مقاله کامل اثرات استرس گرمایی در نیمچه های گوشتی
اثرات استرس گرمایی در نیمچه های گوشتی : 1- کاهش مصرف غذا و در نتیجه کاهش رشد :   نیاز به ا نرژی در نیمچه های گوشتی با ا فزا یش دما کاهش یافته و متعاقب آن مصرف غذا کم می شود که منجر به کاهش در یافت پروتئین ، اسید های آمینه و سایر مواد مغذی شده و رشد کاهش می یابد .   بر اساس یک تحقیق ، معلوم شده نیمچه های پرورش یافته در شرایط استرس حرارتی ( دمای 30 در جه سانتیگراد و رطوبت نسبی 74 % ) نسبت به گروه شاهد 48% مصرف غذا و 53 % افزایش وزن کمتری داشتند . گزارش گردیده که افزایش وزن نیمچه های گوشتی در دمای 21 درجه از 8-4 هفتگی ، 1225 گرم بود و در دمای 26 درجه به 1087 گرم کاهش یافت که بیشتر به علت کاهش نیاز به ا نرژی بود . این ارتباط را به صورت فرمول زیر می توان محاسبه کرد .   Me = 1690 – 2.1 T   Me : ا نرژ ی قابل متابولیسم مورد نیاز بر حسب کیلوژول در روز   T : درجه حرارت محیط بر حسب درجه سانتی گراد       2- کاهش قابلیت استفاده بیولوژیکی مواد مغذی :   افزایش دمای محیط باعث کاهش معنی داری ا نرژی قابل متابولیسم ظاهری . قابلیت هضم حقیقی پروتئین جیره می شود . قابلیت هضم حقیقی اسید های آمینه غیر از لیزین نیز در جوجه های گوشتی تحت شرایط استرس حرارتی ( 32 درجه ) کاهش پیدا می کند . ا لبته در آزمایشات دیگر ، مشخص گردید که این کاهش قابلیت هضم ، وا بسته به جنس بوده و در ماده ها وجود دارد نه در نر ها . ولی آزمایشات دیگر کاهش قابلیت هضم لیزین را نیز نشان داده ا ند .       3- ذخیره شدن بیشتر چربی در محوطه بطنی :   حیوان جهت کاهش حرارت تولیدی در بدن ، ا نرژی را بیشتر به صورت چربی ذخیره می کند که باعث ا فت کیفیت لاشه می شود .   4- آمادگی بیشتر جمعیت برای ابتلا به بیماریها و انگلها :   به علت کاهش مواد مغذی ، تولید برخی از هورمون های موثر در حفظ ایمنی بدن کاهش یافته و حیوان حساسیت بیشتری نسبت به بیماریها و ا نگلها پیدا می کند.   5- مرطوب شدن بستر و مشکلات ناشی از آن :   بالا بودن دمای سالن ، موجب ا فزایش مصرف آب و آبکی شدن مدفوع شده و در نتیجه مرطوب شدن بستر ، تولید آمونیاک بالا رفته ، کوری و مرگ عارض می شود . همچنین به علت تماس سینه جوجه هاب با آمونیاک بستر ، سینه رنگ قهوه ای و سیاه پیدا می کند و به اصطلاح می سوزد که در کشتارگاه این لاشه ها پس زده می شوند .   6- تغییر خصوصیات خون و بروز آلکالوز تنفسی :   شاید بتوان گفت که مهمترین زیان حرارت بالا ، ایجاد آلکالوز تنفسی است که به علت کاهش فشار خون Co2 خون در نتیجه عمل له له زدن رخ می دهد . آلکالوز با دفع بیکربنات که به عنوان بافر در خون عمل می کند ، همراه است . دفع Co2 باعث دفع H+ خون نیز شده و محیط خون قلیایی می گردد.   تحقیقات نشان داده ا ند که وقوع آلکالوز در حدود 60 دقیقه پس از وقوع شرایط استرس حرارتی است . میزان هموگلوبین ، هماتوکریت و پلاسمای خون نیز کاهش می یابد.   7- افزایش تلفات و زیان اقتصادی :   به علت همه موارد مذکور ، تلفات در فارم زیاد شده و زیان ا قتصادی عارض می گردد.       روش های رفع کاهش عملکرد طی شرایط استرس حرارتی :   الف ) تغییرات فیزیولوزیکی و فیزیکی حاصل در خون حیوان   اولین عمل جهت مقابله با شرایط استرس حرارتی توسط خود حیوان صورت می گیرد. بدین ترتیب که حیوان در ا بتدا عرق می کند ولی چون طیور غدد مولد عرق ندارد ، روش های زیر را جهت مقابله با استرس حرارتی را اتخاذ می کند :       1- کاهش مصرف غذا :   اولین عکس العمل جوجه ها به دمای بالا ، کاهش مصرف غذاست تا اولاَ میزان متابولیسم پایه را کاهش دهند تا تولید حرارت کمتر شود . ثانیاَ ظرفیت مصرف بیشتر آب را که طی تبخیر ششی از دست می دهد ، داشته باشد .       2- باز کردن بالها و افزایش سطح بدن جهت افزایش تبادل حرارتی .       3- مالیدن خود به زمین جهت دفع حرارت از طریق انتقال آن به بستر.           4- گشادن رگهای خونی و فرستادن خون به سطح بدن و بویژه به نواحی پر خون مانند ریش و تاج .       5- در موارد حاد ، له له زدن و تبخیر تنفسی مشخص شده که مرغ می تواند از طریق عمل له له زدن دفع آب را از 5 گرم در ساعت به 30 گرم در ساعت برساند.       6- کنترل هورمونی :   جلوگیری از ترشح هورمون های تحریک کننده متابولیسم ( مانند تیروکسین ) و افزایش سطح ترشح هورمون های کنترل کننده متابولیسم ( مانند کورتیکو استروئید ها ) .       ب) روش های مدیریتی :       1- استفاده از سالن های بسته :   این عمل بویزه در مناطقی که رطوبت نسبی پایین است مهم می باشد.   2- عایق دار کردن سقف و دیوار های سالن ها :   برای جلوگیری از نفوذ تابش آفتاب صورت می گیرد و از پشم شیشه ، ا یرا نیت ، رنگزنی و سفید کاری استفاده می شود . برای سفید کاری بهتر است که از 9 کیلوگرم آهک ، 5/22 لیتر آب و 14/1 لیتر پلی وینیل استات استفاده شود .   3- استفاده از مه پاش ها :   این روش در مناطق گرم و خشک کاربرد دارد ، چرا که زیادی آن موجب مرطوب شدن بستر می گردد . معلوم شده که مه پاش ها می توا نند دمای داخل سالن را تا 5 درجه کاهش دهند .   4- استفاده از خنک کننده های دیسکی یا صفحه ای :   این خنک کننده ها قطرات آب را به صورت ریز در هوا پخش می کنند که باز هم مانند مه پاش ها ویژه مناطق گرم و خشک است .   5- تهویه و استفاده از فن ها در سالن :   در شرایط مطلوب سالن از نظر دما ( 1/21- 3/18 درجه ) سرعت جریان مواد نباید بیش از 9 متر در دقیقه باشد ولی با افزایش دما می توان آن را تا حدی که ایجاد گرد و غبار نکند ، افزایش داد . البته افزایش شدت جریان هوا تا حدود 31 روزگی تاثیر معنی داری بر رشد نیمچه ها ندارد . تهویه بویژه در تراکم های بالا سبب توزیع بیشتر اکسیژن شده ، سطح آمونیاک و Co2 سالن را کاهش می دهد .   روش بهتر تهویه این است که هواکش ها را در سقف سالن ها قرار دهیم تا هوای گرم را که به طرف بالا حرکت می کند، بیرون بکشد .   همچنین بهتر است که فن ها شب ها هم کار کنند زیرا مشخص گردیده که خنک کردن جوجه ها در شب باعث تحمل بهتر گرما در روز بعد می شود.   7- کاهش تراکم در فارم :   می توان تعداد جوجه ها را در واحد سطح کاهش داده ، حرارت محیط را کم کرد . جوجه های تلف شده را باید دو بار در روز ( اویل صبح و اواخر عصر ) از سالن جمع کرد.   8- استفاده از آب خنک :   به منظور جلوگیری از دهیدراتاسیون بدن طیور در دمای بالا ، بایستی آب به طور مداوم توزیع گردد. دمای آب نیز مهم است . مطالعات نشان داده ا ند که آب آشامیدنی خنک در حد 15 درجه سانتی گراد در مقایسه با آب 30 درجه سانتی گراد ، مصرف غذا را به میزان 10-5 درصد افزایش می دهد.   ا لبته طی آزمایشات مختلف معلوم شده که مناسب ترین دمای آب آشامیدنی در نیمچه های گوشتی 12-8 درجه سانتی گراد است و به ازای هر یک درجه افزایش دمای محیط از 21 درجه سانتی گراد مصرف آب به میزان 4% افزایش می یابد.   برای تامین آب خنک یا باید لوله های آب را عایق کاری کرد و یا سیستم آبخوری را حداقل 4-3 بار در روز از آب خالی کرد.           1- تغییر در سیستم آبخوری :   مشاهده شده مصرف آب توسط جوجه ها ی تحت تنش حرارتی ، از آ بخوری قطره ای نسبت به آبخوری های باز مانند انواع فنجانی ، زنگوله ای و ناودانی کمتر است و با افزایش حرارت ، مصرف آب از آبخوریهای باز بیشتر شده ، را ندمان تولید بهتر می گردد.   2- خاموش کردن چراغ ها و روشنی ها در روز و ساعات گرم هوا و تغذیه در شب و ساعات خنک :   مصرف خوراک نیمچه ها در شرایط استرس حرارتی بلافاصله پس از روشنای صبح بالاست و به تدریج در اواسط روز کاهش می یابد و باز هم حدود یک ساعت مانده به تاریکی ا فزایش می یابد که یک منحنی به شکل U تشکیل می گردد.   لذا ارائه خوراک در اوج مصرف بهتر است . این امر با توجه به اینکه در نیمچه های گوشتی تغذیه آزاد و تمام وقت داریم تا حدودی باعث کاهش رشد می شود .   3- نوع تغذیه :   مطالعات نشان داده ا ند که می توان رشد جوجه ها را در شرایط استرس حرارتی ، با تغذیه اجباری در سطح بالای مصرف اختیاری ا فزایش داد که البته این کار در سطح صنعتی به هیچ عنوان قابل اجرا نیست . همچنین می توان جیره را به میزان 10 % تغلیظ کرد.   روش دیگر قرار دادن جوجه ها در محدودیت غذایی به میزان 60 % در 4و5و6 روزگی است که ضریب تبدیل غذایی را کاهش داده ، وزن بدن و سرزندگی نیمچه ها را افزایش می دهد . ارا ئه غذا به صورت پلت نیز باعث بهبود را ندمان می گردد.   4- عوامل تغذیه ای :   فاکتورهای تغذیه ای مهم و متعدد بوده و در هر شرایطی می توان آنها را به کار گرفت . این عوامل عبارتند از :   الف ) ویتامین ها و مواد معدنی :   افزودن مکمل مواد معدنی و ویتامینی به جیره نیمچه های گوشتی تحت شرایط استرس حرارتی باعث بهتر شدن ضریب تبدیل غذایی نسبت به گروه شاهد مصرف غذا را بع میزان 4/36% در ماده ها و 7/47% در نرها افزایش داد .   همچنین در یک آزمایش مشخص شد که افزودن 2/0 % کلراید پتاسیم به آب آشامیدنی نیمچه های گوشتی تحت شرا یط استرس حرارتی ( 7/36 درجه ) باعث 7% ا فزایش وزن شد ولی مصرف غذا تفاوت معنی داری نداشت.   بیکربنات سدیم نیز جهت مقابله با آلکالوز ناشی از استرس حرارتی به کار می رود به طوری که طی یک آزمایش ، افزودن 1% کربنات سدیم به جیره استاندارد خروس های جوان ، باعث بهتر شدن ا فزایش وزن روزا نه و ضریب تبدیل غذایی شد . البته بیکربنات سدیم باعث قلیایی شدن ادرار شده ، نقرس حاصل می شود. از طرف ادرار قلیایی ، به همراه کلسیم محیط مناسبی جهت ایجاد سنگ های کلیوی می باشد. از ترکیباتی نظیر کلراید آمونیوم ، سولفات آمونیوم ، متیونین و 4- هیدروکسی 2- متیل بوتانوئیک اسید را می توان استفاده کرده ، ادرار را اسیدی کرد و از وقوع سنگ کلیه جلوگیری نمود .   از پیش مخلوط های دیگر ، ویتامین ث ( به میزان 200 پی پی ام جیره ) است که با کاهش دمای بدن ، تلفات را کاهش می دهد . اثر ویتامین ث بر افزایش رشد جوجه ها در شرایط استرس حرارتی ، کاهش سنتز کورتیکو استروئید ها است که این استروئید ها موجب افزایش تجزیه پروتئین بافتها می شوند.   همچنین ویتامین ث اثر تحریکی بر فعالیت بیگانه خواری سیستم ریتکولواند و تلیال داشته ، تولید آنتی بادیها بویژه ایمنوگلوبولین جی را ا فزایش می دهد .   البته طبق تحقیقات صورت گرفته ، این ویتامین باید به همراه روی مصرف گردد ، چون روی سبب ا فزایش جذب روده ای آن شده ، جذب آن را از 6/2 به 32/6 میلی گرم بر لیتر در هر ساعت از هر سانتیمتر مربع روده می رساند. در یک تحقیق مشخص شده که افزودن ویتامین های A , B , D , E به میزان 235 میلی گرم در لیتر به آب آشامیدنی نیمچه های گوشتی تحت شرایط استرس حرارتی ، سبب ا فزایش معنی داری در وزن روزانه گردیده و ضریب تبدیل غذایی را کاهش داد. همچنین میزان تولید ایمنو گلوبولین جی در این جوجه ها بیش از شاهد بود که باعث کاهش تلفات ناشی از استرس حرارتی ، به میزان 62% گردید.   مشکل عمده ای که در رابطه به مصرف ویتامین ها وجود دارد ، این است که ویتامین ها بسیار فرار هستند ، بویژه هنگامی که در مجاورت چربی و عوامل آن و عوامل اکسید کننده واقع می شوند .   ب ) چربی ها :   مطالعات نشان داده اند که ا فزودن چربی به جیره نیمچه های گوشتی تحت شرایط تنش حرارتی ، باعث بهبود مصرف غذا و عملکرد می شود ، چون حرارت افزایشی حاصل از کاتابولیسم چربی در بدن در مقایسه با سایر منابع       ا نرژی نظیر کربوهیدرا تها و پروتئین ها کمتر است و در نتیجه حرارت کمتری در بدن تولید می شود. همچنین چربی به علت کاهش دادن سرعت عبور غذا در دستگاه گوارش ، جذب مواد مغذی را بیشتر می کند . [1]     منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )