کنترل گرده افشانی و لقاح:در طبیعت سیستمهای زیادی وجود دارند که گرده افشانی و لقاح را کنترل می نمایند.و در آنجا فقط به تعدادی از آنها که در اصلاح نباتات با آنها سرو کار داریم اشاره خواهد شد.در گیاهان بسیاری که معمولاً خود گشن هستند ، احتمال زیادی وجود دارد که پس از قرار گرفتن دانة گرده به روی کلاله همان گل یا گلهای دیگر همان گیاه عمل لقاح صورت نپذیرد.در بسیاری از گیاهان خودگشن مانند :گندم ، جو ، یولاف ، برنج ، ذرت خوشه ای نخود ، لوبیا ، ماش ، سویا ، گوجه فرنگی ، توتون ، پنبه ، کتان ، بادام زمینی ، کاهو ، بامیه و…عمل دگر گشنی نیز با درصد کمی انجام می پذیرد.به عنوان نمونه در عین حال که در جه خودتلقیحی در جو بالاست اما حدود 5% نیز دگرگشنی دارد.به دو عامل بستگی دارد:1- ژنوتیپ گیاه 2-عوامل محیطی.به عنوان مثال اگر در زمان گلدهی و شکوفا شدن گلها هوا خشک باشد در گیاهانی مانند غلات سبب طولانی شدن عمر دانه گرده شده و زمان پذیرش کلاله نیز افزایش می یابد.در حالی که هوای گرم و خشک که همراه با باد نیزباشد ، طول عمر دانه گرده و میزان دگرگشنی را کاهش می دهد.مکانیسمی که سبب می شود خودگشنی تضمین شود اینست که کلاله در معرض دانه گرده خارجی و ناخواسته گیاهان دیگر قرار نگیرد.