آموزش پرورش و توليد ميگو :
اين مقاله اطلاعات كلي در مورد بيولوژي و تكثير و پرورش ميگوي آب شيرين ارائه ميدهد. ميگو در چرخه زندگي خود داراي چهار شكل مشخص است: تخم ، لارو ، پست لارو ، و بالغ.
در اين مقاله به شرح مختصر هر يك از مراحل فوق و ويژگيهاي آن ، خصوصاً ، كيفيت آب مورد نياز ، وسايل و عمليات تفريخگاه (هچري)، تغذيه ، وسايل و روشهاي پرورش ، استراتژي مديريت استخرها ، انواع استخرها و روشهاي پرورش ، بيماريها ، مشكلات پرورش ميگوي آب شيرين پرداخته شده است.
بيولوژي ميگوي آب شيرين
پراكنش
گونههاي ميگوي آب شيرين جنس Macrobrachium در سراسر مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري جهان پراكندهاند. اينگونهها در اغلب آبهاي شيرين داخلي شامل درياچهها ، رودخانــهها، باتلاقها ، نهرهاي آبياري ، كانالها و استخرها و حوزهها يافت ميشوند. اغلب گونهها در مراحل نخستين چرخه زندگيشان به آب لب شور نياز دارند و بنا بر اين در آبهايي يافت ميشوند كه مستقيم يا غير مستقيم به دريا ميپيوندند، هر چند بعضي از آنها چرخه زندگيشان را در درياچههاي داخلي آب شور يا آب شيرين كامل ميكنند. بعضي از گونهها ، رودخانههايي با آب شفاف را ترجيح ميدهند، در حالي كه بعضي ديگر در آبهاي بسيار گلآلود يافت ميشوند.
چرخه زندگي :
براي رشد ، تمام ميگوهاي آب شيرين (مانند ساير سختپوستان) بطور منظم اسكلت خارجي يا پوسته خود را مياندازند. اين فرآيند به پوست اندازي موسوم است و با افزايش ناگهاني در اندازه و وزن همراه است. چهار شكل مشخص در چرخه زندگي ميگوي آب شيرين وجود دارد: تخم ، لارو ، پست لارو ، و بالغ .
اين جانوران همه چيز خوارند و جيره غذايي آنها در نهايت شامل حشرات آبزي و لاروهايشان، جلبكها ، دانه گياهان ، حبوبات ، بذر و گياهان ، ميوهها ، نرمتنان ريز و سخت پوستان ، گوشت ماهي و پس ماندههاي ماهي و ساير جانوران است. به علاوه ممكن است همجنس خوار باشند.
عمليات پرورشي كه شامل موارد زير است
مديريت استخر
گياهان امتداد ديوارههاي استخر ، فرسايش آنها را به حداقل ميرسانند و زير خط آب نيز غذا و زيستگاهي براي ميگوها فراهم ميكنند. به هر حال بايد توجه داشت كه رشد آنها نبايد چنان زياد شود كه با برداشت كردن تداخل به وجود آيد. از رشد گياهان ريشه دار آبزي و جلبكهاي كفزي نيز بايد با اعمال مديريتي جلوگيري كرد. استخرهاي تازه بايد آهك پاشي شوند. در عمل ، كاربرد استاندارد 1000Kg/ha سنگ آهك كشاورزي هر بار پس از تخليه استخر پرورش ميگوي آب شيرين توصيه ميشود. پس از آهك دهي استخرها بيش از ميگودار كردن آنها پر ميشوند. كود دهي در كشت ميگوي آب شيرين به ندرت لازم ميشود. در هر حال استخرهاي ساخته شده در خاكهاي شنيرسي ممكن است نياز به كوددهي داشته باشند. اجرا كننده بايد در طي مدت پرورش ، مراقب خوب نگه داشتن استخرها باشد . براي جلوگيري از فرسايش ديوارهها ، كنترل گياهان ريشه دار آبزي ، تعمير و نگهداري تجهيزات خروجي و ورودي آب به ويژه توريها بـايد مـراقـبت خـاصـي انجام گيرد. گياهان Elodea spp. و Hydrilla spp. بستر خوبي براي ميگوها ميسازند.
ميگودار كردن:
پست لاروها را ميتوان بلافاصله پـس از پـر آب شـدن اسـتخرهـا در آنها ريخت . معمولاً پست لاروهايي كه تنها 4-1 هفته سن دارند ( پس از دگرديسي ) براي ميگودار كردن استخرها به كار برده ميشوند كه تا زمان برداشت در آن باقي ميمانند. به محض ورود پست لاروها به كناره استخر بايد دقت شود كه در پي شناور كردن كيسههاي انتقال در استخر به مدت 15 دقيقه قبل از خالي كردن آنها در آب به درجه حرارت استخر عادت داده شوند.
اختلاف PH استخر و كيسه انتقال نيز موجب مرگ و مير ميشود. ميزان ميگودار كردن استخر به اندازه بازاري مطلوب و مديريت استخر ، خصوصاً روش برداشت ، بستگي دارد. در جاهايي كه اندازه مطلوب براي فروش حدود 70 گرم ( سرزده ) است و بسياري از استخرها به علت ذخيره آب فصلي دچار محدوديت فصلي در حدود 8 ماه هستند ، پيشنهاد ميشود ميزان ميگو 5 پست لارو در متر مربع (5000/ha) باشد.
تغذيه:
الف ) نوع تغذيه
كشت تجارتي موفق ميگوي آب شيرين به غذاي مكمل نياز دارد. نوع اين غذا بسيار متنوع است و مواد زير را در بر دارد : مواد خام جانوري يا گياهي ، مخلوطهاي غذايي تهيه شده در كنار استخر و غذاهاي تركيبي . در بعضي جاها نيز از برنـج و محـصولات فـرعـي بـرنـج به صـورت مـخلوط با غذاهاي ديگر استفاده ميشود. ضريب غذايي 2:1-3:1 براي جيره هاي تركيبي مورد انتظار است . ضريبب غذايي مواد تر همچون ماهيهاي هرز به علت رطوبت بسيار آنها بالاتر است ( شايد 7:1-9:1 ) .
ب ) مقدار تغذيه :
تـوصـيه كلي و كار ساز براي مقدار تغذيه روزانه وجود ندارد زيرا اين مقدار بستگي به اندازه و تعداد ميگوها در استخر ، كيفيت آب و خاصيت غذا دارد. بهترين رهنمود براي مجريان استخر ، تغذيه تا حد تقاضاست . غذا به طور معمول در اطراف محيط استخر در محلهاي كم عمق كه منطقه خوبي براي تغذيه است پخش ميشود. در بعضي از مواقع غذا به " منطقه تغذيه " در چند متري كناره محدود ميگردد. در هر دو مورد مجري استخر ميتواند ببيند چه مقدار غذا مصرف شده است. اگر هيچ غذايي در روز بعد باقي نماند ، مقدار غذا بايد افزايش يابد. اگر مقدار زيادي غذا بماند ، مقدار آن را بايد كاهش داد و يا حتي به مدت يك روز قطع كرد.
مقدار اوليه غذاي پيشنهادي با استفاده از جيره خشك ، همچون غذاي تركيبي جوجه در يك استخر داراي 5 عدد در متر مربع بايد در حدود 6/25 Kg/ha در روز باشد.
ميزان تغذيه روزانه به تدريج از مقدار اوليه 6/25 Kg/ha در روز ، به هنگام برداشت بسيار افزايش مييابد. به عنوان مثال احتمال ميرود كه ميزان غذا در روزهاي پيش از برداشت يكجاي توليد استخر 1250 Kg به حد بالاي 37/5 Kg/ha در روز برسد.(پس از 8-6 ماه ).
برداشت :
زمان برداشت بستگي به ميزان رشد و اندازه بازاري مطلوب و تا حدي تكنيك مديريت استخر دارد. اصولاً در مديريت استخر ميگوي آب شيرين دو روش بسيار رايج وجود دارد. نخست ، تكنيك پرورش دستهاي كه امكان ميدهد جانوران تا اندازه بازاري متوسط يا تا هنگام تخليه استخر به دلايل ديگر (مثلاً كمبود آب ، پايين بودن درجه حرارت) رشد كنند، و سپس تمام محصول برداشت ميشود. تكنيك ديگر ، پرورش مداوم است به اين ترتيب كه معمولاً يكبار در سال با تراكمي بسيار بيشتر از پرورش دستهاي به ميگودار كردن استخر ميپردازند و معمولاً پس از 7-5 ماه بسته به ميزان رشد ( درجه حرارت ) و اندازه قابل فروش محلي ، جانوران با اندازه بازاري به وسيله پره در فواصل زماني منظم دستچين ميشوند. استخرها را معمولاً به طور كامل هر ماه يكبار و يا نصف استخر را ماهي دو بار براي جلوگيري از گل آلودگي تمام استخر پره كشي ميكنند.
عمليات پس از برداشت :
اغلب ميگوهاي آب شيرين ، در نزديكي محل پرورش در يخ يا زنده فروخته ميشوند. ميگوها را نيز ميتوان در تانكهاي حمل هوادار به مشتريان عرضه كرد. ميگوهاي آب شيرين خصوصاً در معرض صدمات آنزيمي پس از برداشت و مرگ هستند و بعضي پرورش دهندگان ميگوها را در آب يخ فرو ميكنند و آنها را در آب 65 درجه سانتيگراد به مدت 20-15 ثانيه نگه ميدارند تا سفيد شوند و سپس آنها را در يخ به فروشگاه حمل ميكنند.
انواع استخرها و روشهاي پرورش
استخرهاي پرستاري :
بعضي پرورش دهندگان استخرهاي پرستاري را براي پرورش پست لاروهاي تازه دگرديسي يافته به كار ميبرند و جانوران در اين استخر به مدت 2-1 ماه قبل از برداشت رشد ميكنند. و در استخرهاي توليدي ذخيره ميشوند. پست لاروها در استخرهاي پرستاري با تراكم m2 /1000 نگهداري ميشوند و دو ماه و نيم قبل از شمارش و انتقال به استخرهاي پرورشي رشد ميكنند.
پرورش در قفس و ماهيدان
كشت توأم : همراه با كپور ماهيان چيني ، تيلاپيا ، كفال و شيرماهي
كشت در تانك
ميگودار كردن آبهاي باز:
ميگوي آب شيرين ممكن است در مخازن آب ، رودخانهها و درياچهها ذخيره سازي شود، به ويژه در جايي كه در پي صيد بيرويه و عوامل فيزيكي ، شيلات آن رو به كاهش نهاده است.
وسايل پرورش كه شامل موارد زير است
استخر
استخرهاي مستطيلي براي نوع برداشت ( پره كشي ) كه معمولاً در استخرهاي پرورش ميگوي آب شيرين صورت ميگيرد مناسب تر است . حداكثر عرض نبايد بيش از مقداري باشد كه براي كشيدن يك پره از يك انتها به انتهاي ديگر ، لازم است. طول استخر تا حدي به توپوگرافي محل و تا حدي به اندازه استخر و طرح استخر انتخاب شده بستگي دارد. اداره استخرهاي باندازه بين 0/2-1/6 هكتار مناسب تر است . با در نظر گرفتن 30 متر عرض ، يك استخر 6/0 هكتار 200 متر طول خواهد داشت. عمق متوسط 9/0 متر حداقل 75/0 و حداكثر 2/1 متر خواهد بود.
آب
هوادهي
وسايل متفرقه از قبيل تورها ، وسيله اندازه گيري كيفيت آب ، وسيله حمل و نقل ، انبار ، مواد شيميايي و غيره .
نيازمنديهاي محل پرورش كه مشتمل بر موارد ذيل است
نزديكي به مراكز فروش
آب:
معمولاً براي پرورش ميگوهاي آب شيرين از مرحله پست لاروي تا اندازه بازاري ، آب شيرين به كار ميرود . اما كشت موفقيت آميز آن با آب كم شور 0%25 - 0%10 نيز گزارش شده است . ميزان رشد در آبهاي سخت خيلي كمتر است و بايد از آب با سختي كمتر از 150p.p.m استفاده شود.
توپوگرافي و خاك:
بهترين مكان براي پرورش ميگو ، شيب ملايمي است ( كمتر از 2%) و استخرهاي ساخته شده در آن را ميتوان به طور طبيعي يا با احداث سد در اثر نيروي ثقل ، پر يا تخليه كرد. در عمل بسياري از استخرهاي مطلوب در جاهايي وجود دارند كه تنها روش عملي براي پر كردن و تخليه استخر ، استفاده از پمپ است . هزينه عمليات پر كردن و تخليه استخر را ويژگيهاي محل تعيين ميكند و اين ويژگيها را بايد قبل از انتخاب محل مورد توجه قرار داد. استخر نبايد در جايي ساخته شود كه در معرض عواملي همچون سيلاب ، طوفان ، لغزش زمين و غيره باشد . استخر در جايي باشد كه خاك حاصلخيز دارد. استخر در خاكهاي با توان بالقوه اسيد سولفات بنا نشود. خاكهايي كه خيلي شني يا مخلوطي از سنگريزه و شن باشند ، نامناسبند ، مگر اينكه سطح آب ، بالا و مناطق اطراف هميشه آبدار باشد.
خاكهايي كه شامل سيلت پارس يا مخلوطي از اينها با نسبت كمي شن باشد ، معمولاً خاصيت نگهداري آب خوبي دارد. محتواي رس نبايد بيش از 60% باشد. خاكهاي توربي مناسب نيستند.
عمليات تفريخگاه
تأمين تخم و تفريخ :
تخمهاي ميگوي آب شيرين در طرف زيرين شكم ميگوي ماده بالغ ، حمل و به راحتي ديده ميشوند. ميگوهاي بالغ در اين مرحله " مادههاي باردار" ناميده ميشوند. مادههاي تخم دار مناسب براي تفريخگاه را ميتوان از رودخانهها ، استخرهاي پرورشي يا مولدان نگهداري شده به دست آورد. آنها ميتوانند در آكواريومها جفتگيري كنند. در شرايط طبيعي حداكثرهاي (Peaks) فصلي در فعاليت مولدان معمولاً همراه با فصل بارندگي وجود دارد. اما مادههاي تخمدار هميشه در يك استخر محتوي مولدان بالغ در دسترس هستند. تهيه مولدان تفريخگاه از استخرهاي توليد آن از راه نگهداري يك استخر اختصاصي براي مولدان و يا از طريق ارتباط نزديك با صاحبان استخرهاي توليدي ، صورت ميگيرد و به دست آوردن مادههاي تخمدار به هنگام نياز چندان مشكلي ندارد. ارزش تكي آنها پايين است به ويژه از آن رو كه معمولاً پس از تفريخ تخمهايشان براي غذاي انسان فروخته ميشوند. بنابراين صرفهجويي در تعداد مادههاي تخمدار براي تفريخگاه ضرورتي ندارد. براي مصارف تفريخگاهي ، مادههاي تخمدار بايد به دقت انتخاب شوند. جانوراني بايد انتخاب شوند كه آشكارا سالم و فعالند ، رنگ آميزي خوب دارند و تودههاي بزرگ تخم را حمل ميكنند. ماده هاي بزرگتر معمولاً تخمهاي بيشتري حمل ميكنند. تعداد مورد نياز براي تأمين ذخيره يك تانك لارو ، به حجم تانك و تعداد تخمهايي كه هر ماده حمل ميكند ، بستگي دارد. به هر حال اگر از تعداد زيادي ماده تخمدار استفاده شود ، پيشبيني دقيق در مورد تعداد تخمهاي قرار داده شده در تانك لارو ضروري نيست. معمولاً اين فرض مبناي عمل است كه از هر يك گرم وزن ماده تخمدار 1000 لارو توليد ميشود. هر يك از مادههاي تخمدار 10-12 cm ( از منقار تا دنباله شنا) معمولاً حدود 30000-1000 تخم را حمل ميكنند. از آنجايي كه تخمهاي بسياري در اثر صدمات فيزيكي و مصرف بالغها در طي انتقال مادهها ، از بين ميروند و ساير تخمها عقيم ميمانند، پيشنهاد ميشود كه سه ماده تخمدار با اندازه 10-12cm براي ذخيره هر متر مكعب حجم آب تانك لارو استفاده شود. بهتر است ميگوهاي با تخمهاي خاكستري يا سياه رنگ انتخاب كنيد و نه نارنجي رنگ . اين تخمها در 3-2 روز تفريخ ميشوند و اطمينان حاصل ميشود كه تانك لارو ، محتوي لاروهاي همسال خواهد بـود ، همـجـنس خـواري نـيز كاهش يافته و در نتيجه عمليات تغذيه تسهيل ميگردد. هنگام ورود به تفريخگاه مادههاي تخمدار را بايد با قرار دادن در آب شيرين تهويه شده كه محتوي 0/2-0/5 p.p.m مس يا 15-20 p.p.m فورماليس است به مدت 30 دقيقه به روش قرنطينهاي ضد عفوني كرد. سپس مادهها به تانك لارو منتقل ميشوند. مادهها ميتوانند از غذاي مورد استفاده پست لاروها تغذيه كنند اما بايد مواظب بود كه از غذا اشباع نشوند زيرا كه نتيجه اين كار فقير شدن كيفيت آب براي لاروهاي تازه تفريخ شده است . غالب مادههاي تخمدار در تمام مدت 3-2 روز اول تفريخ تخمها ، تغذيه نميكنند.
توانايي تفريخ تخم در آب شور بهتر است تا در آب شيرين ، در بعضي از تفريخگاهها براي سهولت كار به تخمها در آب شيرين مجال تفريخ ميدهند. پس از تفرييخ شوري را افزايش ميدهند. در جاهاي ديگر مادهها را در آب لب شور 0%5 قرار ميدهند. ماده هاي تخمدار در مقابل شوك انتقال ناگهاني به شوري بيشتر ، مقاومت مي كنندو ميتوان آنها را بعد از ضد عفوني شدن مستقيماً به تانكهاي لارو با آب شور پرورش لاروها (0%12) منتقل كرد.
محيط زيسست لاروها كه شامل موارد زير است
الف ) شوري
بعضي از تفريخگاهها همواره با بزرگتر شدن لاروها شوري را كاهش ميدهند. ما توصيه ميكنيم شوري پرورشي 0%12 تا زمان دگرديسي باقي نگهداشته شود.
ب ) درجه حرارت
در يك دامنه حرارت انتخاب ، با افزايش درجه حرارت ، لارو سريعتر رشد و پوست اندازي ميكند . دامنه درجه حرارت مطلوب 31-26 درجه سانتيگراد است . در حرارت زير 26-24 درجه سانتيگراد لارو به خوبي رشد نخواهد كرد. همين طور درجه حرارت بالاي 33 درجه سانتيگراد معمولاً كشنده است. از تغييرات ناگهاني در درجه حرارت آب بايد جلوگيري كرد، زيرا كه ممكن است موجب شوك و مرگ و مير شود.
ج ) اكسيژن محلول
اكسيژن در آب پرورش لارو بايد در حد امكان نزديك به نقطه اشباع نگهداشته شود. سيستم هوادهي فقط بايد به مدتهاي كوتاه ( مثلاً براي معاينه لاروها) خاموش گردد.
د ) نور
قرار گرفتن در معرض نور مستقيم ، احتمالاً براي لاروها مضر است. به ويژه در سيستم پرورشي با " آب زلال " به هر حال ضروري است كه تا حدي به تانك لارو نور برسد. اين نور بايد نور آفتاب يا نوري با همان كيفيت طيفي باشد. به همين سبب توصيه ميشود كه 90% سطح تانك پوشيده شود.
هـ) بهداشت
بهتر است كه هيچگاه از وسايل دستي براي بيش از يك تانك استفاده نشود. بنابراين هر تانك بايد براي خود داراي تور ، لوله هاي سيفون ، فيلترهاي يدكي و غيره باشد. آب نبايد هيچگاه از يك تانك به تانك ديگر منتقل شود. تانكهاي لارو بايد هميشه با نيروي ثقل يا سيفون به خوبي زهكشي شوند. بعضي از تفريخگاهها تمام وسايلشان را در محلول پرمنگنات پتاسيم در PH=3 بين هر چرخه پرورش لارو ضدعفوني ميكنند.
تغذيه لاروها
تفريخگاههاي گوناگون ، انواع مختلف غذاها را به كار ميبرند كه مهمترين آنها عبارتند از : ناپلي ( نوزاد ) ميگوي آب شور ، تخمهاي ماهي ، گوشت اسكوئيد ، آرتمياي بالغ يخ زده ، آرتمياي بالغ خرد شده ، گوشت ماهي ، فرني تخم مرغ ، كرمها و غذاهاي تركيبي
بيشتر لاروهاي ميگوي آب شيــرين در اولين روز زندگي ( روز تفريــخ ) تغذيه نميكنند. در هر حال بعضي از آنها تغذيه ميكنند و بهتر است كه مقداري B.S.N (نوزاد سخت پوستان كوچك ) در اولين روز نيز تهيه شود. از آن پس تا روز پنجم روزي دو بار در صبح و شام B.S.N داده ميشود.
برداشت و نگهداري پست لاروها
در عمل ، بيشترين سازگاري جانوران با آب شيرين ، در تانك لارو حاصل ميشود. هنگامي كه اكثريت لاروها دگرديسي يافته اند ( حداقل در روز 28 ) تانكها را بايد برگرداند تا سطح حدود 35cm تخليه شوند و به تدريج با آب شيرين در طي مدت زمان 3-2 ساعت پر گردند. هوادهي نيز مانند هميشه بايد در طي عمل پر كردن ادامه يابد. سپس لاروها را ميتوان برداشت و منتقل كرد يا تانكهاي لارو را ميتوان تا 70cm ببا آب شيرين مجدداً پر كرد تا جانوران در آن نگهداري شوند. بهترين روش برداشت پست لاروها از تانكهاي لارو كاهش سطح آب و استفاده از تورهاي مخروطي (ساچوك) است.
انتقال لاروها
تانكهاي انتقال ماهي كه سيستم سرمادهي و هوادهي دارند ، براي انتقال لارو ميگوي آب شيرين از تانكهاي نگهداري تفريخگاه به محل استخر مناسبند اما اين تانكها به ندرت در دسترس يا قابل تهيهاند. براي حمل در فاصلههاي تا يك ساعت به محل استخر ميتوان از ظروف هوا دهي شده استفاده كرد. ظرف زباله صد ليتري محتوي 40 ليتر آب ، 30000 پست لارو را نگه ميدارد . در بين ظروف بايد جدارههايي براي جلوگيري از حركات زياد آب در طي انتقال جا سازي شود. براي مسافتهاي طولاني تر ميتوان تكنيك مشابه تكنيك رايج براي انتقال ماهيهاي آكواريومي را به كار برد، يعني انتقال در كيسههاي پلاستيكي محتوي آب و هوا يا اكسيژن كه ميزان انتقال 250- 125 پست لارو در ليتر عملي است.
نيازمنديهاي محل تفريخگاه
آب
تأسيس تفريخگاه ميگوي آب شيرين معمولاً نياز به يك مكان ساحلي دارد، هر چند كه راههاي ديگري نيز وجود دارد. آب شيرين فراواني نيز بايد در دسترس باشد. بهترين محل از جهت ذخيره آب كه اهميت خاص فني دارد جايي است كه با حفر چاه از اعماق مختلف ، هم آب شيرين و هم آب شور از زير زمين به دست آيد.
تعدادي از تفريخگاههاي معروف ميگوي آب شيرين ، آب شور را از چاههاي حفر شده در سنگهـاي مرجاني كه به طور طبيعي در زير محلشان واقع است ، ميكشند كه به نظر ميرسد يك منبع بدون آلودگي را فراهم ميسازد. اگر چنين محلي در دسترس نباشد، بايد جايي را انتخاب كرد كه مستقيماً به ساحل شني دسترسي داشته باشد. اين ساحل بايد در اندازههاي مختلف شن مخلوط داشته باشد. بهترين حالت براي تأمين آب شيرين تفريخگاه ، منابع زير زميني است . آب لوله كشي نيز كه داراي هواي بسيار است ، معمولاً مناسب است و بايد حدود 48-24 ساعت قبل از استفاده ، براي آزاد شدن كلر ، دست نخورده باقي بماند آب چاه نيز بايد هوادهي شود و با شيوه جاري كردن آبشاري ، ميزان اكسيژن محلول در آب به حد يا نزديك به اشباع برسد.
بسياري از تفريخگاههاي ميگوي آب شيرين ، هم براي تأمين آب شيرين و هم آب شور از منابع سطحي ، استفاده ميكنند، اما اين كار ، توصيه شدني نيست. اين تفريخگاهها آب دريا را از يك موج شكن غير قابل تطبيق در دريا يا يك سيستم شناور قابل تطبيــق ميكشند. يك توري درشت براي جلوگيري از ورود گياهان و جانوران بزرگ لازم است. آب شـيرين نـيز اغـلب بـا نيروي ثقل يا پمپ از منابع سطحي همچون رودخانهها يا نهرهاي آبياري تأمين ميگردد. اين عمل تفريخگاه را در معرض تغييرات شديد كيفيت آب و خصوصاً تركيبات آب از نظر مواد شيميايي كشاورزي قرار ميدهد . شوري آب خورها هم بطور روزانه و هم به طور فصلي متغير است. اگر آب شيرين از دريا يا از صنايع سطحي كشيده شـود، بعـضي از اشكال تـصفيه ضـروري مـيگردد كه مـعمولاً شامـل بعضي از انواع فيلتر شني سنگريزهاي است. به علت مشكلات فوقالعاده و خطرات احتمالي ، محققان جاي سازي تفريخگاههاي ميگوي آب شيرين را در مناطقي كه فقط منابع آب سطحي در دسترس است ، پيشنهاد نميكنند. به هر حال تجربه نشان ميدهد كه اين مسئله مانع توسعه چنين تفريخگاههايي نخواهد شد. تعيين حداقل نيازمنديها بايد در طي ارزيابي محل بر روي نقشه آبخيز و تجزيه آب خصوصاً براي آفتكشها صورت گيرد.
آب شيرين و آب درياي مورد استفاده براي مقاصد تفريخگاهي هر دو بايد داراي PH در دامنه تغييرات 5/8-7 باشند و درجه حرارت نيز بايد تا حد امكان به دامنه مطلوب (30-28) درجه سانتيگراد محدود باشد. سولفيد هيدروژن نبايد وجود داشته باشد ، اگر از آب لوله كشي استفاده ميشود بايد كلر آن به وسيله هوادهي خارج گردد. پست لاروهاي كوچك از بعضي از گونههاي ميگوهاي دريايي در مقابل نيتريت و نيترات حساسيت بيشتري دارند، هم بر حسب مسموميت حاد و هم مزمن ( دومي موجب رشد و توان كمتر ميگردد) . به طور آزمايشي ما پيشنهاد ميكنيم كه مقدار نيتريت و نيترات آب ورودي تفريخگاه نبايد بيش از P.P.m 1/0 (No2-N) و P.P.m20(NO3-N) باشد.
آب دريا بايد تا حد امكان ، تغييرات روزانه و فصلي كمي داشته باشد در تفريخگــاههاي آب شيـرين بهتــر اسـت از آب شيريــن داراي سختـي كل كمتـر از Ca Co3 10 P.P.m استفاده شود. تجزيه نمونهاي آب لوله كشي دو تفريخگاه موفق نشان ميدهد كه مقدار آهن و منگنز بايد پايين باشد . واضح است كه جايي كه از آب سطحي استفاده ميشود و منابع آب آن بر اثر آلودگي ناشي از تخليه تانكرها ، پالايشگاه نفت ، دباغي، آفتكشهاي كشاورزي و حشرهكشها يا مثلاً كارخانجات شيميايي در معرض خطر قرار ميگيرد، بايد تفريخگاه ساخته شود.
هر چند مقدار زياد آهن زيانآور به نظر ميرسد ، پرورش موفقيت آميز لارو ميگو را با استفاده از آب چاه محتوي 15-20 p.p.m محلول آهن گزارش كردهاند.
كميت آب شيرين و شور مورد نياز براي تفريخگاه ميگوي آب شيرين نه تنها به مقياس عمل مورد نظر بلكه به شوري آب دريا نيز بستگي دارد. ظرفيت پمپاژ بايد براي پر كردن تانك با آب لب شور در مدت يك ساعت براي تعويض آب در حداكثر سرعت ممكن ، كافي باشد. بنا بر اين ، اگر چه هر تانك به طــور ميانگين كمتر از 4 ليتر در دقيقه مصرف ميكند ، ظرفيت پمپاژ و لولههاي انتقال بايد براي ذخيره حداكثر تقاضاي تقريبي 170 ليتر در دقيقه به ازاي هر تانك 10m3 كافي باشد . به عبارت ديگر تا 180m3 آب 0 %12 براي هر 100000 پست لارو توليدي ، بدون هيچ مشكلي مصرف ميشود. به علاوه ، بايد آب شيرين بيشتري براي برقرار داشتن تانكهاي نگهداري پست لاروها ، منظور گردد. براي يك تفريخگاه با ظرفيت 5 تانك لارو 10m3 ، مصرف اضافي تا 42m3 در روز آب شيرين براي ذخيره تانكهاي نگهداري پست لاروها بايد فراهم گردد. به طور متوسط مصرف آب لب شور با اين اندازه (5 تانك 10m3 ) بايد 20-30 m3 در روز باشد.
ساير نيازمنديها
محل يك تفريخگاه خوب بايد داراي ويژگيهاي زير باشد:
الف ) ذخيره نيروي الكتريكي مطمئن كه تابع قطع و وصل برق شهري نباشد.
ب ) دسترسي به جاده چهار فصل براي وارد كردن مواد و خارج كردن پست لارو .
ج ) تا دورترين استخر بيش از 16 ساعت فاصله زميني وجود نداشته باشد.
د ) دسترس به كمكهاي حرفهاي بيولوژيكي مـوسسات دولتي يا ساير نهادها.
هـ ) دسترسي به منابع آب شور و شيرين .
و ) اقليمي كه آب را در دامنه حرارتي مطلوب 28-30 درجه سانتيگراد نگهدارد.
ز ) دسترسي به منابع غذايي براي لاروها .
ح ) مهارتهاي فني و مديريتي در سطح بالا.
وسايل تفريخگاه كه شامل موارد زير است :
تانك لارو
انواع مختلف ظروف براي رشد لارو ميگوي آب شيرين به كار ميرود و شامــل تانكهاي ته مسطح مدور ، تانكهاي پلاستيكي ته مخروطي مدور ، تانكهاي مستطيلي و غيره است . اندازه داخلي مناسب اين تانكهاي مستطيلي 14m2 است كه با ارتفاع 70 cm تقريباً 10m3 آب را نگه ميدارد. تانكها را ميتوان در فضاي باز قرارداد ، اما بايد در سايه باشند.
تانكهاي نگهداري و اختلاط
براي نگهداري پست لاروها قبل از توزيع و براي اختلاط آب لب شور براي تفريخگاه نيز تانكهايي لازم است. در مورد تانكهاي لارو ، روش ساختن ، اندازه و شكل ، بر حسب محل و مقياس عمل فرق ميكند. تانكهاي ساخته شده از واحدهاي 50m3 سيماني يا بلوكهاي سيماني مناسب هستند. طرحشان شبيه تانكهاي پرورش لارو است با اين تفاوت كه به جاي 7m , 2mعرض دارند و به جاي 7m ، 10m طول دارند.
پمپ هوا
پمپ آب
وسايل اندازه گيري كيفيت آب
لوازم متفرقه از قبيل انواع تورها ، داروها و غيره .
مديريت:
اغلب مشكلات تفريخگاهي از مديريت ضعيف ناشي ميشود. شايعترين علل از بين رفتن لاروها ، مرگ و ميرهاي واقعي ناشي از فقير بودن كيفيت آب يا بيماريها نيستند ، بلكه از كمبودهاي فيزيكي ناشي از خطاهاي ساده مجري در طي تميز كردن و سيفون كردن تانك ، تعويض آب و غيره سرچشمه ميگيرد.
بيماريها :
بيماريها معمولاً عامل ثانوي هستند و از نقص بهداشت تانك ، تعويض غير كافي آب ، كميت يا كيفيت غذا ، و اكسيژن محلول در شرايط بد ناشي ميشوند.
تك سلوليها شايعترين عامل بيماريهاي لارو ميباشند. عفونتهاي قارچي لاروها در مواردي مشاهده شده است اما غالباً در پي بهداشتي تر كردن غذا و كاهش تراكم لاروها رفع ميگردد. فورمالين 200-250 p.p.m روزانه به مدت 30 دقيقه ،عامل موثري براي درمان بيماريهاي ناشي از تك سلوليها و قارچهاست. بيماري صدفي يا لكههاي سياه كه بديهيترين بيماريهاي پست لارو و ميگوهاي در اندازه بازاري هستند از تهاجم باكتريهاي تجزيه كننده كيتين ناشي ميشوند و در بعضي از مواقع با قارچها آلوده ميگردند. تاري يا سفيدي بافتهاي عضلاني كه غالباً به طرف دم صورت ميگيرد ، احتمال دارد كه واكنشي در برابر استرس باشد.
صيادان:
صيادي را اصولاً ساير گونههاي آبزي ، پرندگان ، مارها و انسان انجام ميدهند. استفاده از تورهاي با ارتفاع 60 سانتيمتر با چشمههاي ريز در اطراف استخرها براي جلوگيري از ورود صيادان مشكلآفرين به استخرها مفيد است. مشكلات ناشي از هيدروزوا به ويژه به هنگام استفاده از منابع آب سطحي نمايان ميشود. استفاده از مواد شيميايي نيز براي مبارزه با هيدروزوا به كار ميرود. عمدهترين صيادان مشكل آفرين مارها و گربه ماهي رودخانهاي هستند. خرچنگهاي گرد نيز مشكلاتي را به وجود ميآورند، به ويژه از آنرو كه سوراخهايي در ديواره استخرها ايجاد ميكنند. البته ميتوان آنها را با قرار دادن تلههايي در ديواره استخرها از بين برد.
كيفيت آب :
__گياهان آبزي
وجود گياهان ريشهدار در استخرها به جز آنهايي كه براي ايجاد ديواره استخرها به كار ميروند ، مشكلاتي در مديريت استخر ايجاد ميكنند. در حقيقت آنها براي ميگوها مفيد هستند و منبع غذايي را تشكيل ميدهند اما وجودشان برداشت را مشكل ميكند. براي مبارزه با گياهان آبزي بايد :
الف ) در استخرها مناطق كم عمق وسيع ايجاد نكرد.
ب ) هيچگاه يك استخر را مدت زياد با آب كم نگه نداشت .
ج ) مقدار كافي توده فيتوپلانكتوني در استخر نگهداري شود.
د ) رويشهاي غوطه ور كنده شوند.
پيشگيري :
ميتوان از داروهايي مانند استرپتو مايسين و بي پنيسيلين به آب پرورش لارو به مقدار 1/25 p.p.m تا 2/5 p.p.m هر دو يا سه روز در طي پرورش در تانكهاي مخروطي اضافه كرد. در صورت مشاهده مرگ و مير ناشي از نكروز يا افزايش باكتريهاي رشتهاي تا P.P.m 5 افزايش مييابد. دارو زدن يا درمان هنگامي صورت ميگيرد كه سطح آب قبل از آغاز پر كردن مجدد در حداقل باشد. با اين حال اين روشها توصيه نميشود زيرا ممكن است كه موجب مقاومت باكتريها در مقابل آنتي بيوتيكها گردد