کيفيت آب مصرفي شترمرغ ها
کيفيت آب مصرفي شترمرغ ها آب ضروري ترين ماده در جيره شترمرغها مي باشد. تقريبا 60 تا 85 درصد (گاهي هم بيشتر) كل تغذيه روزانه ( شامل آب و غذا) در دامهاي مزرعه اي توسط آب تامين مي شود. ميزان محتوي آب كل بدن يك موجود بالغ ( بدون چربي ) تقريبا در گونه هاي دامهاي مزرعه اي ثابت و در حد متوسط 71 تا 73 در صد از كل وزن بدن مي باشد. كيفيت آب مصرفي بستگي به مناسب بودن ساختمان حفاظت و نگهداري كل سيستم آب رساني و منبع آب دارد. كيفيت آب مستقيما بر ميزان مصرف آب توسط حيوان تاثير مي گذارد. اولين اثر محدود كردن مصرف آب، حال اختياري و يا غير اختياري، كاهش مصرف غذا و در نتيجه كاهش قابليت توليد شترمرغ مي باشدخوش طعمي و مواد سمي آبي كه كيفيت پاييني دارد به دو صورت مي تواند مشكل ساز باشد: طعم بد آب مي تواند باعث كاهش مصرف گردد و يا ممكن است در آن آب مواد سمي وجود داشته باشند. برخي از مواد سمي، خوش طعمي آب را كاهش نمي دهند بلكه بسيار مضرتر از اين مواد هستند. مواد سمي كه ممكن است در آب شرب يافت شوند شامل حشره كش ها، فلوئورين، نيتراتها، سلنيوم و نيز غلظت بالاي ساير عناصر خاص مي باشند. آب مي تواند داراي باكتري، ويروس، پروتزوآ و يا تخم كرمها باشد كه تمامي اين عوامل مي توانند بيماري و يا مشكلات ديگري ايجاد كنند. علاوه بر مواد سمي، آب مي تواند تركيبات ديگري داشته باشد كه باعث طعم بد آن گردد. به عنوان مثال آب قليايي حاوي غلظت بالايي از پتاسيم، سديم و كربنات كلسيم مي باشد. آبي كه نمك زيادي دارد در مقايسه با آبي كه مواد معدني ندارد طعم بدي دارد. نمك ها شامل سديم، كلسيم، منيزيم و پتاسيم در تركيب با بي كربنات ها، كلريدها ويا سولفات ها مي باشند. برخي از مواد آلوده كننده شايع آب عبارتند از: 1- تمامي مواد جامد محلول ( سختي آب ) اين اصطلاح شامل تمامي مواد معدني مي شود كه مي توانند در آب جريان يافته، در خاك و يا صخره ها وجود داشته باشند. بيشتر حيوانات اهلي مي توانند غلظت مواد جامد محلول را از 000/15 تا 000/17 جزء در ميليون (ppm) تحمل كنند. اگر چه اين غلظت ها مي توانند بر ميزان توليد تاثير بگذارند. نمكهايي در حد 000/5 ppm باعث تغيير آب مي شوند و در صورت مصرف باعث كاهش وزن و اسهال مي گردند. سولفات ها: كه معمولا به شكل سولفات منيزيم، سولفات سديم يا سولفات كلسيم مي باشند اثر ملين در حيوانات دارند. اثر مليني بيشتر در مورد حيوانات جوان به كار مي رود تا حيوانات بالغ. سازمان خدمات بهداشت عمومي ايالات متحده توصيه مي كند كه آب داراي بيش از 250 ppm كلريد يا سولفات و 500 ppm مواد جامد محلول براي مصارف، مناسب نمي باشد.سولفات هاي بيش از 500 ppm در آب مي توانند در حيوانات جوان باعث اسهال شوند. آهن: در غلظتهاي اندكي مانند 3/0 ppm در آب، باعث رنگ قهوه اي آب مي گردد. يافتن مقاديري تا 30 ppm آهن در منابع آب روستايي دور از انتظار نمي باشد. شترمرغها از نظر اينكه نمي توانند مقادير بالاي آهن خوراكي را تحمل كنند منحصر به فرد مي باشند. بنابراين مي بايد در مورد حذف منابع غير ضروري آهن در جيره شترمرغها توجه بيشتري انجام دهيم. اينكه چه سطحي از آهن را مي توان بعنوان سطح حداكثر براي شترمرغ در نظر گرفت مشكل مي باشد. اين امر بدين دليل است كه اين مقدار بستگي به سطوح آهن وارد شده از تمامي مواد جيره روزانه شترمرغ دارد. همچنين شتر مرغ علاقه به خوردن آشغالهاي موجود روي زمين را دارد و اگر خاك غني از محتواي آهن باشد منبع تغديه اي ديگري از آهن وجود خواهد داشت. با توجه به اينكه استفاده شترمرغ از منابع موجود آهن در آب، جيره و خاك اطراف به ميزان زياد به علت سمي بودن نامطلوب مي باشد اين حالت باعث كاهش توليد پرنده خواهد شد. آهن زياد در جيره شترمرغ از هر يك از منابع موجود مي تواند با ميزان استفاده از ساير مواد معدني مهم و مواد معدني كميآب در جيره تداخل داشته باشد. آهن زياد موجود در جيره شترمرغ مي تواند بخصوص با ميزان استفاده از فسفر تداخل داشته باشد و گاها باعث كمبود فسفر در جيره پرنده گردد. فسفر براي رشد خوب پرنده ( استخوانها و عضلات ) و همچنين براي باروري و توليد مثل حيوان ضروري مي باشد.در شترمرغها كمبود فسفر به دليل وجود آهن زياد، باعث مي گردد تا گوشت اين حيوان طعم جگري به خود بگيرد كه براي مصرف كنندگان بسيار مهم است. بنابراين در جيره هاي Blue Mountain توصيه مي گردد سطح آهن را در آب مصرفي در سطح 3/0 ppm نگهداريم. اگر آب مصرفي شما بيش از ميزان توصيه شده آهن دارد توصيه مي گردد سيستم تصفيه آب را به منظور خارج كردن آهن اضافي و ساير مواد مضر برقرار كنيد. منگنز: اغلب مانند آهن عمل مي كند با اين تفاوت كه سطوح منگننز باعث بوجود آمدن قشري سياه رنگ در لوله ها و تجهيزات آبياري مي گردد. 2 - نيترات ها: نيترات ها بطور گسترده اي در محيط پراكنده و بخصوص براي گياهان سودمند مي باشند. در صورت ورود مقادير قابل توجهي از نيترات ها (NO3) در آب شرب، سلامتي به خطر مي افتد. نيتراتها (NO3) مي توانند توسط باكتريهاي لوله گوارشي به حالت سمي نيتريت (NO2) تبديل گردند. نيترات ها و نيتريت ها اثر ديگري هم دارند. هنگام ارزيابي سطوح موادي كه حيوانات در معرض آن مي باشند، علوفه ها، اعمال باكتريها در منابع آب و نيز مقدار آب مصرفي مي بايد مورد توجه قرار گيرند. منبع نيترات ها و نيتريت ها در آب شرب عبارتند از: • نشت كردن و نفوذ آبي كه از داخل خاك عبور مي كند. • آب سطحي و يا آلودگي چاه آب • تبديل نيترات ها به نيتريت ها توسط باكتريها مساله نيترات ها، اثرات آن بر توليد و توليد مثل، حدود ايمني آن، نحوه عمل آنها با ساير منابع نيتروژني و روشهاي مناسب حذف و يا خنثي سازي آنها، موارد مهم مورد بحث و مورد اختلاف مي باشند كه مي بايد در محيطهاي بخصوص مورد مطالعه و تحقيق قرار گيرند. نيتراتها اگر در مقادير زياد وارد شوند مي توانند توسط باكتريها به نيتريت ها تبديل شوند كه به راحتي جذب مي گردند و قابليت حمل اكسيژن را توسط خون كاهش مي دهند. در برخي گونه هاي حيواني، مشكل نيتراتها مي تواند بصورت كمبود ويتامين A تجلي كند. اين دليل مهمي است مبني بر اينكه چرا تمامي جيره ها ي شترمرغ بايد مقادير كافي ويتامين A ، يد، فسفر و انرژي داشته باشند. سطوح نيترات ها در چاههاي موجود در روستاها متغير مي باشد. معمولا دوره هاي پر باران در فصل بهار منجر به بوجود آمدن سطوح بالاي نيترات ها در چاههاي مزارع روستايي مي شود. حذف نيترات ها از آب عمل مشكل و گران قيمتي مي باشد. آنيونهاي جايگزين مي توانند نيترات ها را حذف كنند. دامنه سطوح مضر نيتراتها در آب بين 50 ppm و 100 ppm بطور دلخواه در نظر گرفته شده است. سازمان خدمات بهداشتي عمومي آمريكا حد بالايي( 45 ppm) را براي نيترات ها در آب آشاميدني انسان در نظر گرفته است. 3- خرد سازواره ها ( ميكرو ارگانيسم هاhttp://www.daneshju.ir/forum/images/smilies/danesh_35.gif باكتريهاي كلي فرم تقريبا همه جا هستند و مي توانند منبع گياهي، حيواني و يا خاكي داشته باشند. اصطلاح باكتري كلي فرم مدفوعي به ارگانيسم هايي كه بطور طبيعي در لوله گوارشي دامها، انسان و پرندگان يافت مي شود مربوط مي باشد. در حاليكه اين باكتريها مي توانند مضر نباشند اما حضور آنها اغلب نشاندهنده اين است كه ساير باكتريها و ويروسهاي بيماريزا هم مي توانند وجود داشته باشند. ميكرو ارگانيسم هاي مضر مي توانند به راحتي به چاههاي آبي كه حفاظت آنها از آبهاي آلوده سطحي به خوبي انجام نمي گيرد، وارد شوند. نتاييج حاصل از آزمون آب براي باكتري كلي فرم به ميزان سطح صفر مطلوب، 1 تا 8 نامطلوب، 9 و بيشتر مضر اعلام مي گردد. حفاظت نسبت به آبهاي آلوده سطحي، كلر زدن و تصفيه مي توانند مشكل وجود ميكرو ارگانيسم ها را حل كند. 4- PH : آب اسيدي باعث خوردگي پمپ ها، لوله ها ، مخازن و تجهيزات مي گردد. آب اسيدي را مي توان با اضافه كردن خاكستر سود و يا سود سوزآور خنثي كرد. قليايي بودن يكي از خواص اغلب منابع آبي مي باشد و حاصل وجود بيكربنات ها و هيدروكسيد ها است كه طعم سود به آب مي دهد. قليايي بودن باعث رشد باكتريها مي گردد كه باعث جرم گرفتگي لوله ها و شوفاژها به دليل تجمع باكتريها مي گردد. 5- كلريدها: كلريدها به تنهايي مضر نيستند مگر اينكه در مقادير بالاي 200 ppm مطرح گردند. كلريدها در تركيب با سديم، نمك دريايي و ساير نمكها را توليد مي كنند. سطوح 50 ppm تا 100 ppm براي دامها خوش طعم تر مي باشد. 6- فسفاتها: اگر در چاههاي آب روستايي مقادير زيادي فسفات يافت شود، نشان دهنده آلودگي است اگر چه فسفاتها به خودي خود بي ضرر هستند اما آنها مي توانند بعنوان منبع غذايي باكتري قرار گيرند و وجود آنها مي تواند علامت وجود آلودگي باكتريايي باشد. 7- سولفيد هيدروژن: اين تركيب عامل بوي بد آب حاصله از چاههاي عميق مي باشد. حتي مقدار اندك 1 ppm مي تواند بوي قابل توجهي را ايجاد كند. اسيد ضعيف حاصله، به آهن حمله كرده و تركيبي سياه و روغني مي سازد. اقتصادي ترين روش زدودن سولفيد هيدروژن از آب اكسيد كردن آن توسط يك ماده شيميايي مانند هيپوكلريد مي باشد. اين تركيب باعث بوحود آمدن گوگرد گازي مي گردد كه مي تواند از آب خارج شود. 8- حشره كش ها و علف كش ها: جشره كشها و يا علف كشها مي توانند به آب زميني و يا سطحي در نتيجه شستشو توسط آب باران، رانش و ... وارد شوند. آلودگي آب مي بايد موسسات دولتي محلي را موظف به استفاده درست از اين مواد نمايد. 9- ساير عناصر و مواد سمي چه از منابع انساني و چه از منابع طبيعي، آب بطور معمول عناصر و مواد سمي را دريافت مي كند. متاسفانه فقط اطلاعات محدودي مبني بر سمي بودن سطوح مواد متفاوت آب مصرفي حيوانات داريم. شرايط متعددي مي بايد در تشخيص اينكه سطح خاصي از يك ماده، سمي است يا خير در نظر گرفته شوند. مواد سمي در آب مي توانند به صورت مواد جامد معلق، مواد محلول و يا حالتي بين اين دو باشند كه بستگي به فرآيند هضم در حيوانات دارد. استفاده كوتاه مدت از مواد سمي ممكن است اثرات قابل مشاهده اي نداشته باشد اما در صورت استفاده دراز مدت ممكن است باعث ضررهاي جدي گردد. گونه هاي متفاوت حيوانات در برابر مواد سمي عكس العمل هاي متفاوتي نشان مي دهند و حيوانات جوان و سالم ممكن است رفتار متفاوتي با عكس العمل حيوانات بالغ و ضعيف داشته باشند. مي بايد خاطر نشان گردد كه منابع آبي، بخصوص آنهايي كه از چاههاي كم عمق تامين مي شوند مستعد تغييرات ناگهاني در تركيباتشان به دلايل طبيعي و يا انساني هستند. شماري از عناصري كه در آب يافت مي شوند به ندرت براي دامها مشكل ايجاد مي كنند زيرا آنها نمي توانند در سطوح بالا به شكل محلول وجود داشته باشند و يا اينكه فقط هنگامي سمي هستند كه در غلظت بالايي وجود داشته باشند. مثالهايي از اين مورد شامل آلومينيوم، برليم، برم، كروم، كبالت، مس، يد، منگنز، موليبدن و روي هستند. همچنين به نظر نمي رسد اين عناصر بصورت تجمعي در گوشت، شير و يا تخم وجود داشته باشند. از طرف ديگر عناصري مانند سرب، جيوه و كادميوم بايد مورد توجه باشند زيرا معمولا اين عناصر در صورتي که در آب در غلظت هاي سمي وجود داشته باشند مي توانند براي مصارف انساني خطرناك باشند. آزمايش آب با مركز خدمات بهداشتي، مركز كشاورزي يا دامپزشكي به منظور اطلاعات در مورد آب محل تماس بگيريد. در مورد آزمايش هاي مورد نياز و غلظت مواد موجود مطلع شويد. در قسمت زير، جدولي مشاهده مي شود كه توسط سازمان خدمات بهداشتي عمومي ايالات متحده تنظيم شده است و استانداردهاي آب آشاميدني را نشان مي دهد. استاندارد هاي آب آشاميدني سازمان خدمات بهداشت عمومي ايالات متحده ماده شيميايي حدود توضيحات نيترات ها 45 ppm نيتريت ها* 03/0 ppm آهن 3/0 ppm سختي آب* 0 تا 3 GPG به آن آب سبك مي گوييم 4GPG و بالاتر به آن آب سنگين مي گويند فسفات* 5 ppm فسفات بالا نشانگر فضولات است گوگرد 250 ppm سولفيد هيدروژن 1/0 ppm PH 7 تا خنثي آرسنيك 01/0 ppm مس 1 ppm سيانيد 01/0 ppm فلوئورين 1/0 تا 2/1 ppm روي 5 ppm نقره 05/0 ppm سلنيوم 01/0 ppm منگنز 05/0 ppm سرب 05/0ppm نمكي بودن 5000ppm *تائيد شده توسط اغلب آزمايشگاهها نتيجه گيري اگر تامين آب شترمرغهاي شما توسط چاه آب روستايي صورت مي گيرد مي بايد توجه دقيقي به كيفيت آب آن داشته باشيد. هيچگاه فرض نكنيد كه كيفيت آب مصرفي خوب مي باشد. هميشه به منظور مشخص كردن عدم وجود عناصر و مواد مضر براي پرندگانتان، آزمايش انجام دهيد. همچنين مي بايد آب را در طي فصول مختلف سال آزمايش كنيم زيرا آب مي تواند بطور چشمگيري در شرايط منطقه اي شما تغيير كند.     منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )