حشره کامل
پروانه بال دنباله‌دار Iphiclides (=Papilio) podalirius (Lep: Papilionidae)   به سيب، گلابي، بادام، گوجه، آلو، گيلاس، آلبالو و زالزالك حمله مي‌نمايد. لارو از برگ درختان تغذيه مي‌كند. دو نسل در سال دارد. زمستان گذراني به صورت شفيره است.           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )         پروانه فري يا كرم خراط (Leopard moth)   Zeuzera pyrina (Lep: Cossidae)   اين حشره به گونه‌هاي بسياري از درختان مثمر و غيرمثمر حمله مي‌كند. از درختان مثمر سيب ميزبان اصلي آن در ايران است ولي خسارت آن روي گلابي، به و گردو نيز ديده شده است. از گياهان غيرمثمر مي‌توان به افرا، بيدمشك، بيد، نارون، بوط و زبان گنجشك اشاره نمود. در دنيا 150 ميزبان براي آفت ذكر شده است. درخت سيب به اين آفت خيلي حساس و زود از پا درمي‌آيد در حاليكه گردو تا حدودي مقاوم است.       زيست‌شناسي پروانه فري در ايران هر دو سال يك نسل دارد. زمستان را به صورت لاروهاي سنين مختلف در درون شاخه درختان ميزبان مي‌گذراند. در اواسط بهار لاروهايي كه رشدشان كامل شده تبديل به شفيره مي‌شوند و اواخر بهار شب‌پره‌ها به تدريج ظاهر مي‌شوند. حشرات ماده اصولاً هيچ نوعي تغذيه‌اي نداشته و به جهت سنگيني قادر به پرواز نيستند. پس از جفت‌گيري اغلب در مدخل سوراخ خروجي، شكاف ته و حتي روي زمين تخمريزي مي‌كنند. هر حشره ماده نزديك به هزار تخم مي‌گذارد. اين تخمها خوراك مناسبي براي مورچه‌ها هستند. به فاصله يك تا دو هفته تخم‌ها تفريخ شده و لاروهاي كوچكي خارج مي‌شوند. تغذيه اصلي لاروها از چوب شاخه و تنه است. لاروها ضمن تغذيه فضولات نارنجي رنگ خود را از سوراخ ورودي كه در ضمن سوراخ خروجي آنها نيز خواهد بود به صورت گلوله‌هاي كوچك و مدور بيرون مي‌ريزند. اين فضولات در پاي درختان مبتلا جمع مي‌شوند و اين خود يكي از راههاي بسيار آسان تشخيص وجود پروانه فري مي‌باشد. كانالهايي كه در داخل چوب بوسيله لارو اين حشره بوجود مي‌آيد مستقيم و حدود 30 تا 40 سانتيمتر طول دارد و بستگي به گونه ميزبان دارد.   حمله اين آفت روي سيب استقرار ساير حشرات چوبخوار و مخصوصاً اسكوليت درختان ميوه و پروانه زنبور مانند را به دنبال خواهد داشت. چون دهانه خروجي دالانهاي لاروي پروانه فري محل مناسبي براي تخمريزي و در نتيجه خسارت پروانه زنبور مانند است.   لاروها با تارهايي بسيار نارك كه با غدد دهاني خود مي‌سازد از شاخه‌اي به شاخه ديگر منتقل مي‌شوند. لاروها پس از تغذيه كامل تبديل به شفيره مي‌شوند. دوره شفيرگي 20 تا 40 روز طول مي‌كشد. در كرج اين زمان به تدريج از اوايل ارديبهشت ماه شروع و تا اوايل شهريورماه نزديك به 5 ماه اوليه ادامه دارد. پروانه‌هاي كامل پس از ظهور از همان سوراخ ورودي خارج مي‌شوند.       کنتـــــــرل: 1ـ از دشمنان طبيعي اين آفت مي‌توان به مورچه‌هاي شكاري (عادت تخم‌خواري) و سن‌هاي Reduviidae (عادت لاروخواري) اشاره نمود.   2ـ رعايت اصول به زراعي، هرس و سوزاندن شاخه‌هاي خشك و آلوده از شدت خسارت‌هاي بعدي مي‌كاهد.   3- در موردي كه تعداد درختان آلوده كم باشد مي‌توان با فرو بردن مفتولي در درون سوراخهاي ورودي، لاروهاي آفت را از بين برد.   4ـ استفاده از قرص و خمیرهایی که گازهای سمی تولید می کنند.   5ـ امروزه در اكثر كشورهاي جهان از فرمون‌هاي جنسي به صورت تكنيك Mating disruption در قالب مبارزه تلفيقي عليه اين آفت استفاده مي‌شود.   6- بهترين موقع مبارزه شيميايي زماني است كه لاروهاي سن اول به قسمت‌هاي جوان گياه كه همان رگبرگها و دمبرگها و شاخه‌هاي نازك است حمله مي‌كنند در اين موقع چون عمق نفوذ لاروها هنوز چندان زياد نيست مي‌توان با استفاده از سموم نفوذي مؤثر براي از بين بردن آفت استفاده كرد.       آزینفوس متیل(گوزاتیون) EC20% و 2درهزار   دیازینون EC60% و 1 درهزار           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )         كرم جگري يا كرم نجار (Goat moth) Cossus cossus   (Lep: ossidae)   اين آفت از نظر خسارت كم و بيش زمانند پروانه فري مي‌باشد. بيشتر در نواحي معتدله سرد و مرطوب انتشار دارد. حشره كامل به رنگ قهوه‌اي مايل به خاكستري است و عرض آن با بالهاي باز گاهي به 80 ميليمتر مي‌رسد. لاروهاي جگري رنگ هستند بدين ترتيب كه قسمت پشتي قهوه‌اي مايل به قرمز و در پهلو زرد پررنگ به نظر مي‌رسند. (لاروهاي كامل طولشان به 100 ميليمتر هم مي‌رسد).   از نظر گياهان ميزبان اين آفت به سيب، گلابي، به، گوجه و بسياري از درختان غيرمثمر و جنگلي حمله مي‌نمايد. در اين بين، درختان سيب بيشتر مورد حمله قرار مي‌گيرند. گفته مي‌شود كه اين آفت به درختان مسن بيشتر حمله مي‌كند. رژيم غذايي اين آفت چوبخواري است لاروها از منطقه پوستي، كامبيوم و چوب درختان ميزبان تغذيه مي‌كنند. اين گونه درختان كه از بين ضعيف‌ها انتخاب مي‌گردند دچار ضعف بيشتري شده نهايتاً با حمله ساير حشرات چوبخوار نابود مي‌گردند. برخلاف كرم خراط اين لاروها به ندرت به شاخه‌هاي جوان خسارت وارد مي‌كنند.       زيست‌شناسي زمستان گذراني به صورت لارو در درون تنه درختان و بدون دياپوز اجباري است. هر دو سال يك نسل دارد. لارو پس از تكميل رشد خود براي شفيره شدن خود را به نزديكي سوراخ ورودي مي‌رساند. لارو با استفاده از ترشحات بزاقي خانه شفيرگي آميخته از خاك و ذرات چوب ساخته و تبديل به شفيره مي‌شود. دوره شفيرگي 3 تا 4 هفته و حتي گاهي 6 هفته طول مي‌كشد. ظهور حشرات كامل در اواخر بهار و اوايل تابستان صورت مي‌گيرد. حشره ماده پس از جفت‌گيري تخمهماي خود را به صورت دسته‌هاي 15 تا 50 تايي در شكاف پوست تنه درخت قرار مي‌دهد. حداكثر تعداد تخم از 1400 تا 1900 متغير و به طور متوسط 1000 عدد است. دوره جنيني تخم 14 روز سپس لاروهاي جوان خارج و وارد پوست مي‌شوند و از قسمت‌هاي دروني تنه و شاخه تغذيه مي‌نمايند.       مبارزه 1. چون سوراخ خروجي و ورودي لارو حشره يكي است از طريق مبارزه مكانيكي و با فرو بردن يك مفتول سيمي در دخل سوراخ مي‌توان لارو را زخمي كرد يا كشت.   2. با توجه به اينكه حشره فقط درختان پير و ضعيف را مورد حمله قرار مي‌دهد رعايت اصول بهداشت بهترين راه پيشگيري از اين آفت مي‌باشد.   3. آبیاری و تغذیه مناسب باعث حفظ فشارآوندی مناسب درگیاه می شود ولارو آفت نمی تواند به راحتی به چنین گیاهانی حمله کند.           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )         پروانه زنبورمانند درختان سيب   Synanthedon myopaeformis (Lep: Sesiidae)   اين گونه در مناطق وسيع از كشورهاي اروپايي و آسيايي انتشار دارد. از آفات مهم درختان سيب مي‌باشد. لاروهاي اين آفت در منطقه كامبيوم در زير پوست تنه درختان، روي تنه و شاخه‌هاي اصلي فعاليت دارند و گاهي باعث خشك شدن كامل درختان مي‌گردند.       زيست‌شناسي زمستان گذراني اين حشره به صورت لاروهاي سنين مختلف در محل تغذيه يعني دالانهاي پيچ و خم‌دار لارو در زير پوست مي‌باشد. لاروها براي تغذيه به چوب آسيبي نمي‌رسانند بلكه تغذيه آنها از پوست و كامبيوم است. لاروهاي زمستان گذران در بهار سال بعد مجدداً شروع به فعاليت كرده و پس از تكميل دوران لاروي در حالي كه طول آنها به حدود 15 تا 18 ميليمتر مي‌رسد و به رنگ زرد عسلي به يك خط تيره پشتي درمي‌آيند، در زير پوست تبديل به شفيره مي‌شوند. لاروها قبل از شفيره شدن پيله‌هاي مخصوص مركب از تارهاي ابريشمي و خورده‌هاي پوست و فضولات قهوه‌اي رنگ مي‌سازند و در داخل آن تبديل به شفيره مي‌شوند. لاروها پس از يك تا دو هفته و طي دوران شفيرگي كامل شده و پروانه‌ها ظاهر مي‌شوند. اين زمان در حدود اواسط خردادماه تا اوايل تيرماه مي‌باشد. پرواز پروانه‌ها و فعاليت‌هاي حياتي آنها شامل جفت‌گيري و تخمريزي در روز انجام مي‌شود. ماده تخمهاي خود را به صورت انفرادي و گهگاه چند عدد در جوار يكديگر در شكافها و زخمهاي روي پوست تنه و شاخه‌هاي قطور مي‌گذراند. در اين رابطه حتي در محل هرس شاخه‌هاي قطور نيز تخم اين حشره ديده شده است. در روي تنه‌هاي سالم، حشره ماده حتي از تركهاي بسيار خفيف ناشي از تغييرات اقليمي و عوامل فيزيولوژيك گياهي نيز جهت تخمگذاري استفاده مي‌نمايد.   دوره چنيني تخم متفاوت و از 8 تا 20 روز متغير است. لاروها پس از خروج از راه شكاف و يا زخمي كه تخم در آن گذاشته شده است به داخل پوست نفوذ نموده و تغذيه را شروع مي‌نمايند. تغذيه هم از بافتهاي در حال فساد و هم از بافتهاي تازه مي‌باشد. فضولات لاروي به صورت دانه‌هاي ريز قهوه‌اي رنگي بوده كه گهگاه از شكافها بيرون زده و محل فعاليت لاروي را مشخص مي‌سازد. اين لاروها تا بهال سال آينده در همين محلها زمستان را مي‌گذرانند. بنابراين يك نسل در سال دارد.   کنترل: در مورد درختان پذيراي اين آفت دو نكته بسيار مهم قابل بحث مي‌باشد.   1ـ بيشتر درختاني كه جهت تخمريزي انتخاب مي‌شوند يا رها شده‌اند و يا از نظر كاشت وضعيتي رضايت‌بخشي ندارند.   2ـ هر نوع شكاف، ترك . زخم روي تنه و شاخه‌ها باعث جلب اين آفت براي تخمريزي خواهد گرديد. در اين رابطه حتي ترك‌ها و تغيير شكل‌هاي ناشي از عوامل بيماريزا مانند بيماري معروف قارچي خوره كه در نقاط ميوه‌خيز كوهستاني به فراوني روي درختان سيب رايج است باعث جلب اين حشره براي تخمريزي مي‌گردد. لذا مهمترين طريقه پيشگيري از حمله و خسارت اين آفت رعايت اصول صحيح باغداري، آبياري به موقع، هرس و پانسمان زخمهاي روي تنه با مواد ضدعفوني كننده و چسب پيوند مي‌باشد. سم‌پاشي تنه و شاخه‌هاي اصلي درخت يك هفته پس از ظهور حداكثر حشرات كامل در بهار، تراشيدن آن قسمت از پوست تنه كه خشك و فاسد شده و پوشاندن محل زخم با چسب پيوند بسيار مؤثر است.   3- دادن كودهاي ازته و حيواني و انجام آبياري كافي موجب رشد سريع پوست و خفته كردن آفت مي‌گردد.   4- سموم فسفره 3-2 درهزار   5- اندوسولفان(تیودان)           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )         کرم سفید ریشه Polyphylla ollivieri   (Lep: Scarabaeidae)   اين حشره در اكثر مناطق ايران وجود دارد و از ريشه گياهان مختلفي تغذيه مي‌نمايد. از اين جهت مي‌توان به گيلاس، گلابي، سيب، به، هلو، گوجه، آلو، زردآلو، آلبالو، انار، مو، تاج خروس وحشي، گونه‌هاي Chenopodium، خيار، بادمجان، لوبياسبز، كدو، سيب‌زميني، ياس بنفش، برگ بو، برگ نو، گلايول، چمن، تبريزي، بيد و نارون اشاره نمود.       زيست‌شناسي اين حشره طول يك نسل را در 3 سال طي مي‌كند. در شريط مساعد تغذيه‌اي و خاك مي‌تواند يك نسل را در طي دو سال بگذراند. زمستان را به صورت لارو به سر مي‌برد و در بهار سال سوم قبل از آنكه وارد مرحله شفيرگي شود يك محفظه گلي براي خود درست مي‌كند و در آنجا تبديل به شفيره مي‌شود (در برخي موارد خانه شفيرگي ساخته نمي‌شود). دوره شفيرگي 17 تا 24 روز مي‌باشد.حشرات كامل از دهه سوم خردادماه تا دهه سوم مردادماه بسته به شرايط محيطي منطقه ظاهر مي‌گردند. اوج خروج معمولاً در تيرماه است. حشرات كامل براي خروج در خاك سوراخهايي ايجاد و خارج مي‌شوند. سپس از برگ درختان مثمر و غيرمثمر تغذيه مي‌نمايند. تمام فعاليت‌هاي حياتي، تغذيه، جفت‌گيري و تخمريزي در غروب و اوايل شب انجام مي‌گيرد.   در روز حشرات كامل بدون هيچ فعاليتي در لابه‌لاي شاخ و برگ درختان و جاهاي امن به سر مي‌برند. جفت‌يري در اوايل شب و اغلب در روي شاخه‌ها انجام مي‌شود. تخمريزي معمولاً چند روز (معمولاً 4 روز) بعد از جفت‌گيري انجام مي‌شود. حشره كامل مادهبا پاهاي جلويي خود زير خاك رفته و در منطقه‌اي مناسب كه غذاي كافي براي لاروسن اول وجود دارد تخم‌ريزي مي‌كند. تخم‌ها به صورت انفرادي يا دسته‌هاي تا شش عددي در عمق صفر تا 12 سانتيمتري خاك گذاشته مي‌شود. دوره جنيني يا Incobation period در منطقه كرج و شهريار 30 تا 35 روز است. حشره داراي 3 سن لاروي است. لارو سن اول از مواد هوموسي يا ريشه علفهاي هرز و سنين دو و سه لاروي از ريشه درختان تغذيه مي‌كنند. لارو در خاكهاي مرطوب فعاليت بيشتري دارد. فعاليت اين حشره در سطح باغ لكه‌اي است.       مبارزه 1ـ جمع‌آوري حشرات كامل از اواخر بهار به بعد   الف‌ـ جمع‌آوري حشرات در صبح زود بوسيله تكاندن درختان   ب‌ـ جمع‌آوري حشرات كامل با كمك نور چراغ   2ـ از بين بردن علفهاي هرز سطح باغ از علفهاي هرز يكساله و چند ساله چون منبع غذايي خوبي براي لاروهاي سن اول است.   3ـ شخم زمستان و جمع‌آوري لاروها در اسفندماه   4ـ مبارزه شيميايي با استفاده از ديازينون (3 تا 3.5 ليتر) و پودر وتابل ليندين 10 كيلو در هكتار به طريق محلول پاشي پاي درخت در اوايل بهار و اوايل تابستان. بهتر است بعد از ریختن محلول پای درخت آبیاری سبکی نیز انجام شود.   5ـ امروزه از باكتري Bacillus popilliae بر عليه اين آفت استفاده مي‌كنند كه باعث بوجود آمدن بيماري شيري (Milky disease) در لاروها مي‌شود.   6ـ قارچ Metarrhizium anisopliae نيز روي لاروها تأثير دارد.           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )         سوسك طوقه خوار سياه     Capnodis tenebrionis (Col.: Buprestidae)   در تمام مناطق ايران انتشار دارد. روي طوقه هسته‌دارها و بندرت روي گلابي، سيب و زالزالك ديده مي‌شود.   زيست‌شناسي اين حشره يك نسل در دو سال دارد. حشره كامل پس از خروج از خاك كه در تابستان و اوايل پاييز اتفاق مي‌افتد بدون تخمريزي و به همان صورت در پناهگاههاي مختلف در زير علف‌ها، زير برگهاي خشكيده، داخل شكاف‌هاي سطحي زمين و زير كلوخه‌ها، زمستان گذراني نموده و در بهار سال بعد پس از تغذيه، جفت‌گيري و تخمريزي مي‌كند. لاروهاي حاصله از اين تخم‌ها زمستان را در زير پوست قسمت‌هاي مختلف پايين درخت شامل ريشه طوقه و قسمت‌هاي انتهايي تنه گذرانده و در تابستان و پاييز سال بعد به حشره كامل تبديل مي‌گردند. از ظهور حشرات كامل نسلي تا ظهور حشرات كامل نسل بعد 2 سال طول مي‌كشد. در برخي از ارتفاعات طول يك نسل 3 سال طول مي‌كشد. در چنين مواردي يا طول لاروهاي زمستان گذران يا حشرات كامل زمستان گذران دو سال طول مي‌كشد. سوسكهاي زمستان گذران پس از اين كه متوسط درجه حرارت روزانه به 15 درجه سانتيگراد رسيد خارج مي‌شوند. حشرات كامل پروازهاي كوتاه نموده و به نظر نمي‌رسد كه انتشار اين آفت توسط پروز باشد بلكه بدليل انتقال نهالهاي آلوده اتفاق مي‌افتد. حشرات كامل آفتاب دوست بوده، پس از مختصري تغذيه از برگها و گاهي پوست شاخه‌هاي جوان، جفت‌گيري، بر روي سطح خاك و يا در مواردي در كنار طوقه تخم مي‌گذراند. تعداد تخم از 272 تا 1236 عدد گزارش شده است.   تخم‌ها در عمق صفر تا 5 سانتي‌متري زير خاك و اغلب به صورت انفرادي گذاشته مي‌شود. تخم‌ريزي در روز صورت مي‌گيرد. لاروسن اول نسبت به آبياري بسيار حساس است. اگر در زمان تخم‌گذاري و خروج لاروهاي سن اول آبياري صورت گيرد درصد زيادي از لاروهاي سن اول از بين رفته و مي‌ميرند. لاروهاي سن اول در خاكهاي خشك و فاقد رطوبت نمي‌توانند خود را به تنه درخت برسانند و خواهند مرد. لاروسن اول پس از رسيدن به گياه پوست محل مورد نظر را پاره كرده وارد شده و از لايه زير پوستي و كامبيوم تغذيه مي‌كند. لارو با بوجود آوردن دالانهايي در ناحيه طوقه، قسمت‌هاي فوقاني و ضخيم ريشه، قسمتهاي انتهايي تنه درخت را به سرعت به نابودي مي‌كشاند. برخي اوقات به چوب نيز حمله مي‌كند. منشاء عمده دالان‌ها طوقه درختان است و اكثر دالان‌هاي بالا رونده و پايين رونده از آنجا شروع مي‌گردد. دالان‌هايي كه به طرف بالا مي‌روند (به علت اختلاف ساختماني در بافت) در محل پيوند متوقف مي‌گردند. لاروها معمولاً از محل انشعاب ريشه‌هاي اصلي پايين‌تر نمي‌روند. چهارسن لاروي دارد. دوره زندگي لاروسن آخر طولاني‌ترين آن است. در اين سن تغذيه شديد مي‌باشد. لاروها هر كجا از مسير فعاليت خود كه باشند براي شفيره شدن به ناحيه طوقه برمي‌گردند. دوره پيش شفيرگي 10 تا 14 روز و دوره شفيرگي 23 تا 27 روز است.   کنترل: 1ـ آبياري منظم   2ـ قوي نگه داشتن درختان   3ـ جمع‌آوي حشرات كامل در باغهاي كوچك در ساعات آفتابي از روي شاخه‌ها به خصوص در ساعات پيش از ظهر       Capnodis corbonaria   در تمام نقاط ايران به استثناي گيلان و مازندران انتشار دارد. ميزبان آن بادام آهني و وحشي، زردآلو و هلو مي‌باشد. بادام وحشي ميزبان مناسب آفت مي‌باشد.           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )