عسل مهمترین محصول زنبور عسل است که توسط زنبورهای کارگر تولید می شود.اما فعالیت زنبورهای کارگر منحصر به تولید عسل نبوده و محصولاتی همچون ژل رویال،موم،بره موم،گرده گل را نیز تولید می کنند.همانطور که بیان شد ژل رویال نیز یکی از فرآورده های زنبور است که به آن شاه انگبین ،شیر زنبور عسل،شهد شاهانه و (royal jelly)غذای ملکه هم می گویند.این ماده بسیار مغذی و نیرو بخش است در واقع به عنوان غنی ترین ماده مغذی بیولوژیک شناخته شده و از گذشته ای دوربه عنوان اکسیر جوانی و مایه حیات در طب باستان استفاده می شده و اکنون نیز در کشورهای پیشرفته جهان استفاده طبی از آن بر پایه تحقیقات دانشمندان در دانشگاه ها و موسسه های تحقیقاتی معتبر رایج است.
تولید ژل رویالاین ماده از دو جفت غده هیپوفارین موجود در طرف سر زنبوران کارگر جوان(6-12 روزه) ترشح می شود و با بزاق دهان آنها مخلو ط می گردد.این ژل ،خمیری شکل با رنگ تقریبا سفید تا زرد کمرنگ و طعمی تند و زننده است.این ماده مغذی تا سه روز مورد استفاده همه لاروها قرار میگیرد ولی زنبور ملکه به طور دائم از این ماده تغذیه می شود.بدون ژله رویال هیچ لاروی قادر به رشد نیست و این ماده ، ملکه را قادر می سازد که در روزهای تخم ریزی در شبانه روز بیش از 2500 تخم بگذارد که وزن این مقدار بیش از وزن خود ملکه است.همچنین ملکه زنبور عسل به واسطه استفاده از این ماده مغذی حدود 5 تا 6 سال عمر می کند در حالی که زنبور های کارگر در فصول فعالیت خود(بهار و تابستان) حدودا کمتر از 14 تا 24 روز از فعالیت خود میمیرند.خواص فیزیکی ژل رویالژل رویال ماده ایست ژلاتینی سفید مایل به زرد روشن ،کلوئیدی و چسبناک با بوی خاص که هنگام حل شدن کمی کف تولید می کند.PH آن اسیدی بوده و وزن مخصوص آن 1/1 است.ترکیبات موجو در ژل رویالتجزیه شیمیایی ژل رویال حضور مواد زیر را درآن اثبات کرده است:• آب (بشترین مقدار)• کلاژن• کربوهیدرات• پروتئین(قسمت عمده آن آلبومین و گلبولین است)• اسید های آمینه ضروری که 8 نوع آن در این ژل موجود است.• از جمله اسید های چرب غیر اشباع موجود در آن می توان به 10 هیدروکسی 2 دکونئیک اسید(HAP10) اشاره نمود که تنها درطبیعت ژله رویال دیده شده و خواص اعجاب انگیزی را در بر دارد.• استیل کولین• مواد معدنی همچون کلسیم،آهن،سلسیوم،فسفر• ویتامین های گروه B9,B12,B1B,B2,B3,B5,B6,B7,B8,(H),A,C,E.خواص درمانی ژل رویالمطالعات وسیعی از سال 1835 میلادی بر روی این ماده اعجاب انگیز صورت گرفته و خواص درمانی متعدد آن را به اثبات رسانیده است که به برخی از آنها اشاره میشود.• خاصیت میکروب کشی:ژل رویال به دلیل د اشتن اسید چرب غیر اشباع(HAD10)ضد باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس،اشرشیاکلی،سالمونلا،تیفی(عامل حصبه)عمل میکند.همانطور در درمان عفونت های ویروسی که مجاری تنفسی را درگیر می کند اثر می گذارد.تحقیقات نشان داده است خاصیت آنتی بیوتیکی یک چهارم ژل رویال برابر است با پنی سیلین البته بدون هیچ عوارض جانبی.در ژل رویال پروتئین قوی میکروب کشی بنام (Riyalisin) وجود دارد که اثر قوی بر ضد باکتری های گرم مثبت دارد.• در هر گرم ژله رویال یک میلیگرم استیل کولین وجود دارد.استیل کولین ماده مورد نیاز در انتقال پیام های عصبی در انسان است.این ماده در درمان و جلوگیری از آلزایمر،رعشه،فراموشی بسیار موثر است و با آن میتوان فعالیت های فکری را افزایش داد.همینطور استیل کولین موجب گشاد شدن رگ های خونی شده و باعث کاهش فشار خون در افرادی که از فشار خون بالا رنج میبرند می گردد.• تصلب شرائین:(سخت شدن سرخرگهای قلب) که با افزایش سن و افزایش کلسترول بالای خون در بدن انسان ایجاد می شود و (HAD10) موجود در ژل رویال با کاهش ذخیره کلسترول در دیواره سرخرگ باعث کاهش فشار خون میگردد بنابراین از بیماری تصلب شرائین پیشگیری میکند.• جوانی و شادابی پوست و ضد پیری:کلاژن ،لسیتین،تیامین و ویتامین های A,C,D,E موجود در ژل رویال برای پوست بسایر مفید است.پروتئین رشته های کلاژن،موجب اتصال بافت به یکدیگر شده و از چروک خوردن پوست جلوگیری می کند همچنین طول عمر سلولها را نیز افزایش میدهد.و اثر ضد التهابی ژل رویال در روند بهبود زخمهای پوستی موثر است.• خاصیت ضد سرطانی:ماده (HAD10) به ژل رویال خاصیت ضد سرطانی بخشیده است.همچنین از طریق خاصیت ضد فعالیت استروژن این ژل مانع رشد سلولهای سرطانی در سرطان پستان میشود.همینطور این ماده میتواند سلول های ایمنی را وادار به تولید مواد و عوامل ضد تومور در بدن کند.از جمله این مواد می توان به عامل نکروز دهنده تومور و اینترفرون گاما اشاره کرد. در مشاهدات آزمایشگاهی افزایش مواد فوق در کشت سلول همراه با ژل رویال تایید شده است.این ماده بسیار مغذی تاثیر خوبی بر بهبود بیماران سرطانی بعد از پرتو درمانی و شیمی درمانی دارد و باعث سرعت افزایش گلبولهای سفید (WBC) در خون میشود.بر اساس مشاهدات و تحقیقاتی که تاکنون به دست آمده و همچنین با عنایت به نظر گذشتگان ما در طب سنتی(Traditional Medicine) ژل رویال می تواند در تمامی سنین مصرف شود و به عنوان مکمل غذایی مناسب در رژیم غذایی قرار گیرد.البته این ماده اعجاب انگیز به دلیل خواص فوق العاده اش برای افراد بالای 50 سالگی به طور خاص توصیه میشود.منبع:نشریه تخصصی طب سنتی و مکمل سال پنجم شماره18 و 17 سال 1387 صفحه 42منبع