اسطوخودوس
نام انگلیسی:
Lavender
نام علمی: Lavandula
اسطوخودوس
كلمه يونانی است، يعنی حافظ الروح، در زبان فارسی دری به آن شاه سپرم و در زبان
عربی انس الروح می گويند.
اسطوخودوس در
بیشترنقاط دنیا به حالت خود رو می روید، مخصوصاً در جنوب فرانسه، مناطق مدیترانه و
تورنتو به مقدار زیاد وجود دارد و بسته به شرایط محیط و خاک به شکل های مختلف ظاهر می
شود.
اسطوخودوس
گیاهی است چندین ساله، به ارتفاع حدود نیم متر با برگ های متقابل، باریک، دراز، سـبزرنگ و پوشیده از کرک های
سفید پنبه ای – گل های آن به رنگ بنفش و به صورت سنبله می باشد. اسطوخودوس گياهی
است از خاندان لوندر، طعم تلخ ، تخمهايش شبيه ارزن، كوچك و زرد می باشد. قسمت مورد
استفاده ی این گیاه، گل ها و سرشاخه های گلدار آن است. اسطوخودوس بوی بسیار مطبوعی
دارد و به همین دلیل در عطر سازی مصرف می شود، ولی طعم آن تلخ است.
اسانس
اسطوخودوس که از تقطیر گل و سرشاخه های گلدار این گیاه به دست می آید مایعی است
زرد رنگ یا زرد مایل به سبز که دارای بوی نامطبوعی است. اگر از قسمت های مختلف آن
گرفته توسط دست مالش داده شود، بوی مخصوص كافور به مشام می رسد، تقريباً از هر
(160) كيلوگرم آن یک كيلوگرم اسانس بدست می آيد، اسانس آن برنگ زرد بوده بوی كافور
می دهد. از قديم تا امروز استعمال عطر و محلول زیبائی اسطوخودوس رواج دارد،
يونانيها و روميان برای زيبائی جلد خود، حين استحمام از عرق لاوندر (اسطوخودوس)
زياد تر استفاده می كردند.
روميان برای
معطر ساختن اطاق از چند قطره عطر اسطوخودوس كه بالای آتش می ريختند، از ابتلأ زكام
و سرما خوردگی جلوگيری می كردند.
ملكه زيبائی
يونان وكلئوپاترا ملكه سرزمين نيل،
هر روز خود را با مخلوط عطر لاوندر، بشيره اسطوخودوس و زنبق مالش می دادند، و
قشنگی، لطافت، و زيبائی، جلد و روی خود را مرهون عطر لاوندرمی دانستند.
(ویليام
تورنر) گیاه شناس مشهور، در كتاب خود نوشته است هرگاه شخصی بوقت خواب، گل
اسطوخودوس را در كلاه شب خود بگذارد از سر درد و سرما خوردگی محفوظ، مغزش را تقویت
می كند. گلهای اسطوخودوس، در برج جوزا بصورت پندک می باشد كه مردم بقسم دسته جمع
نموده، در سقف خانه خشک می كنند.
ترکیبات
شیمیایی:
اسانس
اسطوخودوس دارای حدود 40% استات لینالیل است، همچنین در آن ترکیباتی نظیر اسید
بوتریک، اسید پروپیونیک و اسید والریک، لینالول آزاد و ژرامبول وجود دارد.
روشهای مصرف
دارویی اسطوخودوس:
1- دم کرده ی
اسطوخودوس: حدود پنج گرم سرشاخه های گلدار و یا گل این گیاه را در یک لیتر آب جوش بریزید و برای مدت 10
دقیقه دم کنید، مقدار مصر این دم کرده 3 تا 4 فنجان در روز است.
2- کمپرس
اسطوخودوس: 30 گرم گل یا سرشاخه ی گلدار این گیاه را با یک لیتر آب جوش مخلوط و به مدت 10
دقیقه دم کنید.
3- اسانس و
روغن اسطوخودوس را می توانید از مغازه های عطاری تهیه کنید. برای مصرف، یک قطره از
آن را با یک قاشق روغن بادام با روغن زیتون مخلوط و برای ماساژ استفاده کنید و یا
یک قطره ی آن را روی یک حبه قند بریزید و یا با یک قاشق عسل مخلوط کنید و بخورید.
خواص طبی اسطوخودوس:
اسطوخودوس
ازنظر طب قدیم ایران گرم و خشک است.
علم جديد بعد
از تحليل و تجزيه استعمال گل و عرق اسطوخودوس، اين گياه را مفيد خوانده و نظريات
قدما را تصديق و تائيد نموده اند.
بوعلی سینا
راجع به اسطوخودوس در كتاب خود چنين نوشته است: عطر اين گياه خاصيت قوی خواب آور
داشته، مخدر است، حساسيت را كم و درد را تسكين می دهد، كم كننده غم و اندوه است.
1- برای رفع
خستگی و آرامش، چند قطره روغن اسطوخودوس را در وان آب گرم بریزید و برای مدت یک ربع ساعت در آن دراز بکشید.
2- گرفتگی ها
را باز می کند.
3- تقویت
کننده ی معده است.
4- ادرار آور
می باشد.
5- باعث عرق
کردن شده و تب را پائین می آورد.
6- صفرابر
است و کبد را به کار می اندازد و بیماری های کبدی را برطرف می کند.
7- ضد تشنج
است.
8- برای
تقویت عمومی بدن خوب است.
9-کرم های
معده و روده را از بین می برد.
10-
بیماریهای سینه و سرفه را برطرف می کند.
11- در
معالجه زکام موثر است.
12- از آن می
توان به عنوان مسهل و تمیز کننده استفاده کرد.
13- برای رفع
بیماریهای مجاری ادرار مفید است.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )