اسفناج
گیاهی است بومی ایران،ترکمنستان و دامنه های البرز و گیاهی است یکساله ، روز بلند و دمبرگهای آن جهت مصرف غذایی استفاده می شود. از نظر گیاهشناسی: 1)ریشه:دارای یک رشه عمیق به عمق 140 تا 150 cm خاک نفوذ می کند و ریشه های جانبی آن در محدوده cm60 خاک گسترش پیدا میکند این ویژگی گیاه را در برابر خشکی و شوری مقاوم کرده است. 2)ساقه:دارای یک ساقه بسیار کوتاه است که برگها به شکل طوقه ای یا رزت در محور ساقه پدیدار میشوند در صورت رشد بیشتر گیاه ساقه های درجه یک و دو ایجاد می شوند که تولید کننده برگهای کوچتر هستند. به طوریکه ارتفاع گیاه در ارقام بلند حدودا به 8cm میرسد. 3)برگ:در ارقام مختلف به شکلهای مختلفی دیده میشود مانند برگهای حلقوی،بیضوی ،نیزه ای یا قلبی شکل.از نظر تیپ یا نوع برگ اسفناج دارای دو نوع برگ است: اولی:برگ صاف دومی:برگ مجعد 4)اسفناج دارای دو نوع گل است:الف)گل نر ب)گل ماده گل نر:در انتهای ساقه به شکل کاملا واضح ومشخص دیده میشود و اجزا گبهایشان 4 قسمتی است. گل ماده:در محور برگها به شکل نامشخص دیده میشوند ***بر اساس گل نر وماده اسفناج به گروههای زیر تقسیم میشوند: 1)ارقام نر خالص: این ارقام فاقد گل ماده هستند و معمولا سریعا تولید گل نموده و برگ کمی تولید می کنندو جنبه اقتصادی ندارند. 2)ارقامی که تعداد گل نر آنها بیش از ماده است.نسبت به گروه اول برگهای بیشتری تولید نموده . دیرتر به گل میروند. 3)ارقامی که تعداد گل ماده آنها بیشتر از نر است.نسبتا دیر گل بوده و عملکرد متوسطی را در تولید برگ نشان میدهند. 4)ارقام ماده خالص که فاقد گل نر بوده و کاملا دیر گل و عملکرد بالایی را دارا میباشند. از نظر ارزش غذایی: اسفناج دارای 3% پروتیین و 3%املاخ معدنی و مقدار بالایی از ویتامین A,B,C است.نکته مهم در مضرف اسفناج این است که اسفناح داراس اسید اگزالیک و نیترات بالایی است. اسید اگزالیک در بدن انسان با جذب کلسیم تبدیل به اگزولات کلسیم میشود که غیر قابل حل بوده و از بدن دفع میشود که در نهایت باعث فقدان کلسیم وپوکی استخوان میشود. _ نیترات موجود در برگ و دمبرگ اسفناج در صورت گرم شدن مجدد ماده غذایی نیترات موجود در برگ و دمبرگ تبدیل به نیتریت میشود و نیتریت در بدن انسان با ترکیب با اسید آمینه تبدیل به نیتروزامین یا نیتروزامید میشود که سرطانزا هستند.میزان مجاز نیترات در اسفناج حدود 250ppm است ولی در آزمایشات ثابت شده که اسفناج تولیدی در ایران حد نیترات بین3000_3500ppm است.علت این امر میزان مصرف بی رویه کود ازته در کشت اسفناج است.   ***شرایط آب و هوایی: طول روز بلند و دوره های خنک برای تولید محصول نیاز دارد این شرط در کشور ما در نواحی مختلف در ابتدای فصل بهار،پاییز و زمستان بوجود میاید.در نتیجه اسفناج های کشور را به ارقام بهاره و پاییزه و زمستانه تقسیم بندی میکنند.زمان کشت ارقام بهاره اسفند ماه و در ارقام پاییزه اواخر تابستان و ارقام زمستانه اواخر پاییز میباشد. اسفناج نیازمند نور کافی جهت پرورش برگها میباشد.با تشکیل نور شدت تجمع نیترات کاهش میابد. درنتیجه اسفناج را نبایستی در مناطق ابری کشت نمود یا فاصله کشت آنها را کاهش داد.فاصله ردیفهای اسفناج حدود 20-30cm باید در نظر گرفت و عمق کشت آن بین 2-3cm در درون خاک است. ***شرایط پرورش اسفناج: این محصول در خاکهای لومی شنی ولومی هوموسی عملکرد دارد.PH خاک زراعی آن 6-7 و خاکهای اسیدی و قلیایی باعث بروز علایمی در اسفناج میشود.در PH اسیدی کلروز یا زرد شدگی و در قلیایی اسفناج به دلیل کمبود منگنز وعناصر کم مصرف دیگر،رشدش کاهش پیدا میکند و نقاط مریستمی فعال خود را از دست داده و تولید برگ متوقف میشود.دماهای بسیار کم و دماهای بسیار بالا در پرورش اسفناج باعث تسریع در تولید گل و عملکرد کاهش پیدا میکند. ***صفات مطلوب مورد نظر جهت اصلاح ارقام: 1)صفت گل دهی که ارقام اصلاح شده تمایل کمی در به گل رفتن، تحت شرایط روز بلندی دماهای کم ابتدای فصل یا دماهای زیاد طول دوره رویشی را دارند. 2)برگ دهی:ارقام اصلاح شده توانایی تولید برگهای متعدد با پهنکهای وسیع شده را دارند.برگهای تولیدی این ارقام رنگ تیره تر و بازار پسندی بالایی دارند. ۳)تجمع نیترات:ارقام اصلاح شده توانایی جذب نیترات کمی را توسط ریشه ها داشته و نیترات جذب شده را اکثرا در دمبرگ خودشان ذخیره میکنند 4)ارقام اصلاح شده مقاومت بالایی را در برابر آفات و بیماریهای گیاهی دارند این ارقام معمولا دارای سرعت رشد بالایی را دارا میباشند. برداشت: اسفناج در مرحله 4-5 برگی برای برداشت آماده میشود در این مرحله با آبیاری زمین و سپس گاورو شدن آن گیاهان از ریشه های خود در آمده و به بازار عرضه میشوند.در صورت وجود تجمع نیترات در اسفناج و یا مساعد بودن شرایط محیطی برای رشد و نمو مجدد بوته توسط کارد تیزی برگهای مسن برداشت شده و به برگهای کوچکتر و جوانتر اجازه رشد ونمو داده میشود تا عملکرد افزایش             منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )