ساقه خوار ايراني ذرت
ساقه خوار ايراني ذرت   Iranian stem corn borer   Ostrinia nubilalis persica   (Lep: pyraustidae)   معرفي آفت   در بيشتر كتابهاي قديي فارسي زير گونة Ostrinia nubilalis nubilalis كه موسوم به ساقه خوار اروپايي (European corn borer) مي باشد به عنوان ساقه خوار ذرت معرفي شده است. اما تحقيقات انجام شده نشان مي دهد كه زير گونة Ostrinia nubilalis sub sp. Persicae كه آن را مي توان تحت عنوان ساقه خوار ايراني ذرت معرفي نمود. در كشور ما فعاليت دارد و تاكنون از مناطق شمالي كشور در استانهاي گيلان، مازندران و گلستان گزارش شده است.   طرز خسارت و گياهان ميزبان:   آفت پلي فاژ بوده كه حدود 200 گونه ميزبان براي آن گزارش شده است كه داراي ترجيح ميزباني به گياهان ذرت (به خصوص ذرت دانه اي)، برنج و گندم داشته و علاوه بر اين به گياهان جو، چاودار، پنبه، سويا، آفتابگردان، گوجه فرنگي، سيب زميني، كنف و… و همچنين تعداد زيادي گياهان خودرو (علفهاي هرز) حمله نمودكه كه در اين ميان يك نوع ترجيح ميزباني به گرامينه هاي وحشي و همچنين علف هرز مستك Xanthium strumarium دارد و علاوه بر اين علف هرز، روي يولاف وحشي، لويي، ني معمولي، فالاريس، مَرغ، اويار سلام، گل گندمي، درمنه، كاسني، تاج خروس، علف هفت بلند، سلمه تره، سيب زميني ترشي، سوروف، پنيرك، گاوپنبه، ارزن وحشي و تاج ريزي كه در حاشية مزارع و كانالهاي آبياري ديده مي شود، فعالتي دارد. لارو آفت مذكور از قسمتهاي مختلف گياه ميزبان نظير برگ، ساقه، بلال (بويژه بلال) تغذيه نموده و خسارت مي زند.   زيست شناسي:   اين آفت 3 تا 3.5 نسل در سال داشته و زمستان را به صورت لارو و اغلب در سن پنجم آن، در داخل ساقه هاي باقي مانده در مزرعه و يا در خارج از آن و داخل ساقه ميزبانهاي ثانوي (به ويژه مستك و ني) گذرانده و لاروهاي زمستان گذران آن از اواسط بهار تبديل به شفيره شده و بعد از يك تا دو هفته حشرات كامل نسل زمستان گذران به پرواز در آمده و از اواخر ارديبهشت ماه تا اواسط خرداد ماه بسته به شرايط جوي در مزارع گندم و مزارع ذرت زود كاشت و يا روي ساير ميزبانها تخم ريزي مي كنند. اصولاً اين حشره شب پرواز بوده و ماده ها بيشترين تخم ريزي خود را در ساعات غروب و يا نزديك نيمه شب انجام مي دهند ولي داراي رفتار فعالتي در روز حتي در شرايط آفتابي نيز مي باشند و در اين مرحله از فعاليت اغلب روي گل ها نشسته و از نوش آنها تغذيه مي كنند. همچنين در مزارع ذرت انبوه و سايه دار، تخم ريزي ماده ها در ايام روز نيز مشاهده شده است. ماده ها در طول عمر خود چندين بار جفت گيري و تخم ريزي مي كنند و هر بار به طور معمول 200-20 عدد تخم عدسي شكل خود را در كنار هم و به طور رديفي و جمعي اغلب در كنار رگبرگ اصلي و بيشتر در سطح برگهاي مياني بوته ها و تا اندازه اي نزديك غلاف قرار مي دهند. دورة جنيني سپس لاروهاي جوان خارج مي شوند. لاروها ابتدا از برگهاي ترد و لطيف گياه تغذيه نموده و بعد ساقه يا بلال را سوراخ نموده و وارد گياه مي شود. مدت رشد در مرلحه لاروي نيز براي نسلهاي فعال در بهار و تابستان به ترتيب به طور متوسط 30-25 روز محاسبه شده است. به طور كلي در منطقه شمال دورة نشو و نماي فردي در مراحل تخم، لارو، شفيره و حشره كامل در دو نسل بهاره و تابستان شروع مي شود تحت تأثير تغييرات جوي منطقه در پائيز طولاني شده و از 2 ماه تا 8 ماه به طول مي انجامد. بنابراين لاروهاي زمستانگذران بعد از سپري كردن حدود 8 ماه در بهار سال آينده تبديل به شفيره و سپس حشرات كامل ظاهر مي شوند.   کنترل:   1-مبارزه زراعي: با توجه به اينكه زمستان گذراني آفت در درون ساقه باقي مانده گياهان ميزبان از سال قبل مي باشد بايد توجه باشد برداشت محصول از قسمتهاي پائيني گياه انجام گيرد و همچنين بقاياي گياهي نيز جمع آوري و سوزانده شود.   2- مبارزه بيولوژيك: اين آفت داراي دشمنان طبيعي گوناگوني مي باشد كه در اينجا به مهمترين آنها اشاره مي شود: Trichogramma maidis (Hym.: Trichogrannatidae) كه پارازيتوئيد تخم مي باشد.   پارازيتوئيد تخم Platytelenomus hylas (Hym.: Scelionidae)   پارازيتوئيد لارو Habrobracon hebetor (Hym.: Braconidae)   پارازيتوئيد شفيره Brachymeria intermedia (Hym.: Chalcididae)   3. کنترل شیمیایی :   1- مونوکروتوفوس SL40% و 2لیتر 3-2 نوبت به محض ظهور آفت   2- فوزالن EC35% و 3لیتر درهکتار           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )