روش هاي كشت گندم:
رشد قارچ هاي عالم بوته ميري گندم با روش كشات بذر بر روي پشته هاي بلند به دليل عدم حالت غرقابي كمتر مي شود.
روش هاي كشت گندم به وسعت و شيب زمين، مقدار آب موجود و مديريت زارعي بستگي دارد.
به طور كلي روش هاي كشت عبارتست از:
1- روش كرتي:
روشي است سنتي و در زمين هايي اعمال مي شود كه داراي سطح كم، شيب نامناسب و يا آب كم براي آبياري هستند. در اين روش معمولاً پس از انجام گاوآهن و ديسك، بذر را پاشيده و با ديسك زير خاك برده و مرزهايي با مرزبند ايجاد مي كنند. در اين روش استفاده از ماشين آلات براي انجام امور داشت مانند سمپاشي عليه علف هاي هرز غيرممكن و برداشت با كمباين به دليل مرزهاي زياد مشكل است. همچنين از سطح مفيد مزرعه به خوبي استفاده نشده و ضايعات زمين زياد است.
2- روش خطي يا فارويي:
اين روش براي زراعت گندم آبي انجام مي شود و به اين ترتيب است كه پس از انجام گاوآهن، ديسك و تسطيح، با استفاده از دستگاه كودپاش (سانتريفوژ) بذر را در سطح مزرعه پاشيده و سپس با دستگاه فاروئر جوي و پشته ايجاد مي شود. در مواردي پيش از انجام جوي و پشته به وسيله ديسك بذر را زير خاك مي كنند كه آزمايش ها نشان داده، اين عمل چندان موثر و مورد نياز نيست.
در اين روش پشته ها، كم عرض (25 – 10 سانتيمتر) و كم عمق (15 – 10 سانتيمتر) هستند و در مواردي هنگام آبياري، حالت غرقابي ايجاد مي شود. بذرپاشي به روش سانتريفوژ باعث مي شود بذرها به طور تصادفي و كنترل نشده پخش و در خاك مستقر شوند، بنا بر اين تعدادي بوته نيز در كف جويچه ها سبز مي شوند كه جايگاه مناسبي براي استقرار گياه نبوده و ممكن است بوته هاي اين ناحيه مقداري از مواد غذايي و رطوبت موجود را مصرف كنند. ولي قدرت رقابت با بوته هاي روي پشته را ندارند و محصولي نيز توليد نمي كنند و در صورت توليد از كيفيت كمي برخوردارند.
نوع ديگري از كشت رديفي گندم در ايران وجود دارد كه در آن از ماشين هاي بذركار استفاده مي شود. عرض پشته ها در اين نوع بذركارها تقريباً ثابت (حدود 30 سانتيمتر) بوده و دستگاه قادر است سه رديف بذر بر روي هر پشته بكارد. فاصله بين رديف كاشت (فاصله وسط يك جويچه تا وسط جويچه مجاور) حدود 55 سانتيمتر است. برخي بذركارها همزمان دو عمل احداث پشته و كاشت بذر بر روي پشته را انجام مي دهند كه نوعي مزيت براي اين دستگاه ها محسوب مي شود.
3- روش نواري:
اين روش در زمين هايي كه شيب مناسب داشته و انجام عمل تسطيح در آن ها ميسر باشد قابل اجراست. در اين روش با توجه به شيب مناسب نيازي به ايجاد جويچه نيست. كاشت با ماشين هاي بذركار صورت گرفته زمين در قطعات بزرگ قابل آبياري است. از دستگاه كمباينت مي توان در اين روش كشت استفاده كرد. اين دستگاه همزمان در اراضي شخم خورده عمليات ديسك، تسطيح و كشت را انجام مي دهد. اگر در اراضي با شيب نامناسب روش نواري اجرا شودف ناچار مرزهاي متعددي بايد ايجاد كرد كه در نهايت همان روش كرتي خواهد بود.
4- روش كشت بذر بر روي پشته هاي بلند:
مدرن ترين روشي است كه در كشورهاي پيشرفته اجرا مي شود. به طور خلاصه، در اين روش دو الي سه رديف بذر بر روي پشته هاي بلند و عريض كاشته مي شود. در اين سيستم عرض پشته 70 – 45 سانتيمتر، فاصله رديف كاشت بر روي پشته 20 – 15 سانتيمتر، عرض جويچه ها (فارو) 30 – 25 سانتيمتر و ارتفاع پشته (عمق فارو) 20 – 12 سانتيمتر است. هدايت آب در زمين از طريق جويچه ها انجام مي شود، به طوري كه رطوبت ه صورت نشتي به محل استقرار بذرها نفوذ مي كند و حالت غرقابي ايجاد نمي شود. روش كاشت گندم با اين روش به شرح زير است:
پس از عمليات شخم عميق، ديسك، تسطيح و قبل از بذركاري جوي و پشته ها را متناسب با اين روش با يك دستگاه خطزن احداث و زمين را آبياري بسيار سنگين مي كنند. پس از سبز شدن نسل ااول علف هاي هرز (كه حدود 80 درصد كل علف هاي هرز است) و در رطوبت كمي بيشتر از گاورو شدن، دستگاه را وارد زمين مي كنند. اين دستگاه به گوته اي طراحي شده است كه بيلچه هاي كوليتواتور كه قبل از لوله هاي سقوط بذر قرار دارند روي پشته ها قرار گرفته، با تخريب پشته ها علف هاي هرز را از بين مي برند، سپس بذرها به صورت رديفي (معمولاً سه رديف روي پشته) در عمق 12 – 8 سانتيمتر كاشته مي شوند و بيلچه هاي احداث فارو كه در پشت لوله هاي سقوط بذر قرار دارند، دوباره فاروها و پشته ها را در جاي قبلي بازسازي
مي كنند. بنابراين با عبور بذركار همزمان، پشته ها تخريب مي شوند، علف هاي هرز از بين
مي روند، بذرها به صورت رديفي كاشته شده و دوباره پشته ها و جويچه ها احداث مي شوند.
پس از كاشت بذر، زمين به صورت رديفي كاشته شده و دوباره پشته ها و جويچه ها احداث
مي شوند. پس از كاشت بذر، زمين به مدت حدود 40 روز آبياري نمي شود (به دليل اين كه بذر گياه زراعي عمق كاشته شده است و رطوبت كافي براي جوانه زدن آن وجود دارد) در اين مدت گياهچه ها رشد كرده و در حالي كه قسمت اعظم بذرهاي علف هاي هرز قبل از كشات بذر جوانه مي زنند و با بيلچه هاي كوليتواتور بذركار از بين مي روند، باقيمانده بذر علف هاي هرز در عمق كم قرار گرفته و رطوبت كافي براي سبز شدن آن ها وجود ندارد.
از مزاياي روش كشت بذر بر روي پشته هاي بلند مي توان به موارد زير اشاره كرد:
- سهولت آبياري قبل از كاشت كه كنترل مكانيكي علف هاي هرز را فراهم مي كند.
- افزايش ميزان سبز شدن بذر و يكنواختي مزرعه
- امكان استفاده از همان پشته ها در كشت هاي بعدي
- استفاده كمتر از بذر (بعضي از كشاورزان با مصرف فقط 75 – 50 كيلوگرم بذر در هكتار به تراكم مورد نظر مي رسند)
- كاهش ميزان مصرف علف كش ها
- كاهش سله بندي و خفگي بذر
- كاهش ورس (خوابيدگي) به دليل عدم شرايط غرقابي
- امكان مصرف كود به صورت نواري و افزايش بازدهي مصرف كود
- كاهش فرسايش در مناطق پرباران به دليل هدايت آب توسط فاروها
- افزايش توليد
منابع مورد استفاده:
1- اسدي، 1 و 4، همت. 1377. اثرات شيوه هاي مختلف خاكورزي بر روي محصول گندم آبي و مقايسه پارامترهاي عملكردي آن ها. گزارش پژوهشي نهايي موسسه تحقيقات فني و مهندسي كشاورزي.
2- امين، حسين. 1383. اصول كاشت، داشت و برداشت گندم آبي. نشر آموزش كشاورزي.
3- خدابنده، ناصر. 1362. زراعت غلات. مركز نشر سپهر.
4- خسرواني، 4، س. زارعيان و ص. افضلي نيا. 1379. راهنماي عمليات تهيه زمين در زراعت گندم آبي. نشريه ترويجي موسسه تحقيقات فني و مهندسي كشاورزي.
5- كريمي، هادي. 1368. گياهان زراعي. انتشارات دانشگاه تهران./