کاهش خسارت خشکسالی در گندم دیم

تغذيه و کنترل بيماري کوکسيديوزمقدمهکوکسيديوز يکي از مهمترين بيماري هاي طيور در سراسر جهان است که توسط تک ياخته اي از جنس ايمريا ايجاد مي شود گونه هاي مختلف ايمريا غالباً در روده ماکيان تاثير گذاشته ايجاد آنتريت مي کنند اين انگل ها در داخل سلولهاي اپي تليوم وتحت اپي تليوم روده ميزبان رشد وتکثير پيدا مي کنند پرنده مبتلا رشد خوبي ندارد لاغر مي شود و ممکن است تلف شود گاهي در عفونت هاي تحت باليني عارضه ظاهري وجود ندارد و تنها باعث اختلال در ضريب تبديل غذايي مي شود اين بيماري خسارات اقتصادي چشمگيري را به دنبال خواهد داشت که بايد به آن هزينه هاي مربوط به داروهاي پيشگيري و درمان کوکسيديوز را هم افزود . مواد مختلفي جهت رشد ايمريا ها در بدن ميزبان لازم هستند از جمله بيوتين که براي طي مراحل رشد داخلي سلولي ايمريا مورد لزوم است هم چنين تيامين ، اسيد نيکوتينيک ، اسيد فوليک و ريبوفلاوين براي تکميل موفقيت آميز چرخه زندگي انگل در داخل بدن ميزبان مورد نياز است ويتامين A ، آلفاآمينوبنزوئيک اسيد ، کلسيم پانتوتنات ، پيروکسين ، پيريدوکسال ، اسيد آسکوربيک ، کلسي فرول و آلفاتوکوفرول و مناديون هم جهت رشد آنها ضروري هستند با وجودي که تعداد زيادي از ويتامين ها توسط ميزبان يا فلور ميکروبي روده ساخته مي شوند معهذا استفاده از جيره هاي داراي مقادير کم ويتامين با محدوديت هايي مواجه است . ويتامين ها :ويتامين هاي مختلفي در رابطه با نوع مواجهه ميزبان با بيماري شناخته شده اند :الف – ويتامين K : دستگاه گوارش پرندگان مبتلا به کوکسيديوز به شدت دچار آسيب مي شود و ممکن است خونريزي شديد ويا حتي کشنده اي به وجود آيد ويتامين K داراي خواص ضد خونريزي بوده به ويژه در مقابله با اثرات زيان آور کوکسيديوز ناشي از آلودگي با ايمرياتنلا و ايمريانکاتريکس موثر است . به علت کوتاهي طول دستگاه گوارش مقدار کمي ويتامين K در روده طيور ساخته مي شود کولون يا روده بزرگ جوجه هاي جوان ناحيه اصلي فعاليت باکتريايي است که کمتر از 6 درصد طول کل دستگاه گوارش را شامل مي شود در حالي که اين مقدار در بالغين به 7 درصد مي رسد به علاوه ماکيان نمي توانند ويتامين K ساخته شده توسط فلورميکروبي روده را مورد استفاده قرار دهند زيرا محل توليد آن قدر نزديک انتهاي ديستال روده است که اجازه نمي دهد جذب قابل توجهي صورت پذيرد عبور سريع غذا از ميان دستگاه گوارش هم ممکن است سنتز ويتامين K در طيور را تحت تاثير قرار دهد .احتمالا به دلايل زير بر روي نياز به ويتامين K در زمان کوکسيديوز تاکيد مي شود :1- کاهش مقدار دان مصرفي و در نتيجه کاهش دريافت ويتامين K .2- ايجاد جراحت در روده ها و کاهش جذب ويتامين K .3- درمان يا سولفاکينوکسالين يا ديگر داروهاي کوکسييواستات که باعث افزايش نياز به ويتامين K مي شود.با استفاده از ويتامين K افزايش ضريب کارآيي غذايي و کاهش وزن که دو مشکل اساسي در هنگام بروز کوکسيديوز هستند تا حد زيادي کنترل مي شوند حتي کاهش لازم است که مقدار ويتامين K تا سطح 10 برابر ميزان مورد نياز به صورت کمکي داده شود . مناديون سديم بي سولفات موثرترين منبع ويتامين K است که هم ميزان ابتلا و هم مقدار مرگ ومير در طيور به ايمرياتنلاکاهش مي دهد .ب – ويتامين E ، A : يانگر در سال 1945 مشاهده کرد که در پرندگان مبتلا به کمبود ويتامين A کوکسيديوز روده کور به وفور يافت مي شود کولز و همکاران در سال 1970 اين امر را به علت اثر منفي کمبود ويتامين A بر سيستم ايمني ميزبان دانستند ويليامز در سال 1992 دريافت پرندگاني که با ذرت تغذيه مي شوند در برابر ايمرياتنلا به نحو بارزي مقاومتر از طيور هستند که گندم مصرف مي کنند و پيشنهاد کرد که بالا بودن مقادير ويتامين A و E در ذرت به همراه سطوح بالاتر نياسين و ريبوفلاوين در گندم تا حدودي در بروز اين حالت موثرند . کلانگو و همکاران در سال 1984 گزارش کردند که ويتامين E اثرات مفيدي در طي رود آلودگي با ايمرياتنلا دارد در پرندگاني که با جيره غني ازويتامين E تغذيه مي شوند از تاثير آلودگي يا ايمرياها روي مقدار غذاي مصرفي ، افزايش وزن ، ضريب تبديل کارآيي غذايي و ميزان مرگ و مير کاسته مي شود تصور بر اين است که افزايش سطح ويتامين E با ارتقا پاسخ حاصله از لنفوسيت هانسبت به ميتوژن ها سيستم ايمني را تقويت مي کند.ج- ويتامين B1 (تيامين ) : براي تيامين موجود در غذا ايمريا با ميزبان رقابت مي کند آزمايش ها نشان داده اند که آلودگي تجربي با ايمريا ها منجربه کاهش قابل ملاحظه اي در سطح تيامين خون مي شود مقدار تيامين مستقيما با شدت آلودگي در ارتباط است اگر جيره حاوي مواد ضد تيامين باشد مي بايست مکمل تيامين جيره را اصلاح کرد. نقش پروتئين و ممانعت کننده هاي آنزيمي رابطه مستقيمي بين سطح پروتئين جيره با فعاليت تريپسين از يک سو و فعاليت اين آنزيم با شدت کوکسيديوز از سوي ديگر وجود دارد به نظر مي رسد که مقادير پايين تر پروتئين توليد تريپسين را که براي خروج انگل از کيست لازم است کاهش مي دهد با وجود اين مسلم است که در مقادير کم پروتئين عملکرد پرندگان به شدت تحت تاثير قرار مي گيرد جيره هاي حاوي ميزان پروتئين کم ، تنها ممکن است در برابر آلودگي هاي بسيار شديد موثر باشند . ماتيز وهمکاران در سال 1995 درمورد اثرات سوياي خام در مقابل کنجاله سويا بر روي آلودگي با ايمريا در جوجه ها تحقيق کردند در طي آلودگي با ايمريا آسرولينا ، تنلا ، ماکسيما ، برونتي و پاراکوکس ، هم زمان با افزايش مقدار سوياي خام ، افزايش همگام و موازي در وزن و کاهش درجه و شدت ضايعات وجود داشت بنابراين فرضيه اي استوار شد مبني بر اين که ممانعت کننده هاي آنزيم پانکراتيک در سوياي خام وجود دارند که ترشح اين آنزيم درنتيجه خروج انگل ازکيست در روده را کاهش مي دهند از آنجا که تغذيه مداوم با سوياي خام نيز سبب افت شديد وزن و هيپوتروفي پانکراس مي شود مي بايست از مزاياي عملي استفاده از آن به عنوان روشي براي کنترل کوکسيديوز چشم پوشي کرد .اسيدهاي چرب امگا – 3 : در مورد نقش مواد غذايي در سيستم ايمني به اسيدهاي چرب غير اشباع موجود در جيره توجه زيادي مي شود در بافت هاي حيوانات ، اسيد لينولئيک به اسيد آرشيدونيک تبديل مي شود و اسيد آلفالينولنيک به صورت اسيد ايکوزاپنتائنوئيک در مي آيد. AA و EPA هر دو پيش در آمد ايکوزانوئيد ها هستند که در تنظيم پاسخ هاي متعدد ايمني اهميت دارند از عناصر غذايي که داراي سطوح بالاي اسيدهاي چرب n-6 هستند مي توان ذرت ، روغن هاي گياهي و چربي طيور را نام برد . روغن ماهي ، پودر ماهي و تخم کتان منابع اصلي اسيدهاي چرب n-3 با محدوديت مواجه مي شود. مورفي در سال 1938 گزارش داد که افزودن روغن ماهي به جيره پرندگان آلوده به کوکسيديوز مفيد است واز ميزان کاهش وزن و مرگ و مير مي کاهد . آلن و همکاران در سال 1996 اعلام کردند که اسيدهاي چرب امگا 3 موجود در روغن ماهي ، روغن بزرک ، روغن الياف کتان يا الياف کتان به صورت کامل اثرات مشابهي دارند آنها گزارش کردند که جيره هاي حاوي مقادير زياد اسيدهاي چرب امگا 3 شدت ضايعات ناشي از ايمرياتنلا را کاهش مي دهند بدون اين که وزن حاصله در طول 6 روز پس از آلودگي تحت تاثير چنداني قرار گرفته باشد کورور و همکاران در سال 1997 نتايج مشابهي را در پرندگان آلوده به ايمريانتلا به دست آوردند به طوري که در طيور مبتلا که با روغن ماهي تغذيه شدند کاهش وزن بر اثر کوکسيديوز ديده نشد بر اين مبنا فرضيه اي ارائه و پاسخ ايمني التهابي تاثير متقابلي در ارتباط بااين بيماري وجود دارد .بتائين :کوکسيديوز اغلب منجر به اختلال درجذب مواد مغذي و برهم زدن تعادل يوني و اسمزي اپي تليوم روده مي شود گمان مي رود که بتائين به کمک قابليت حفظ قدرت اسمزي سلول ها آنهارا ازدسترس اسموتيک محافظت کند . بنابراين بتائين شرايطي را فراهم مي آورد که ممکن است آلودگي با ايمريا را تحت تاثير قرار دهد با اين وجودهنوز نقش بتائين در طي اين بيماري سوال برانگيز است و از آزمايش هايي که به دنبال اثرات آن هستند نتايج متغيري حاصل آمده است . مطالعاتي که توسط ويرتانن و هکارانش انجام شد نشان داد که در چندين آزمايش تجربي و در پرندگان آلوده با آميخته اي از ايمريا آسرولينا ، ماکسيما و تنلا افزودن بتائين به جيره سبب کاهش ضايعات در روده و بهبود عملکرد طيور مي شود زماني که يک کوکسيديواستات هم به جيره اضافه شود اين اثر بتائين بر جسته تر پديدار مي آيد آگوستين و ديگران برروي تداخل بين سالينومايسين وبتائين در طيور تلقيح شده با مخلوطي ازايمرياآسرولينا و ايمرياتنلا تحقيق و مشاهده کردند زماني که اين دو همراه با هم به جيره افزوده شوند وزن حاصله و ضريب تبديل غذايي – در مقايسه با وجود هر کدام به تنهايي به طرز قابل توجه و معني داري اصلاح خواهند شد . اين نتايج حاکي از ان است که بتائين جيره بعد از يک آلودگي با ايمريا کارايي غذا را بهبود مي بخشد و درطي آن عملکرد داروهاي ضد کوکسيديوز را اصلاح مي کند با اين حال بتائين جيره به خودي خود به عنوان يک ره يافت ديگر براي کنترل کوکسيديوز در شرايط عملي کاربردي ندارد .آفلاتوکسين : آفلاتوکسين هاي حاصله ازکپک آسپرژيلوس مرگ و مير ناشي از ايمرياتنلا درجوجه ها وايمرياآدنوئيدس درنيمچه بوقلمون ها را افزايش مي دهد سابقا تصور براين بود که آفلا توکسين ها غلظت هاي پروتئين سرم را کاهش داده و ممکن است از مقاومت پرنده نسبت به کوکسيديوز بکاهند وليکن اخيرا نشان داده شده است که از طريق کاهش توانايي لخته شدن خود عمل مي کنند .ترکيب خوراک مصرفي : کامينگ در سال 1987 گزارش کرد پرندگاني که با جيره هاي حاوي فيبر زياد تغذيه مي شوند نسبت به آن هايي که جيره هاي حاوي فيبر پايين دريافت مي کنند به مراتب اووسيست هاي کمتري توليد مي کنند او در سال هاي 1992 و 1994 گزارش کرد دانه گندم به صورت کامل در کاهش بار اووسيستي دخالت دارد او نشان داد که يک رابطه بين اندازه سنگدان و بار اووسيستي وجود دارد وفرضيه اي ارائه داد که ساختمان فيزيکي دانه کامل گندم سبب افزايش فعاليت و اندازه سنگدان مي شود و قبل از اين که اووسيست هابه مکان هاي مناسب جهت خروج اسپوروزوايت ها از اووسيست وشروع مرحله عفونت زايي برسند به صورت مکانيکي آن ها را تخريب مي کند. والدن اشتد در سال 1998 زماني که بر روي اثرات جايگزيني دانه کامل گندم درجيره هاي غذايي جوجه هاي گوشتي تحقيق مي کرد نتوانست نتايج کامينگ را تکرار نمايد بنفليد و همکاران نيز در همين سال نتوانستند هيچ کاهشي را در بار اووسيستي در پرندگاني با جيره حاوي گندم کامل يا گندم مشاهده کنند اگرچه سنگدان ها در پرندگان تغذيه شده باگندم کامل جو نيز نتايج مشابهي به دست آمد در آزمايشي که توسط او در سال 1999 انجام گرفت با بررسي جايگزيني دانه کامل گندم کامل تغذيه مي شوند نسبت به گروه تغذيه شده با گندم آسياب شده به مراتب اووسيست بيش تري توليد مي کنند و وضعيت بدتري را نشان مي دهند از سوي ديگر لانگاوت نيز در مورد تاثير ساختمان غذا روي شدت کوکسيديوز تحقيق کرده است وي دو گروه را بر اساس جيره حاوي 50 درصد گندم موردآزمايش قرار داد يکي از جيره ها با الک mm 75/2 و ديگري با الک mm 8 غربال شدند همه پرندگان در سن 8 روزگي يا ايمريا آلوده شدنددر پرندگان باجيره نرم آسياب شده دونقطه اوج درگيري با کوکسيديوز روده باريک مشاهده شد در حالي که اين مساله در مورد گروه با جيره درشت آسياب شده شامل يک پيک آلودگي بود چگونگي آسياب کردن جيره تقريبا هيچ اثري روي کوکسيديوز سکوم نداشت .نقش تغذيه در کنترل کوکسيديوز :مي توان چنين نتيجه گيري کرد که عوامل تغذيه اي در شدت ابتلاي جوجه هاي گوشتي به کوکسيديوز نقش دارند با اين وجود تفاوت بين نتايج به دست آمده از آزمايش هاي مختلف به قدري زياد است که نتيجه گيري نهايي اثر تغذيه بر کوکسيديوز را در يک جيره عملي مشکل مي سازد اين تنوع را شايدبتوان با بيان اين حقيقت توضيح داد که تاثير تغذيه بر شدت و وسعت بيماري هنوز به خوبي شناخته نشده است اطلاعات موجود درنوشتارهاي علمي حکايت از آن دارند که تاثير عوامل غذايي ممکن است بيش تر بر روي وضعيت ايمني پرنده باشد تا مستقيما بر روي خود کوکسيديوز . چنين اثري اين مساله را به ذهن متبادر مي سازد که تغذيه مي تواند اثر داروهاي ضد کوکسيديوز يا واکسن هاي کوکسيديوز را بهبود بخشد بنابراين براي درک رابطه بين تغذيه ، سيستم ايمني پرنده و کوکسيديوز به اطلاعات بيش تري نيازمنديم . در يک تجربه عملي درگله مرغ مادر گوشتي و در دوره پرورش علائم باليني کوکسيديوز سکوم و روده باريک به ترتيب در سنين حدود 7 و 9 هفتگي مشاهده شد به محض مشاهده علائم در هر سالن آميخته اي از ويتامين هاي K و B تا 3 برابر مقدار توصيه شده شرکت توليد کننده به آب آشاميدني طيور افزوده شد با مراجعه به سوابق فارم ونقش اين ويتامين ها شايد بتوان گفت که اين کار در کاهش شدن ابتلا وميزان تلفات به طرز محسوسي موثر بوده است .درنهايت به اين نکته توجه کنيم که براي کنترل مطلوب کوکسيديوز بايد جيره هاي غذايي بهينه شود.   منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )