کاهش خسارت خشکسالی در گندم دیم

گذشته‌های دور تا کنون حشرات به شکل‌های مختلف با زندگی انسان ارتباط داشته‌اند و براساس این ارتباط حشرات را به دو گروه تقسیم می‌کنیم: 1- حشرات مفید 2- حشرات مضر   ­ حشرات مفید اولین گروه از حشرات مفید، حشرات گرده افشان هستند. گرده افشانی به معنای انتقال گرده از پرچم به مادگی گل دیگر است. بعضی از گیاهان مقادیر زیادی گرده تولید می‌کنند که باد مهمترین عامل انتقال آن‌ها محسوب می‌شود، ولی اکثر گیاهان مقادیر بسیار کمی گرده تولید می‌کنند که این گیاهان برای گرده افشانی خودشان نیاز قطعی به عامل خارجی دارند که مهمترین آن‌ها حشرات هستند. در بین حشرات زنبورهای بالاخانواده‌ی آپویداها (Apoidea) مخصوصاً زنبور عسل با نام علمی آپیس ‌میلی‌فرا (Apis mellifera) از بیشترین اهمیت برخوردار است.دومین گروه از حشرات، حشرات هستند که تولید فرآورده‌های تجاری و غذایی می‌کنند. از جمله‌ی این فرآورده‌ها عسل و موم است که توسط زنبور عسل و بعضی دیگر از گونه‌های زنبورهای خانواده آپیده ( Apoide ) تولید می‌شود. از دیگر این فرآورده‌ها ابریشم است که توسط پروانه کرم ابریشم با نام علمی بومبیکس موری ( Bombyx mori ) از خانواده بومبوسیده ( Bombycidae )و بعضی دیگر از گونه‌های این خانواده تولید می‌شود. یکی دیگر از فرآورده‌ها لاک است که در کشورهای جنوب شرق آسیا توسط نوعی شپشک تولید می‌شود. این شپشک در سطح ساقه بعضی از گیاهان مثل گونه‌های خاصی از انجیر، ترشحاتی تولید می‌کند. ضخامت لاک در بعضی از ساقه‌ها به یک سانتی‌متر می‌رسد، که کشاورزان برای استخراج لاک، این ساقه‌ها را بریده و به تمام نقاط دنیا صادر می‌کنند. و بعنوان وسیله‌ی آرایشی، یا آزمایشگاهی کاربرد دارد   ارزش 220 میلیارد دلاری حشرات در سال برای مردم جهان زنبورها و سایر حشرات گرده افشان به خاطر کمک به رشد میوه ها، سبزیجات، دانه های روغنی، قهوه، کاکائو و ادویه جات، ارزشی برابر 220 میلیارد دلار در سال را دارا هستند.   نقش حشرات در تحقیقات علمی حشرات یکی از بهترین موجودات آزمایشگاهی هستند که در مطالعات  بیولوژیکی و ژنتیکی کاربرد فراوان و موثری دارند،مانند مگس سرکه Drosophilia melanogaster که در کشف اصول علم ژنتیک کمک شایانی به محققین نمود.همچنین در مطالعات سم شناسی از مگس خانگی و سوسری به وفور استفاده می شود.بسیاری از اصول جنین شناسی،رفتار شناسی و حیوانات عالی نیز طی بررسی و مطالعه عکس العمل های حشرات کشف شدند. استفاده از حشرات مفید در علم پزشکی                     در طی سالهای جنگ جهانی اول دکترBaer متوجه شد که زخم سربازانی که چند ساعتی روی زمین جبهه استراحت کرده اند دچار عفونت نشده و حتی زود تر از زخم های پانسمان شده التیام می یابد.تحقیقات نشان داد که زخم افراد پانسمان نشده مورد حمله لاروهایی از خانواده دوبالان(مگس ها)قرار گرفته و این لاروها با نفوذ به درون زخم تمامی بافتهای مرده،عفونی و فاسد را خورده و از بین برده بودند.امروزه از این لاروها دارویی به نام آلانتوئین تهیه شده که از آن برای پانسمان و التیام زخم ها استفاده می شود. نوعی دارو نیز وجود دارد که از زنبور عسل به دست می آید،به این صورت که زنبور عسل زنده را در الکل قرار داده و به مدت یک ماه در جایی گرم نگهداری کرده تا به تدریج بدن زنبور جذب الکل شود.این دارودر سال 1858 به همراه گل تاج الملوک برای معالجه دیفتری،باد سرخ،استسقاء،سرخک و تورمهای همراه با التهاب و سوزش در سطح جهان استفاده شده است. از دیگر فوایدزنبور عسل در پزشکی استفاده از زهر زنبور عسل است که از زمانهای دور در درمان بیماری هایی همچون آرتروز و رماتیسم،به طور سنتی به کار می رفته و امروزه نیز از آن به شکل مدرن و آکادمیک در فرمهای مختلف دارویی برای این دسته از بیماری ها استفاده می شود.زهرزنبور عسل به علت اثر گذاری سریع روی سیستم عصبی یک نروتوکسین شناخته شده است که در صورت رعایت پروتکل درمانی از آن می توان به عنوان به عنوان داروی اعصاب استفاده کرد.در عصری که برای بیماری های صعب العلاج نظیرCP;MS;ALS داروهای کارساز و قطعی موجود نیست،این ماده می تواند در تعدادی از این بیماری ها نقش درمان کننده و در برخی موارد عامل بازدارنده از توسعه بیماری باشد.مورد دیگری که در ایران دارای اهمیت زیادی است،استفاده از داروی شکر تیغال می باشد که پیله حشره ایست به نام Larinus mellificus از خانواده Curclionidae یا سرخرطومی ها که روی بعضی از گیاهان خانواده Compositae زندگی می کند.لارو پس از طی دوران لاروی از فضولات خود پیله هایی درست می کند به رنگ سفید و با سطحی ناصاف که در واقع این پیله مصرف دارویی داشته و در طب سنتی برای معالجه گلو درد و سرفه استفاده می شود.این ماده برای اولین بار توسط شخصی به نام Guibourt در سال 1858 کشف شد.از این ماده در سوریه به عنوان ماده غذایی نیز استفاده می شود.به این ماده Sugar nest نیز گفته میشود. اخیرا دانشمندان به حشرات به عنوان منبعی برای تولید داروهای جدید نیز می نگرند.از نظر این دانشمندان حشرات چون از موادی که از نظر مولکولی بسیار مفید اند و اغلب نیز خاصیت ضد سرطانی بسیار قوی دارند تغذیه می کنند،می توانند در داروسازی نیز کاربرد داشته باشند.به همین منظور دکتر Trowel و پرفسورrod richards از دانشگاه ملی استرالیا و دکترPeter collignon  از بیمارستان کانبرا در استرالیا مشغول تحقیق روی تولید داروهای جدید از حشرات می باشند و درصدد هستند که آنتی بیوتیکهایی تولید کنند که میکرو ارگانیزمها نتوانند به آن مقاومت نشان دهند. حشرات مفید در گرده افشانی حشرات با عمل گرده افشانی باعث بهبود کیفی و کمی محصولات کشاورزی می شوند.گیاهانی که برای تلقیح شدن نیاز به حشرات دارند معمولا یا گلهای بزرگ و مشخصی دارندو یا بوی مخصوصی که حشره به طرف آن جلب می شود و یا طعم شهد گل برای حشره مطلوب است و حشره از آن به عنوان منبع غذایی استفاده کرده و در عین حال باعث انتقال گرده هم می شود.در برخی کشورها موسساتی وجود دارد که حشرات گرده افشان را پرورش داده و به کشاورزان می فروشند.زنبور عسل یکی از حشرات مفید در امر گرده افشانی است و به نظر می رسد که برای هر هکتار زمین در حدود 6 کندوی زنبور عسل کافی باشد.اما زنبور عسل به خاطر داشتن خرطوم کوتاه نمیتواند خود را به منبع  شهد بعضی گلها برساند.چنین گلها یی توسط زنبورهایBombus  که دارای خرطوم بلندی هستند گرده افشانی می شوند.   نقش حشرات در نظافت محیط زیست حشرات در امر نظافت و از بین بردن فضولات و لاشه حیوانات و در نتیجه کمک به بهداشت محیط نقش بسزایی دارند.مثال جالب در این رابطه استفاده از گونه های مخصوصی از سوسک سرگین در استرالیا ست که دولت استرالیا از آن به عنوان وسیله ای برای تمیز کردن مراتع از فضولات دامها استفاده  میکند.این حشره فضولات دامها را به صورت گلوله های کوچک در آورده و به زیر خاک منتقل می کنند و سپس روی آن تخمگذاری می نمایند.بدین ترتیب میلیون ها حشره عمل پخش کردن و زیر خاک کردن کودهای دامی در مراتع را انجام می دهند.به جرات می توان گفت که اگرحشرات لاشه خوار وجود نداشتند به سادگی امکان نداشت که محیط اطراف خود را از لاشه و اجساد جانوران و آلودگی های ناشی از آنها پاک کنیم. درمان بیماریها با نیش زنبورنیش زنبور به بهبود و درمان این مشکلات و بیماری ها کمک می کند:1- بیماری های خود ایمنی2- بیماری های عصبی3- ام اس (ms)4- پینه و سختی پوست5- آماس و ورم پستان6- گرفتگی عضلات7- زونا8- نقرس9- آسیب به آرنج10- آسیب به زردپی11- کمردرد12- دردهای مزمن13- اختلال اعصاب14- کاهش کلسترول خون15- روماتیسم و درد مفاصل16- آرتریت یا ورم و التهاب مفاصل17- افسردگی18- بیماری های پوستی19- دردهای قاعدگی20- واریس یا بزرگ شدن رگ در پاها21- سندرم خستگی مزمن22- ناتوانی های جنسی   درمان زخم‌های عفونی با لارو مگس   استفاده از لارو مگس، زمینه درمانی مشترکی بین پزشکی و حشره شناسی است که تاکنون جان هزاران زخمی را در کشورهای مختلف نجات داده است، بدون این که این افراد نیاز به بستری شدن در بیمارستان یا اعمال جراحی داشته باشند.  لارو درمانی (Maggot Therapy) که با استفاده از لارو نوعی حشره به نام «Lucilia Sericata» انجام می‌شود، برای درمان زخم‌های دیابتی، زخم‌های بستر، سوختگی، ‌عفونت استخوان (استئومیلیت)، عفونت‌های بعد از عمل جراحی و Carbuncle کاربرد کاملا موثری دارد. حشرات مفید این حشرات كه تحت عنوان حشرات مفید نامیده میشوند ، در عرصه طبیعت نقش مهمی را درجلوگیری ازتكثیرسریع آفات وبرقراری تعادل حیاتی Equilibri biologiquc) ) دارا میباشند . درذیل بطور خلاصه به برخی از گونه های حشرات مفید ، جهت آشنایی هرچه بیشتر،بطورخلاصه اشاره میكنیم: 1- كفشدوزك ها : (Lady beetles) این حشرات درمراحل رشدی خود، لارو وحشره كامل ، شكارچی بوده وبا اشتهای فراوان ازآفات مخصوصا ،شته ها وشپشكهای نباتی تغذیه میكنند. حشرات فوق دراكثر مواقع ، بروی گیاهان مختلف در طبیعت ومزارع وباغات كه مورد هجوم آفات مكنده قرارگرفته اند،به چشم میخورند.نكته مهم دراین ارتباط اینست كه چنانچه مقدار غذای كافی از میزبانان متفاوت درمحل زندگی این حشرات مفید موجود نباشد، جهت بقاء نسل وبطور طبیعی به سایرمناطق مهاجرت مینماید.درحال حاضر درقسمتهای شمالی كشور ازكفشدوزك ها جهت مبارزه باآفاتی چون: شپشكهای استرالیائی و آردآلود بر روی چای ومركبات ،بطور استفاده مینمایند. 2-شیخك ها : (Praying mantids) حشرات فوق درمراحل پورگی وحشره كامل ، بطورمداوم سایرحشرات راشكاروازآنها تغذیه مینماید. شیخك ها بطور دسته جمعی ،تخمهای خود رادركیسه های مخصوص وروی شاخه ها گیاهان مختلف قرارداده ،كه دراكثرباغات ودرختان به چشم میخورد. نكته مهم درارتباط با این حشره اینست كه گاهی درصورت عدم دسترسی به غذا ، اقدام به همنوع خوراكی نموده یا (Cannibalism) وهمچنین نكته منفی این حشرات نیزاینست كه شیخك ها خود بدنبال طعمه نرفته ومنتظر طعمه می مانند.میزبان های این شكارگر شامل: ملخ ها، سیرسیرك ها، زنبور ها ، پروانه ها ، مگس ها و….3-آسیابك ها : (Drag flies ) حشرات فوق نیزجزء حشرات مفید بوده وشبیه به سنجاقك ها میباشند، با این تفاوت كه معمولا جثه آنها بزگتر ودارای دوجفت بال میباشند،حال آنكه سنجاقك ها ،كوچك و یك جفت بال دارند. این حشرات نیز شكارچی بوده ومعمولا درنزدیكی و روی آب استخرها ،جویبارها ،با پروازهای بلند وسریع خود قابل تشخیص هستند. درطبیعت به رنگهای متنوعی دیده میشوند. شكارچی فوق ،طعمه خود را درحال پرواز شكارنموده وغذای اصلی آن شامل پشه ها ومگس ها میباشد. 4-بالتوری سبز : (Green lacewings) لارو های بالتوری بعنوان شكارچی محسوب شده وبا تغذیه از آفاتی چون : شته ،شپشك های نباتی و سایرحشرات مكنده وتخم شب پره ها ، باعث كاهش جمعیت آفات میشوند. تخم با لتوری ها ،دارای ساقه ابریشمی نسبتا بلندی است كه بوسیله آن روی برگ وساقه ویا شاخه درختان چسباندهمیشود،كه بوفور در طبیعت میتوان یافت. حشرات كامل بالتوری ، از دانه های گرده ،شهد های نباتی و عسلك دفعی توسط شته ها ،تغذیه مینماید . 5-زنبوران شكارچی و انگل (Common wasps) زنبورتریكوگراما ،ازكوچكترین زنبورهای پارازیت بوده كه با قراردادن تخم خود در داخل بدن میزبان یا تخم آفت ، درطول مراحل تكاملی زندگی خود ،با استفاده ازمحتویات بدن میزبان ،سبب مرگ آن میشوند. درگروه دوم نیز،با شكار طعمه خود بطور مستقیم از آن تغذیه میكنند. 6-سن های شكارگر : True bugs این حشرات با فعالیت حشره خواری خود،بصورت شكارچی بروی تعداد كثیری از آفات نباتی دیده میشود،مخصوصا:شته،شپشك های نباتی وبال ریشكداران ،سخت بالپوشان،پروانه ها، كنه ها و…این حشره مفید در مبارزات بیولوژیكی از اهمیت زیادی برخور دار است،به مراحل مختلف رشدی آفت صدمه زده وبا تزریق آنزیمهایی محتویات بدن میزبان را ابتدا تخریب وسپس سونداژ میكند. ارزش این حشرات مفیددرتقلیل جمعیت آفات نباتی بعلت تغذیه توام پوره و حشره كامل از یك میزبان ،غالبا زیاد و درمقایسه با سایر حشرات بیولوژیك قابل توجه میباشد. 7- شیر مورچه : (Antlions) درواقع جزء بالتوری های خانواده Myrmeleonidae بوده وبعنوان شكارچی مخوف خاكهای نرم رودخانه ومزارع وجاده های خاكی مشهور است . این حشرات مفید تخمهای خود رادرخاكهای نرم قرار داده ولارو آن درته این گودال تعبیه شده و قیف مانند كمین نموده ومنتظر طعمه خود میماند. شیر مورچه بیشتر درنواحی جنوب وجنوب غربی آمریكا یافت شده واز حشراتی چون : مورچه ، سوسك ها وسایر حشرات رونده تغذیه مینماید .8- مگس های شكارچی : (Flies predators) در راسته دو بالان فعالیت حشره خواری ،غالبا منحصر به یكی از مراحل رشدی (لارو یا حشره كامل) میباشد.دراین حشرات تعداد گونه های شكارچی بیشتر از گونه های انگلی میباشد .حشرات كامل معمولا از شیره گیاهان وعسلك دفعی حشرات مكنده تغذیه نموده ولارو ها شكارچی محسوب میشوند ،مانند لاروهای مگس سیرفید(خانواده Syrphidae) . میزبانهای این لاروهای شكارچی شامل : انواعی از شته، موریانه ،زنبورها و…. درخانواده مگس‌های تاكینیده (خانواده Tachinidae ) درمرحله لارو،بصورت انگل داخلی آفات عمل مینماید. مگس‌های مزبور گاهی نیزبصورت شكارچی فعالیت میكنند       راسته هايمنوپترا  (Hymenoptera)راسته بال ‌غشائيان يكي از سودمندترين گروه‌هاي حشرات است. اين راسته در برگيرنده تعدادي از گونه­هاي پارازيتوئيد و شكارگر حشرات است كه نقش ارزنده­اي در ايجاد تعادل جمعيت گونه­هاي مختلف دارد. هم‌چنين از مهم‌ترين گرده افشان­هاي گياهان بوده و تعداد كمي هم گياهخوار مي‌باشند. اين راسته از نظر بيولوژيك و زيست شناسي بسيار متنوع بوده و تعدادي از آن‌ها بصورت انفرادي زندگي مي­كنند و تعداد ديگري هم داراي زندگي اجتماعي در سطوح مختلف هستند. عالي­ترين سطح زندگي در برخي از گونه­هاي اين راسته مثل زنبورهاي خانواده آپيده (Apidae) و زنبور عسل معمولي ديده مي­شود. گونه­هاي بالدار زنبورها چهار بال دارند كه غشايي بوده و بال‌هاي عقب كوچك‌تر از بال‌هاي جلويي است و بوسيله قلاب­هاي بسيار ريزي به نام هامولي (Hamuli) به بال‌هاي جلو متصل مي­شوند و سبب هماهنگ شدن بال‌هاي جلو و عقب به هنگام پرواز مي­شوند. زنبورها داراي دگرديسي كامل هستند و شفيره آن‌ها از نوع اكسريت (Exarate) يا آزاد است. در اين نوع شفيره شاخك، پاها و بال­ها آزاد است و بنابراين شبيه به يك حشره كامل موميايي شده بنظر مي‌رسد. لاروها در تعدادي از زنبورها از نوع اروسي‌فرم (Eruciform) و در اكثر آن‌ها از نوع ورمي­فرم (Vermiform) هستند. لارو اروسي‌فرم زنبورها كه مربوط به زير راسته سيمفيتا(Symphyta) است از طريق بيش از پنج جفت پاي كاذب شكمي يا پرولگ (Proleg) از لارو پروانه­ها تشخيص داده مي‌شود. زنبورها به دو دسته تقسيم مي­شوند كه عبارتند از : 1. سيمفيتا  (Symphyta)2. آپوكريتا (Apocrita)   سيمفيتا (Symphyta)در زير راسته سيمفتيا پاي عقبي زنبورها در قاعده حداقل سه سلول بسته دارد بعلاوه يك شكم عريض كه به قفسه سينه متصل مي­شود. اكثر گونه­هاي اين زير راسته گياهخوار هستند. در حاليكه در زير راسته آپوكريتا شكم باريك شده و از طريق يك ساقه به قفسه سينه متصل مي­شود و در بال عقبي­، بيش از دو سلول بسته وجود دارد. در ضمن اغلب شكارگر يا پارازيتوئيد هستند و كمي هم گياهخوار مي‌باشند. اكثر گونه­هاي زير راسته سيمفتيا خانواده­هاي متعددي در ايران دارند كه در ذيل به آن‌ها اشاره مي­شود: 1. آرژيده (Argidae) 2. پامفيليده (Pamphilidae) 3. سفيده (Cephidae) 4. تنتتردينيده  (Tenthredinidae)5. زايليده (Xyelidae) 6. اوروسيده (Orussidae)بجز گونه­هاي خانواده اوروسيده كه پارازتيوئيد سوسك­هاي چوب‌خوار خانواده­هاي سرامبيسيده (Cerambicidae) و بپرستيده(Buprestidae) هستند، بقيه خانواده­هاي اين زير راسته گياهخوار هستند. مثلاً در خانواده آرژيده گونه­اي به نام آرژ رزه (Arge rosae) از گل رز تغذيه مي­كند كه در شمال ايران انتشار دارد.در خانواده سفيده گونه­هايي مانند سفوس ­سينكتوس(Cephus Cinctuse) و سفوس­ پيگمئوس (Cephus Pygmaeus) از غلات تغذيه مي­كنند. در خانواده تنتردينيده(Tenthredinidae) گونه­هاي كاليروآلي­ماسينا(Caliroa limacina) و هاپلوكامپابويس (Haplocampa brevis) در روي درختان ميوه به عنوان آفت مطرح هستند. و از خانواده سريسيده در شمال ايران گونه­اي به نام سيركس­سا (Sirex sah) بر روي صنوبر و نارون خسارت ايجاد مي­كند. پس در زير راسته سيمفتيا بجز تعداد معدودي از خانواده اوروسيده و بقيه خانواده­ها عموماً گياهخوار هستند. آپوكريتا (Apocrita)زنبورهاي خانواده آپوكريتا به دو دسته تقسيم مي‌شوند: 1. آكولئاتا(Aculeata) ؛ در اين گروه تخم‌ريز به نيش تبديل شده است. نيش يك مكانيزم دفاعي است كه براي تزريق سم به بدن طعمه بكار مي‌رود.2. پارازتيكا(Parasitica) ؛ در اين گروه تقريباً اكثريت گونه­ها تخم‌ريز هستند و در واقع وظيفه تخم ريزي را بر عهده دارند. از گروه آكولئا تا زنبورهاي خانواده وسپيده (Vespidae) داراي زندگي اجتماعي هستند. گونه وپا اورينتاليس(Vepa Orientalis) در اين خانواده، يك زنبور قهوه­اي رنگ بزرگ است. خانواده­هاي وسپيده و همچنين اسفيسيده (Sphecidae) كه دربرگيرنده گونه­هاي انفرادي هستند تقريباً همگي شكارگرند و براي پرورش نوزادشان لارو انواع حشرات مخصوصاً لارو پروانه­ها را شكار مي­كنند. همچنين خانواده­هاي تيفيئيده (Tiphiidae) و اسكولوئيده(Scoliidae) پارازيت لارو كرم­هاي سفيد ريشه، در داخل خاك هستند. منبع بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران