توانايي گياهان در تصفيه پسابهاي صنعتي
توانايي گياهان در تصفيه پسابهاي صنعتي   در قرن اخير، رشد جمعيت، بزرگ شدن شهرها، افزايش توليدات صنعتي، كشاورزي و مصرف مواد شيميايي گوناگون باعث شده است آب و خاك بيش از هر زمان ديگري در معرض آلودگي قرار گيرد. ورود مواد آلاينده به آبها و رسوخ آن به بدن آبزيان به واسطه خطراتي كه براي انسان و ديگر موجودات ايجاد مي كند، بخش مهمي از آلودگي محيط زيست را شامل مي شود. آلودگي ناشي از يون هاي فلزات سنگين كه روز به روز با پيشرفت صنعت بر مقدار و انتشار آنها افزوده مي شود، از مهمترين و خطرناكترين آلوده سازهاي زيست محيطي محسوب مي شود. در ادامه تدابيري كه براي كاهش آلودگي آبها بكار گرفته مي شود، استفاده از گياهان براي تصفيه پسابهاي صنعتي به عنوان يكي از روش هاي مؤثر شناخته شده و گزارش حاضر نيز بر اين رويكرد نظر دارد. خطر اصلي يون هاي فلزات به علت خاصيت تجمع پذيري آنها در بدن موجودات زنده است كه از طريق زنجيره غذايي در كل اكوسيستم به گردش در آمده و در اثر فعل و انفعالات شيميايي به مواد سمي و سرطان زا تبديل مي شود. با توجه به خطرات زيست محيطي و بهداشتي ناشي از فاضلاب ها و هم چنين مشكلات و محدوديت هاي موجود در زمينه تامين آب آشاميدني، بهسازي سيستم هاي تصفيه فاضلاب بسيار ضروري است و دانشمندان تاكنون توانسته اند، با استفاده از روشهاي مختلف بار آلودگي پساب وارد شده به محيط را كاهش دهند. يكي از مؤثرترين روش هاي كه در چند سال اخير به شدت مورد توجه قرار گرفته است استفاده از گياهان در تصفيه پسابهاي صنعتي مي باشد. يكي از ابعاد تصفيه بيولوژيكي (استفاده از گياهان) در تصفيه فاضلاب هاي صنعتي حاوي فلزات سنگين از جمله جيوه، كرم، سيانيد بسيار حائز اهميت بوده كه با كاشت گياهان در استخرهاي تصفيه و با به كارگيري تكنيك هاي جديد اين شيوه، درصد قابل ملاحظه اي از فلزات سنگين جذب گياهان شده و از محيط حذف مي شود. با توجه به اينكه در روش ياد شده گياهان در سطح وسيعي، در محيط آبي كشت مي شوند، مي توان به ميزان درصد آب بازيافت شده بيشتري دست يافت. از سويي كاشتن گياهان علاوه بر هزينه مناسب، فضاي سبز قابل توجهي نيز ايجاد مي كند. در اين روش با استفاده از مهندسي ژنتيك، توانايي گياهان براي استخراج مواد شيميايي از آب، خاك و هوا به كار گرفته مي شود. هزينه اين روش10 برابر كمتر از تكنولوژي هاي موجود است. به نظر كارشناسان گياهان عادي هم از قابليت تصفيه پساب ها برخوردارند اما سرعت آنها براي انجام اين كار بسيار كمتر از گياهاني است كه براي اين منظور توسط مهندسي ژنتيك پيشنهاد مي شوند. در حال حاضر كشورهاي متعددي از جمله آلمان، كانادا، چين، كشورهاي آسياي شرقي از فناوري ياد شده براي كنترل مواد سمي توليدات صنعتي خود بهره مي برند. اين روش تاكنون در كشور ما در آزمايشگاه به صورت آزمايشي انجام گرفته است. گياهاني از خانواده ني، پرطوطي، صنوبر داراي آنزيمهايي هستند كه تواناي سم زدايي علف كش ها و ساير مواد آلاينده را دارند. اين گياهان مواد سمي را در بافتهاي خود ذخيره كرده و پس از كامل شدن ظرفيتشان به رنگ زرد در مي آيند. يكي از گياهان شناخته شده كه در تصفيه پسابهاي نساجي بسيار كاربرد دارد گياه آزولا است. اين گياه، بومي خارج از كشور بوده كه با اكوسيستم ايران سازگاري خوبي نشان داده و مورد تحقيق قرار گرفته است. مواد رنگزا مي تواند طي فرايند هاي شيميايي به تركيبات ثانويه بسيار سمي و خطرناك سرطان زا تجزيه شود. بررسي اثرات زيست محيطي و اكولوژيكي اين مواد در پساب ها نشان مي دهد اين مواد از نفوذ نور جلوگيري كرده و در نتيجه بر فعاليت فتو سنتز گياهان آبزي اثر منفي مي گذارد. بر همين اساس كار شناسان پژوهشكده صنايع رنگ در اين طرح از گياه آزولا، تيره (Azolla Filiculoiedes) كه در نواحي شمالي كشور و به خصوص استان گيلان به عنوان آفت كاشت برنج شناخته شده براي حذف مواد رنگزاي اسيدي آلي استفاده كردند. گياه آزولا از تالاب انزلي به تهران منتقل شد و در محيط آزمايشگاهي و با شرايط مشابه محيط زيست خود، به خصوص از نظر دمايي، مورد مطالعه قرار گرفت. براي بررسي از مواد رنگزاي اسيدي آبي براي شبيه سازي پساب استفاده شد كه ميزان حذف رنگ توسط گياه آزولا حدود90 درصد محقق گرديد. عملكرد آزولا براي حذف مواد رنگزا در غلظت هاي مختلف از ppm 51 الي ppm 57 تحت شرايط وجود نور، تاريكي، افزودن پاره اي از نمك هاي مغذي مورد بررسي قرار گرفت كه نتايج نشان دهنده توانايي بيشتر گياه در شرايط وجود نور نسبت به تاريكي و وجود نمك هاي مغذي به منظور حذف بيشتر و سريعتر آلاينده ها بوده است. ديدگاه كارشناسان دكتر خشايار بديعي عضو هيات علمي گروه محيط زيست و رنگ پژوهشكده صنايع رنگ مي گويد: طي ساليان اخير آزمايش هاي موفقيت آميزي در زمينه تصفيه بيولوژيكي پساب هاي حاوي هيدروكربن هاي نفتي، آروماتيك هاي چند حلقه اي و پساب هاي آمونياك زا انجام پذيرفته است كه در تصفيه بيولوژيكي مورد آزمون و استفاده قرار گرفته اند شامل گونه هاي متفاوت گياهي، گونه هاي مختلف بيد، انواع علف ها، گياهاني مانند شبدر، يونجه، لوبياي چشم بلبلي، گياهان آبي مانند خزه و جلبك استخري و گياهاني كه ظرفيت بالايي براي ذخيره فلزات دارند مانند آفتابگردان و خردل هندي هستند. گاهي اوقات ضايعات كشاورزي و صنايع غذايي نيز مي تواند در تصفيه پسابها مفيد واقع شود. دانشمندان در مطالعات انجام شده نيز به اين نتيجه رسيده اند كه پوست پرتقال كه از ضايعات محسوب مي شود، داراي ويژگي مناسبي براي جذب رنگ از پساب هاي صنعتي است.                     منبع : مرکز مقالات کشاورزیAKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )