مي آيد . به طور كلي هر عاملي كه سبب تشديد كمبود اكسيژن و افزايش فشار خون شود شيوع آسيت را افزايش مي دهد . تلفات آسيت در سويه هاي با رشد سريع جوجه هاي گوشتي به ويژه خروسها از 4 هفتگي متداول و معمول است . اين امر به دليل رشد سريع كه نياز به اكسيژن بيشتري براي سرعت متابوليكي بالا دارند و همچنين وضعيت خاص آناتوميكي و فيزيولوژيكي دستگاه تنفس اين سويه ها مي باشد . تركيب كمتر اكسيژن با گلبول قرمز در طيور با رشد سريع در مقايسه با رشد آهسته تر (حتي در نواحي كم ارتفاع) نيز شيوع آسيت را تسهيل مي كنند . ابتلا به آسيت در اثر افزايش وزن سريع تنها به اصلاح نژاد و تغييرات ژنتيكي طيور به وجود نمي آيد بلكه جيره هاي با انرژي بالا كه سبب حداكثر رشد مي شوند نيز منجر به افزايش آسيت ميگردند. وجود آسپرژيلوس در جيره به دليل تضعيف ششها و همچنين چربيهاي غذايي حاوي توكسين نيز سبب شيوع آسيت ميگردد. بعلاوه افزايش بيش از حد سديم در جيره و يا در آب احتمال ابتلا به آسيت را افزايش مي دهد . مصرف بيش از حد سديم و تاثير آن بر هيپرتروفي بطن راست سبب آسيت مي شود . آسيت در مناطق سردسير بيشتر شايع مي باشد و چون طيور براي حفظ دماي بدن سرعت واكنش هاي متابوليكي شان را افزايش مي دهند . سرما سبب افزايش وزن قلب و هيپروتروفي ديواره بطن راست و افزايش هماتوكريت شده و احتمال ابتلا به آسيت را افزايش مي دهد . كيفيت هواي آشيانه نيز در شيوع آسيت نقش دارد . وجود گرد و خاك ، افزايش بخار آب ، دي اكسيد كربن و گازهاي سمي در اثر تهويه ضعيف نياز به اكسيژن را افزايش مي دهد و در واقع طيور را بيشتر به آسيت مبتلا مي سازد. آسيت در جوجه هايي كه در مناطق مرتفع پرورش مي يابند شيوع زيادي دارد . اين امر به دليل كمبود اكسيژن در نواحي مرتفع مي باشد . بيماريهاي تنفسي نيز حساسيت به آسيت را افزايش مي دهند . اين امر به خاطر تضعيف ششها و مجاري تنفسي و در نتيجه بد عمل كردن دستگاه تنفس و كاهش بازدهي اكسيژن مي باشد . افزايش هماتوكريت ، غلظت هموگلوبين و تعداد گلبول قرمز را در اثر افزايش نياز به اكسيژن ، ويسكوزيته خون بالا رود ممكن است سبب افزايش فشار خون ششي و در نتيجه شيوع آسيت گردد . تغيير شكل گلبولهاي قرمز خون نيز افزايش عارضه آسيت مي شود . بالانس الكتروليت هاي جيره تاثير بر اسيديته خون (در نتيجه فشار خون و آسيت) اهميت پيدا مي كند . به عنوان مثال افزودن يك درصد بي كربنات سديم به جيره به خاطر ماهيت قليايي آن و امكان ايجاد آلكالوز سبب كاهش شيوع آسيت مي شود افزودن كلرايد آمونيوم به همين مقدار ماهيت اكسيد كنندگي آن و احتمال ايجاد اسيدوز سبب افزايش تعداد پرندگان مبتلا به آسيت مي شود .   پيشگيري   در معرض سرما قرار نگرفتن جوجه ها ، تامين سطح حداقل سديم جيره ، بالانس الكتروليت هاي جيره ، آگاهي از به خاطر افتادن پرورش جوجه هاي گوشتي (به خصوص سويه هاي سريع الرشد) در مناطق مرتفع ، دقت در نگهداري مواد خوراكي براي جلوگيري ازآلوده شدن به سموم قارچي ، جلوگيري از ابتلاي جوجه ها به بيماريهاي تنفسي و تهويه مناسب براي حفظ كيفيت رضايت بخش هوا از جمله فاكتورهاي مديريتي هستند كه بايد مورد توجه قرار گيرند . رشد ماهيچه و استخوان (رشد سوماتيكي ) به صورت درصدي از وزن بدن ، طي چند هفته اول زندگي (به خصوص در حدود دو هفتگي) در بيشترين حد است . از اينرو احتياج به اكسيژن به ازاي هر كيلو گرم از وزن متابوليكي در اين سن بيشترين است . تحقيقات نشان داده است كه كند شدن سرعت رشد در سنين اوليه به خاطر كاهش نياز به اكسيژن شيوع آسيت را تخفيف مي دهد و از اينرو محدوديت غذايي در سنين اوليه و برنامه نوردهي متناوب جهت كاهش سرعت متابوليكي و در نتيجه نياز كمتر به اكسيژن در كاهش شيوع آسيت به كار گرفته مي شوند يكي ديگر از مزيت هاي محدوديت غذايي جهت كاهش شيوع آسيت اين است كه اگر چه محدوديت ممكن است سبب كند شدن رشد سوماتيكي شود اما چون مانع رشد اعضايي چون قلب ، شش ها و كليه هاي نمي شود لذا طيور با دستگاه قلبي و تنفسي قويتر وارد مرحله رشد و پاياني مي شوند . علاوه بر راه حلهاي كوتاه مدت گفته شده در دراز مدت نيز بايد راه حل مناسبي انتخاب گردد راه حل دراز مدت براي كاهش شيوع عارضه آسيت اصلاح مقاومت به آسيت است . صفتي كه مي تواند در موازات با صفات مطلوب ديگر اصلاح شود چون همبستگي مثبتي بين هماتوكريت و شيوع آسيت وجود دارد و مي توان از روي ميزان هماتوكريت ، جوجه هاي مقاوم به آسيت را از طريق برنامه هاي اصلاح نژادي انتخاب كرد .     منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )