تولید مثل جنسی
در تولید مثل جنسی یک قارچ، گامت ها(gametes) یا اندام های جنسی نر و ماده دخالت دارند. با عمل ترکیب بین دو اندام جنسی نر و ماده سلول تخم یا زیگوت (zygot) تشکیل می گردد. به اندامی که سلول های جنسی یا گامت ها داخل آن قرار دارند گامتانژیوم (gametangium) اطلاق می شود. اگر گامت های نر و ماده روی یک پایه یا هیف قرار داشته باشند،آن را فارچ یک پایه یا همو تالیک(homothalic) می گویند و چنانچه اندام نر و ماده روی دو هیف جداگانه باشندچنین قارچی را دو پایه یا هترو تالیک (hetrothalic) می نامند. تولید مثل جنسی طی سه مرحله زیر انجام می شود:
۱)مرحله پلاسمو گامی(Plasmogamy)
در این مرحله پروتو پلاسم دو سلول نر و ماده با هم مخلوط شده، یک پروتو پلاسم واحد تشکیل می شود.در مرحله پلاسمو گامی دو گامت با فاکتور جنسی متفاوت نزدیک به هم قرار می گیرند و سلول دی کاریوتیک(dikaryotic) یا دارای n+n کروموزوم را تشکیل می دهند.
۲)مرحله کاریوگامی( Karyogamy)
در این مرحله هسته های نر و ماده سلول دی کاریوتیک در هم آمیخته می شوند و هسته دیپلویید یا ۲n کروموزومی سلول تخم را تشکیل می دهند. در بعضی از قارچ ها مرحله کاریوگرامی بلا فاصله بعد از پلاسموگامی صورت می گیرد در حالی که در برخی دیگر از قارچ ها نظیر قارچ های رده بازیدیومیست بین این دو مرحله وقفه ایجاد می شود. به عبارت دیگر هیف قارچ های بازیدیو میست غالب عمر خود را با داشتن سلول های دو هسته ای یه دی کاریوتیک سپری می کنند.
۳)مرحله تقسیم هسته با کاهش کروموزومی
در این مرحله هسته ۲n کروموزومی سلول تخم با کاهش کروموزومی (meiosis) تبدیل به ۴ هسته n کروموزومی (هاپلویید) می گردد. سپس اطراف هر هسته را مقداری سیتوپلاسم و یک دیواره احاطه نموده،بدین ترتیب یک اسپور قارچ به وجود می آید.
تولید مثل غیر جنسی
در تولید مثل غیر جنسی گامت ها یا اندام های جنسی نر و ماده نقش ندارند.این تولید مثل در تکثیر و گسترش قارچ ها بااهمیت تر از تولید مثل جنسی می باشد و در یک فصل زراعی چندین بار تکرار می شود.تولید مثل غیر جنسی در قارچ ها به طرق زیر انجام می شود:
۱)قطعه قطعه شدن هیف(Fragmentation): در این روش هر سلول از محل دیواره عرضی هیف جدا می شود که هر قسمت آن را آرتروسپور(Arthrospore) می نامند.
قارچ ها در تولید مثل خود اسپور تولید می کنند. اسپور ها علاوه بر وسیله تکثیر، سبب انتشار قارچ ها از نقطه ای به نقطه دیگر نیز می شوند و همچنین موجب بقای قارچ ها از سالی به سال دیگر می گردند. با جوانه زدن اسپور،لوله یا رشته کوتاهی به نام لوله تندش(germ tube) ظاهر می شودکه پس از رشد، هیف قارچ را تشکیل می دهد. اسپور قارچ ها از نظر شکل، رنگ، اندازه، تعداد سلول نحوه تشکیل و غیر متنوع می باشند و از روی خصوصیات آنها می توان شناخت. اسپور قارچ ها به دو طریق جنسی و غیر جنسی تشکیل می گردند.
تولید مثل غیر جنسی
در تولید مثل غیر جنسی گامت ها یا اندام های جنسی نر و ماده نقش ندارند.این تولید مثل در تکثیر و گسترش قارچ ها بااهمیت تر از تولید مثل جنسی می باشد و در یک فصل زراعی چندین بار تکرار می شود.تولید مثل غیر جنسی در قارچ ها به طرق زیر انجام می شود:
۱)قطعه قطعه شدن هیف(Fragmentation): در این روش هر سلول از محل دیواره عرضی هیف جدا می شود که هر قسمت آن را آرتروسپور(Arthrospore) می نامند.
۲)تقسیم سلولی(Fission): در این روش در وسط هر سلول مادری، فرورفتگی ایجاد و همزمان با آن هسته و سیتوپلاسم تقسیم می گردند.سپس با ایجاد دیواره های عرضی سلول مادری به دو سلول با اندازه و سکل مشابه تقسیم می شود. برخی از مخمر ها به طریق تقسیم سلولی تکثیر می یابند.
۳)جوانه زدن(Buddung):در این طریقه بر جستگی جوانه مانندی،که از سلول مادری به وجود آمده،شروع به رشد و نمو می کند.همزمان با آن، هسته سلول مادر نیز تقسیم شده،همراه با سیتوپلاسم به جوانه منتقل می شود. پس از مدتی جوانه به صورت یک اسپور از سلول مادری جدا می گردد. این قبیل تولید مثل در قارچ های مولد بیماری پیچیدگی برگ هلو و مخمر ها صورت می گیرد.
۴)تولید کلامیدوسپور(Chlamydospore):کلامیدوسور در حقیقت همان آرتروسپور است که غالبا با احاطه شدن دیواره ضخیم و سفت در اطراف سلول انتهایی و یا وسط هیف به وود می آید. این دیواره سبب بقای اسور غیر جنسی در شرایط نا مساعد محیطی می گردد.
۵)تولید اسپور(Sporulation):تولید اسپور،یک طریقه معمولی در تولید مثل قارچ هاست. اسپور ها ممکن است روی پایه کنیدیوفور یا در داخل محفظه ای بسته بنام هاگدان(اسورانژیوم) گردند.
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com