ژینکو بیلوبا
ژینکوبیلوبا گیاهی ا ز خانواده ginkgoaceae می باشد این گیاه قدیمی ترین درخت جهان با قدمتی بیش از 200 میلیون سال است ( دوران پرمین ) این درخت بین 30 تا40 متر ا رتفاع دا رد ونسبت به حشرات وبیما ریهای مختلف بسیا ر مقاوم است . هر درخت حدود 1000 سال عمر می کند .این درخت بومی چین ژاپن وکره است ودر ایلات متحده وا روپا نیز می روید نام دیگر درخت پرسیاوشان بوده وبرگ آن مورد مصرف دا رویی دا رد.پایه ماده آن به علت تولید دانه های متعفن کمتر کاشته می شود . اکثرا زینتی بوده و مقاوم به خشکی کم آبی آفات و آتش سوزی هستند.
این درخت از کهن‌ترین گونه های باقی مانده در روی زمین است که قدمت آن به حدود 200 میلیون سال پیش در عصر دایناسورها باز می‌گردد. زمانی بر این باور بودند که درخت پرسیاوش مویی دارای قدرتهای جادویی است و امروزه این مطلب پذیرفته شده است که جینکو دارای نقش و اثر دارویی بر حقی است.
مشخصات گیاه شناسی:
درختانی با تنه خاکستری بدون کانال رزین برگ های ساده متناوب بادبزنی کامل خزان کننده که در هنگام ریزش به رنگ زرد روشن در می آیند و فقط روی شاخه های کوتاه برگ وجود دارد شاخه بلند برگ ندارند رگبرگها دارای انشعابات دو شاخه ای گیاه دوپایه دانه گرده بدون بال ( سه سلولی : سلول پروتالی رویشی زایشی ) تعداد دانه ها معمولا یک عدد (5/2 سانتیمتر) و آبدا ربا بوی متعفن گرده افشانی توسط باد در بها ر انجام می گیرد.فاصله گرده افشانی تا لقاح 4 تا7 ماه ا ست عطر وبوی دانه ها باعث جلب حیوانات وپراکنش آن ها توسط این حیوانات می شود دارای اسپرم متحرک بوده و لوله گرده ندارد ودر هنگام لقاح تخمک هیچ ا رتبا طی با پایه مادری ندارد وقبل از لقاح ا ز پایه مادری جدا می شود .
ترکیبات مو جود در برگ ژینکو:
برای مصارف درمانی برگ های پروانه ای شکل ژینکو را در فصل پاییز از درختان موجود درکشتزا رها یا جنگل به وسیله دستگاه یا با دست چیده وسپس آن را خشک می کنندعصا ره برگ های خشک شده را به وسیله مخلوط کردن با آب واستون استخراج می کنند و با آنالیز دستگاهی ترکیبات عصا ره ودرصد آن رادر هر گرم برگ خشک شدهمشخص می کنند که مهمترین آن ها عبارتند از :
1) فلاوون گلیکوزیدها 24 درصد
2) ترپن لاکتون ها 6 درصد
3) ژینکو لید
فلاوون گلیکوزیدها مسئول اثرات آنتی اکسیدانی ومها ر تجمع پلاکتی در عصا ره ژینکو هستند وترپن لاکتون های عصا ره ژینکو گردش خون مغز وسایر اعضای بدن را افزایش داده وباعث افزایش اکسیژن رسانی به بافت ها می شوند . ژینکو لید B یک مهار مهار کننده قوی فاکتور فعال کننده پلاکت ا ست. شکل زیر ساختار بعضی تر کیبات عصاره ژینکو را نشان می دهد
خواص داروئی :
در طب سنتی چین ژینکو بیلوبا در درمان آسم وزوز گوش وآنژین به کار می رفت در حال حاضر در موارد زیر استفاده می شود :
۱) فراموشی آلزایمر کم شدن حافظه
۲) نارسایی عروق مغزی
۳) سرگیجه
۴) بی حسی اندام ها
۵) ناتوانی جنسی
۶) افسردگی در افراد مسن
مطالعات انجام شده در بیماران مبتلا به مشکلات شنوایی ناشی از کمبود گردش خون در گوش نشان داده که 40 درصد این بیماران پس از 6 ماه درمان با عصاره ژینکو بهبود شنوایی پیدا کردند همچنین عصاره برگ ژینکو که به بیماران دیابتی داده شد جریان خون محیطی در این افراد 40 تا50 درصد افزایش یافته بود.
مکانیسم عمل ترشحات ژینکو برای بهبود بعضی بیماریها
ترشحات جینکو که به صورت قرص ، مایع یا تزریق درون رگی تهیه می‌شوند به دلایل بسیاری برای نارسایی مغزی مصرف می‌شوند. مکانیسم عمل آن به این صورت است که با افزایش دادن جریان خون به سمت مغز و توسعه و بهبود ارسال پیامهای عصبی موجب کاهش نارسایی مغز می‌شود. همچنین این محصول یک تنظیف کننده بدون رادیکال آزاد است. نارسایی مغزی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در مهارتها و قابلیتهای معمولی فردی ، کاهش انرژی و توانایی فیزیکی ، افسردگی ، پرخاشگری ، سرگیجه ، سردرد و صدای زنگ در گوش شود. با آن که بعضی از افراد مبتلا به طنین صدا در گوش به مفید بودن جینکو ایمان دارند افراد دیگری اعتقاد دارند که جینکو رویهمرفته در این مورد بی‌اثر است.
در مورد مکانیسم این عمل باید گفت مهمترین اجزای جینکو شامل فلاونوئیدها و ترپنوئیدها می‌شوند. جینکولید B ، ترپنوئیدی که تاکنون وجود آن در هیچ گونه دیگری گزارش نشده است. در شرایط آزمایشگاهی از عمل عاملهای فعال کننده پلاکتهای خونی جلوگیری می‌کند. این عاملها برای شروع تجمع یافتن پلاکتهای خونی ضروری هستند و این مرحله در حقیقت مرحله آغازین انعقاد خون است. پس بنابراین ممکن است جینکو بتواند در شرایط طبیعی بر روند لخته شدن خون تأثیر منفی بگذارد و این می‌تواند دلیلی باشد برای آنکه چرا روز به روز بر تعداد خونریزش بینی در میان افرادی که از جینکو استفاده می‌کنند افزوده می‌شود.
اسامی ژینکو بیلوبا
نام قدیمی جینکو بیلوبا Salisburia adiantifolia بوده است و نیز دارای نامهای رایج درخت پر سیاوش مویی و درخت چهل تاج می‌باشد و همچنین نامهای چینی زیادی برای آن وجود دارد. در ژاپن نیز به آن Icho و به میوه آن Ginnan می‌گویند. این درخت وقتی که جوان است دارای شکل هرمی با شاخه‌های بلند قائم و قلمی است و هنگامی که مسن‌تر شد تاج آن پراکنده و نامنظم می‌شود. این درخت می‌تواند تا 35 متر طول و 10 متر قطر ساقه داشته باشد. این درخت برگ ریز است و برگهای آن بر روی شاخه‌های بلند پراکنده هستند در حالی که در رأس شاخه‌های کوتاه تراکم یافته‌اند. شاخه‌های کوتاه این درخت نمود بسیار جالبی از گیاه جینکو هستند که هر ساله تاجی از برگهای جدید درست می‌کنند و همچنین تولید میکروسپورانژیوم و تخمک توسط این شاخهای کوتاه صورت می‌گیرد.
شاخه‌های کوتاه پس از چند سال که زمان آن در واریته های مختلف فرق می‌کند بلند شده و تولید برگهای پراکنده و غیر مجتمع می‌نمایند. شاخه‌های بلند معمولا یک شاخه کوتاه انتهایی برای چند سال بعد ایجاد می‌نمایند. این قابلیت تولید شاخه‌های کوتاه می‌تواند دلیل آن باشد که چرا مدت زمان رشد درخت در مقایسه با سایر نهاندانگان طولانی است. و همچنین می‌تواند روشن سازد که چگونه درخت می‌تواند از این قابلیت خوب برای بقا برخوردار باشد. برگهای جینکو دارای دمبرگ بلند بوده و در شکل و اندازه‌های متنوع هستند. در کل برگهای جینکو دارای دو لوب ، فاقد رگبرگ میانی و بطور غیر عادی کنگره‌دار هستند.
رگبرگها مکررا منشعب می‌شوند و بعضی از آنها درهم ادغام می‌گردند. این گیاه دوپایه بوده و اسپورانژیومهای آن روی شاخه‌های کوتاه تشکیل می‌شوند. میکرواسپورانژیومها با آرایش نگینی یا تسمه‌ای به تعداد 3 تا 6 عدد بر روی شاخه قرار گرفته‌اند و هر یک مانند یک محور نوسانی پرچمهای زیادی را که نزدیک بهم مرتب شده‌اند، در بر می‌گیرند. پرچم در حقیقت یک برآمدگی با پایه کوتاه با 2 تا 4 کیسه گرده است که به صورت طولی شکاف می‌خورند.
مگاسپورانژیومها معمولا به تعداد 1تا 3 عدد به صورت افراشته بر روی شاخه قرار می‌گیرند و هر یک شامل یک شاخه بلند هستند که یک تخمک را در هر سمت خود نگه می‌دارد. تخمک بدون پایه و صاف بوده و در پایه دارای یقه می باشد و برهنه است. میوه ی جینکو شفت مانند با گوشت نارنجی است که یک درون بر چوبی را می پوشاند. جنین معمولا 2 تا 3 لپه است. میوه‌های جینکو در پاییز در هنگام افتادن مقادیر زیادی بوتیریک اسید تولید می‌کنند که سبب ایجاد بوی نامطبوع و زننده‌ای می‌شود.
پراکنش و خاستگاه
خاستگاه راسته جینکوآلس متعلق به دوره پرمین (200 تا 225 میلیون سال پیش) می‌باشد. به نظر می‌رسد که تکامل این گیاه در دوره ژوراسیک (100 میلیون سال پیش) به اوج خود رسیده باشد و فرم برگهای جینکو از آن زمان تغییر نکرده است. جینکو پراکندگی بسیار وسیعی در سطح کره زمین داشته است و فسیل آن تقریبا در هر مکانی از جمله استرالیا و نیوزیلند یافت می‌شود. شایان ذکر است که فسیل گونه دیگری به نام Baiera برگهایی بسیار شبیه به برگهای جوان جینکو و برگهایی که از پایه درخت تولید می‌شوند دارد. از این سابقه مشخص می‌شود که چرا جینکو با نام فسیل زنده نامیده می‌شود. تکامل این درخت در حدود 125 میلیون سال پیش هنگامی که هنوز دایناسورها بر روی زمین پرسه می‌زدند پایان یافت و از آن زمان بدون تغییر باقی مانده است.
جینکو بیلوبا در حقیقت یک عضو تنهای زنده از نژاد مقتدر گیاهان شاخه خود است و بنابراین پیوست با ارزش و دقیقی میان حال و گذشته دور زمین محسوب می‌شود. امروزه درخت جینکو بطور طبیعی در مناطق کوهستانی دور در چین شرقی می‌روید با این حال بطور مصنوعی در مناطق وسیعی از جهان از جمله چین ، کره و ژاپن کاشته می‌شود. قدیمی‌ترین نمونه‌های جینکو در باغهای کهن معابد ، قصرها و پرستشگاه‌های ژاپن وحود دارد و چند درخت مشهور جینکو نیز در این مکانها قرار دارد. جینکو به دلیل مقاومت در برابر آلودگی هوا در شهرهای آلوده بسیرا مناسب است و نیز در برابر حملات قارچی و حشره ای و آفات مقاوم است.
کاشت، داشت و برداشت
اطلاعات محدودی در این زمینه در دسترس می باشد. تکثیر این گیاه به دو طریق جنسی (بذر) و غیرجنسی (قلمه، پیوند و کشت بافت) امکان پذیر می باشد. تکثیر از طریق قلمه بیشتر مورد توجه می باشد زیرا در این روش جنسیت درختان حاصله مشخص خواهد بود. امروزه تکثیر این گیاه توسط کشت بافت بسیار مورد توجه قرار گرفته و تحقیقات گسترده ای در مورد بهینه سازی این روش در حال انجام می باشد.
برگ ها و گاها دانه های این گیاه مورد برداشت قرار می گیرند. بهترین زمان برداشت برگ ها در اواسط اردیبهشت و اوایل خرداد ماه است که میزان مواد موثره ی برگها در حالت ماکزیمم می باشد.
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com