لنگش در گاو های شیری
لنگش در گاو های شیری           :) لنگش:مساله فقط تغذيه نيست! مقدمه با فرا رسيدن فصل پاييز،برخي گله داران با مواردي از لنگش در گله هاي گاو شيري خود مواجه مي شوند.مقاله اي که در The Journal of Dairy Science منتشر شد گزارش مي دهد که لنگش سبب مصرف کمتر خوراک توسط دام شده و حتي ممکن است تا 6 پوند در روز توليد شير را کاهش دهد (Rajala-Schultz و همکاران،1999(.گذشته از کاهش در توليد شير،لنگش در بروز علائم فحلي در گاو اخلال ايجاد مي کند که اين خود بازده ي توليد مثلي را کاهش خواهد داد. لنگش نتيجه ي اثر چندين عامل است.بطور کلي،عواملي که در بروز لنگش در گاوهاي شيري نقش دارند عبارتند از:تغذيه،محيط،عفونت،ژنتيک و رفتار حيوان.اين عوامل همگي با هم رابطه ي متقابل دارند و اهميت نسبي هرکدام، از گله اي به گله ي ديگر متفاوت است.راهکارهاي مقابله با لنگش اغلب بخاطر همين وارياسيون ها،کمي خسته کننده مي نمايد.دکتر جوز سانتوز(Dr.Jose Santos)از دانشکده ي دامپزشکي UC-Davis عقيده دارد که:"اين اصلا عجيب نيست که بعد از گذراندن يک تابستان گرم شاهد بروز درصد زيادي از مشکلات سم در گاوها باشيم...گله داران واحدهاي پرورش گاو شيري معمولا در مورد افزايش درصد لنگش طي ماه هاي آگوست،سپتامبر و اکتبر در گله هايشان گله مند هستند." استرس گرمايي وقتي درجه حرارت محيط پايين تر از 77 درجه فارنهايت باشد،گاوها در وضعيت راحت و خوبي به سر مي برند.هرچه درجه حرارت و رطوبت نسبي محيط بالاتر رود،حيوانات در معرض سطوح بالاتري از استرس گرمايي قرار مي گيرند.حتي در سطوح پايين استرس گرمايي،حيوانات به منظور دفع حرارت از بدن،شروع به له له زدن مي کنند.در چنين شرايطي حالتي معروف به "آلکالوز تنفسي" پيش خواهد آمد(شکل 1).در اين وضعيت گاوها کمتر نشخوار مي کنند و بزاق بيشتري بيرون مي دهند.اين عوامل دست به دست هم مي دهند تا مقدار ماده بافري بزاق(بيکربنات) که بطور طبيعي توليد شده و وارد شکمبه مي شود کاهش يابد.از اين گذشته،گاوها با له له زدن مقادير بيشتري از CO2 را به بيرون دفع مي کنند که اين به نوبه ي خود PH خونشان را بالا خواهد برد.در مقابل گاوها براي حفظ تعادل پايه اسيدي مناسب،مقدار بيکربنات دفع شده توسط ادرار را افزايش مي دهند.اين عوامل حتي اگر حيوانات با جيره اي متعادل و حسآب شده تغذيه شده باشند ممکن است سبب ايجاد اسيدوز شود.       همچنين زمان ايستادن گاوها در شرايط استرس گرمايي بيشتر است زيرا که در حالت ايستاده بازده فرآيند له له زدن بالاتر مي باشد.به اين معني که در حالت ايستاده،حيوان مي تواند حجم زيادي از هوا را مبادله کند و بنابراين خنک کردن بدن در وضعيت ايستاده نسبت به حالت لميده موفقيت آميزتر انجام مي شود.البته بسته به نوع تاسيسات،تهويه و جريان هوا،گاهي اوقات بهتر است گه گاوها ايستاده باشند اما در هر حال متاسفانه،زمان هاي طولاني ايستادن منجر به بروز مشکلات سم در دام ها و در نهايت لنگش خواهد شد.(شکل 2)     تاثير زمان ايستادن گاو بر روي تعداد موارد لنگش   حال سوال اين است که چطور بايد از بروز چنين مشکلاتي جلوگيري کنيم؟ از همه مهمتر،بايد سعي کنيم که استرس گرمايي را با فراهم کردن محيطي خنک،راحت، داراي تهويه مناسب و قالبليت دسترسي کافي به آب به حداقل برسانيم.همچنين با استفتده از مقادير کافي پتاسيم و سديم در جيره،حيوانات از طريق حفظ ظرفيت بافري شکمبه و خون قادر به بهبود وضعيت پايه ي اسيدي خواهند بود. جايگاه يکي از عوامل ابتدايي در بروز لنگش،مقدار زماني است که گاوها به حالت ايستاده سر مي کنند(شکل 2).خصوصا اگر جنس بستر از بتون باشد.همانطور که در بالا ذکر شد،زمان هاي طولاني ايستادن،تعداد موارد کلينيکي لنگش را افزايش داده است.دکتر چارلز گارد(Dr.Charles Guard)از Cornell University مي گويد زمانيکه گاوها روي بتون مي ايستند،"روي بخش هاي خاصي از سر پنجه فشار زيادي وارد مي شود و ممکن است منجر به ضايعات عروقي از نوع خونريزي يا نکروز شود.گذشته از زمان ايستادن،اگر سم به درستي چيده نشود اين فشار موضعي،صدمات بيشتري را به سم وارد مي آورد." زماني که گاو در حالت ايستادن مي گذراند،شديدا تحت تاثير طراحي تاسيسات است.در مورد ارزيابي کيفيت طراحي فري استال ها،دکتر جيم نوکک(Dr.Jim Nocek) خاطر نشان مي کند که حيوانات بايد قادر باشند تا: - براحتي وارد استال شوند و يا از آن خارج گردند. - بدون برخورد با قسمت هاي استال يا با ديگر حيوانات،روي زمين بنشينند يا بلند شوند. - در استال براحتي بايستند يا بنشينند.   اين عوامل استفاده از استال را تحت تاثير قرار مي دهد.اگر اين موارد قابل قبول باشند،توليد کنندگان بايد به مواردي از جمله کمبود پوشال يا مواد بستري،نادرستي ابعاد يا ضعف تهويه و کيفيت نا مطلوب هوا در استال ها(به خصوص در آب و هواي گرم) توجه داشته باشند. گذشته از طراحي استال،توليد کنندگان بايد مراقب باشند که تجمع بيش از حد گاوها،از دسترسي حيوانات محجوب تر(مثل تليسه ها)به خوراک جلوگيري نکند يا مانع از استراحت آنها نشود.چنين حيواناتي احتمالا زمان زيادي مي ايستند و در وضعيتي قرار مي گيرند که ممکن است سبب فرآيندهاي ناپايدار تخميري در شکمبه و نوسانات در PH شکمبه شود. تغذيه مديريت تغذيه اي مناسب بعنوان رکن کليدي براي به حداقل رساندن بروز اسيدوز(عامل لنگش)بکار مي رود.جيره هاي حاوي غلظت هاي بالايي از مواد متراکم (کنسانتره) و کربوهيدرات هاي بدون فيبر(NFC) و تراکم پايين علوفه و/يا فيبر مي تواند خطرساز باشد. اگرچه تغذيه نادرست ممکن است در لنگش نقش داشته باشد اما تنها عامل آن نيست.در مقاله اي که در Progressive Dairyman(مارس 2001( منتشر شد،محققان بطور هفتگي از TMR سه گله گاو شيري در کاليفرنيا که درصد بالايي از لنگش(30-20 درصد)در آنها گزارش شده بود نمونه گيري کردند.تراکم فيبر شوينده خنثي(NDF) و NFC در تمام جيره ها کافي بود(NDF≥30% و NFC≤38%).اندازه اجزاي جيره نيز در تمام گله ها قابل قبول بود(12-8 درصدبيشتر از 4/3 اينچ).بنابراين محققين گزارش کردند که گرچه ظاهرﺃ اين جيره ها مشکلي ندارند اما زخم و آبسه در سم گاوها همچنان به عنوان يک مشکل ثابت وجود دارد.اين مشاهدات باعث شد تا محققين اطمينان حاصل کنند که مديريت مناسب فاکتورهايي ديگري(گذشته از در دسترس بودن کربوهيدرات و اندازه اجزاي جيره)تا حدود زيادي در جلوگيري از لنگش اهميت دارد.(Santos و Overton،2001) لنگش در حال حاضر در بسياري از گله هاي گاو شيري ايالات متحده مشکل مهمي تلقي مي شود.توليدکنندگان بايد بخاطر داشته باشند که اگرچه تغذيه در اغلب موارد عامل تعيين کننده ايست،به ندرت تنها دليل مشکلات سم در گاوهاست.درحقيقت در بسياري از گله هايي که لنگش در آنها مشاهده شده دليل اوليه احتمالا استرس گرمايي است که گاوها در جولاي(تير و مرداد)تحت تاثير آن قرار داشته اند.     منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )