خانواده ليلياسه (1)
آلوئه Aloe
گياه آلوئه Aloe كه به نام شاخ بزي معروف است، در منزل و آپارتمان قابل نگهداري است. آلوئهورا Aloe vera گونه وحشي اين خانواده است كه گرچه زينتي نيست اما معروف و پر بهاء است و يكي از منابع بسيار خوب مواد دارويي و بهداشتي است.
آلوئه ساپوناريا گونه ديگري از گياه آلوئه است كه برگهاي گوشتي، مثلثي شكل با نقش و نگارهاي سبز رنگ پريده دارد. اين گياه بسيار زيبا بوسيله قلمههاي ساقه تكثير ميشود و آن را در يك محيط پر نور پرورش ميدهند.
آلوئه فِرَگرَنس يا آلوئه برگ درشت، و آلوئه درختي از ديگر انواع گياه آلوئه بشمار ميروند.
در ميان آلوئه‌ها سايوناريا و آلوئه آربورسنس Aloe arboresence در منزل كشت و كار مناسبتر و سريعتري دارند. تكثير گياهان آلوئه بوسيله قلمه، ساقه و بذر امكانپذير است. گياه آلوئه شاخه گل دهنده زيبا با گلهاي نارنجي دارد وقتي گلهاي نارنجي به بذر تبديل ميشوند، قابل رويش و جوانه زدن هستند. آلوئه ورا Aloe vera بوسيله تقسيم بوته و بذر تكثير ميشود. در آلوئه‌هاي ديگر امكان بوجود آمدن پا جوش در روي ريشههاي اصلي كمتر از گياه آلوئه ورا است.
آگاپانتوس Agapanthus
گياه ديگر آگاپانتوس است كه كاملاً از آلوئه متفاوت مي‌باشد. آگاپانتوس بدليل داشتن گلهاي آبي و صورتي رنگ در بين گياهان Cut flower يا شاخه بريدني جايگاه و موقعيت ويژهاي دارد. اين گياه به وسيله‌ي ريزومهاي زيرزميني تكثير پيدا ميكند و برگهاي بلند، كشيده و ساقه گل دهنده نسبتاً بلندي دارد. در تغذيه آگاپانتوس بايد از كودهاي حاوي تركيبات آهن (كه PH محيط را پايين مي‌آورند) بيشتر استفاده شود.
تحمل شرايط محيطي براي گياه آگاپانتوس بستگي به موقعيت رشدي آن گياه دارد. اگر گياه در دوره رشد فعال به سَر نَبرد و يك حالت شبه دورمنسي يا خواب را طي كند قادر به تحمل دماي محيط تا ده درجه زير صفر مي‌باشد. ولي اگر تعداد روزهاي سرد و زير صفر درجه از يك هفته بيشتر باشد به بخش زيرزميني گياه آسيب ميرسد و در نهايت از بين ميرود. بدين جهت است كه آگاپانتوسها در شرايط گلخانهاي يا در هواي آزاد طوري كه از آسيبهاي يخبندان محفوظ بمانند نگهداري ميشوند. در مجموع گياهي است كه درجه حرارت‌هاي پايين را تحمل ميكند. تكثير آگاپانتوس بوسيله تقسيم بوتهها انجام ميشود.
آسپاراگوس يا مارچوبه
مجموعهاي از گياهان تحت نام مارچوبه يا آسپاراگوس وجود دارند و در تقسيمبندي گروهي فوليجها يا شاخه و برگيها جاي ميگيرند. اين دسته از گياهان به عنوان يك فوليج سبز و Cut plant مورد استفاده قرار ميگيرند.
آسپاراگوس پلوموسوس گونهاي از گياه آسپاراگوس است كه برگهاي بسيار ظريف و ابري مانند آن روي هم پوشيده شده است. اين گياه را در فارسي بنام نرمه يا گردي ميشناسند. اين گياه نيز Cut plant يا شاخه بريده است و تكثير اين مارچوبه به وسيله‌ي تقسيم بوته و بندرت با بذر است. آسپاراگوس پلوموسوس به شرايط رشدي خيلي خوبي نيازمند است و چنانچه محيط پرورش آن فاقد رطوبت كافي، خاك داراي PH اسيدي و نور غيرمستقيم آفتاب باشد رشد خوبي نخواهد داشت. مارچوبه خوراكي يا آسپاراگوس آبي سيناليس است كه ساقههاي خوراكي دارد و با اين نوع آسپاراگوس‌ها فرق دارد. آسپاراگوس كريس بوس يا مارچوبه زبره كه برگهاي شبيه برگ شبيد خوراكي دارد اصطلاحاً در فارسي شبيدي گفته ميشود. اين مارچوبه بهتر از مارچوبه نرمه رشد ميكند. در خاكهاي معمولي با دماي متوسط بخوبي رشد و نمو ميكند و داراي ميوه‌هاي قرمز رنگي است كه در درون اين ميوهها بذر سياهي وجود دارد. اين گياه بوسيله تقسيم بوته و بذر قابل تكثير است.
مارچوبه ديگر، آسپاراگوس مييري يا دم روباهي، گياهي نسبتاً كُند رشد است كه با شرايط خاص گلخانهاي معمولا ً رشد و نمو ميكند، و به عنوان يك فوليج در دسته گلها كاربرد بسيار خوبي دارد. در اين گياه برگ‌ها به شكل لوله درآمده‌اند.
گل موگه
گل موگه گياهي است بسيار زيبا و معطر با گلهاي ظريف و كوچك نام علمي اين گياه كُن بُن بولاريا مَجاليس است. اصطلاح گُل برف كه به اين گياه دادهاند براي گياهان ديگر هم استفاده ميشود. اين گياه فوقالعاده زيبا داراي ريزومهاي دائمي و مقاوم به سرماست كه ساليان سال در يك محل باقي مانده، و بوسيله تقسيم ريزومها در اوايل پائيز يا در مناطق سرد در اوايل بهار تكثير ميشود.
موگهها گياهاني هستند كه به نور شديد آفتاب و آبياري بي موقع احتياجي ندارند و بهتر است كه ريزومهاي موگه در زير سايه آفتاب درختان كشت شوند و زماني كه گياه به استراحت ميرود از آبياري آن‌ها خودداري بعمل آيد. موگه در مناطق سرد كوهستاني در ماه‌هاي پاييز گلهاي صورتي و سفيدي را توليد ميكند و در كشور ما اين گل بصورت خودرو ظاهر ميشود و به عنوان سنبله، كلشي‌كوم و در بعضي نقاط به نام گل حسرت از آن ياد ميشود.
در كشورهاي ديگر ريزومهاي دائمي و مقاوم به سرماي اين گياه را در فصل زمستان كشت و كار ميكنند. زمان تكثير كلشي‌كوم پس از پايان گل‌دهي در پاييز يا اواخر زمستان است. نكته جالب در مورد اين گياه اين است كه در مناطق پرورشي در اوائل بهار برگهاي سبز براق بسيار كشيدهاي توليد ميكند و مدتي بعد با گرم شدن هوا (در تابستان) تمام آن‌ها از بين ميروند، در حقيقت استراحت تابستاني دارند. در اوايل پاييز يك مجموعه بسيار زيبايي از گلهاي سه گلبرگي ديده ميشود. تكثير موگه بوسيله اندام‌هاي زيرزميني آن است.
گياه ديگر اين خانواده آسپيديس‌ترا با اَبائي است كه برگهاي بسيار درشت و سبز دارد و در جاهاي خيلي سايه و كم نور نگهداري ميشود، پس براي محلي كه با محدوديت نور و حرارت مواجه هستيم مناسب هستند. تكثير گياه بوسيله پا جوش در اوايل پاييز صورت ميگيرد.