مرتع داری
مرغ - مور و فصيل و ...
مرغ - مور cynodon dactylon
اين نبات جمعي با نام مرغ معروف است و اغلب به عنوان هرز مزارع شناخته شده است. نام انگليسي اين گياه Bermuda grass است . اين گياه نه تنها جهت احداث چرا گاه مناسب است بلکه به علت گسترش زياد بوته ها و ساقه هاي خزنده زيرزميني و روي زميني (استولن) کشت آن در مناطق بادخيز و يا سواحل دريا و درياچه جهت جلوگيري از فرسايش روز به روز بيشتر توسعه مي يابد. در زمستان مي توان از علوفه خوشخوراک و مغذي اين گياه در مناطق گرم براي تعليف احشام استفاده نمود.
خواص گياه شناسي : تکثير اين گياه اکثراً به وسيله بذر صورت مي گيرد ولي به کمک ريزوم و استولن نيز مي توان آن را به صورت غيرجنسي تکثير کرد.
شرايط زيست : مناسب ترين خاک براي رشد اين گياه خاک هاي سنگين رسي و شور مي باشد، ولي روي هم رفته در خاک هاي حاصلخيز و مرغوب و زهکشي شده بهترين عملکرد به دست مي آيد. خاک هاي غني از آهک و مواد ازته بهترين شرايط رشد را براي اين نبات فراهم مي نمايد. خاک هاي شور و قليايي و يا اسيدي اثر چندان سوئي در رشد اين نبات ندارد. زيرا اين گياه قادر است در هر دو نوع خاک (قليايي و اسيدي) محصول رضايت بخشي توليد نمايد. بعضي از ارقام اين نبات قادر هستند در شرايط سرد نيز م حصول خوبي توليد کنند. بذر سياهرنگ اين گياه به کندي جوانه مي زند و بايد هنگام جوانه زدن در محيطي گرم قرار گيرد. کودهاي ازته در رشد و نمو اين گياه تأثير به سزايي دارند ولي در زمين هاي فقير بايستي با دادن کودهايي مانند فسفر و پتاس و ازت گياه را تقويت کرد. مناسبترين زمان کاشت اين گياه در بهار است. اين نبات داراي برگهاي زياد بوده و مواد مغذي فراواني نظير کلسيم و فسفر دارد.
فصيل chloris
اين گياه داراي گونه هاي متفاوت بوده و عمومي چند ساله است. داراي برگ هاي باريک و تاخورده وبدون کرک است. اين گياه ويژه نواحي گرم بوده و در آب و هواي سرد قادر به رشد و نمو مي باشد. اين گياه در خاک هاي شني و زمين هاي زهکشي شده فقير و تا حدودي قليايي که جهت کشت پنبه يا يونجه مناسب نمي باشد رشد و نمو مي نمايد.
بهترين محصول در خاک هاي نسبتاً مرطوب به دست مي آيد ولي در نواحي خشک نيز مي تواند مدتي به رشد خود ادامه دهد. اين گياه اکثراً در برابر شوري خاک و لگدمالي دامها مقاوم بوده و بزودي نقصان رشد خود را جبران مي کند. از اين گياه به علت داشتن برگهاي زياد ساقه هاي ظريف جهت توليد علوفه خشک استفاده مي نمايند. نام انگليسي اين جنس و نباتات finger grass است.
Oryzopsis michx.species
گياهي است ويژه مناطق نيمه صحرايي و خشک و مقاوم به خاک هاي قليايي يا برگ هاي بسيار باريک که اغلب ارتفاع آنها به بلندي ساقه گياه مي رسد. اين گياه داراي برگ هايي صاف است که اغلب پيچ مي خورد و خوشه هاي انتهايي آن باز مي باشد. زمين هاي شني محيط مناسب جهت رشد اين نبات است و انوع آن را مي توان مخلوط با ساير نباتات علوفه اي در اين گونه زمين ها کاشت . بايد توجه داشت که بذرهاي تازه براي کشت انتخاب نشود. جهت افزايش درصد جوانه زدن بايد از بذرهايي که يک سال از عمر آنها گذشته باشد استفاده نمود. اين نبات براي انواع احشام خوشخوراک است و به عنوان علوفه زمستانه به گاو، گوسفند و اسب داده مي شود. بذرهاي اين گياه که همراه با علوفه به مصرف تغذيه دام مي رسد مواد پروتئيني فراواني دارد. بيشتر اين گياه مناسب چرا بوده و زمان چراي آن فصل بهار است. نام انگليسي اين گياه Rice grass است.
Phalaris arundinacea
اين گياه گياهي علوفه اي يک ساله زمستانه و تابستانه است و داراي ريشه هاي زير زميني کوتاه و پراکنده و برگها معمولاً پهن و صاف و به رنگ سبز روشن مي باشد. بذر اين گياه به رنگ قهوه اي تيره و يا خاکستري است که در زمان برداشت کرکدار است ولي پس از چندي کرک هاي آن از بين رفته و سطح بذر صاف مي گردد.
شرايط زيست : بهترين محيط رشد براي اين گياه مناطق مرطوب و سرد است. در مقابل گرما و سرما چندان حساس نمي باشد و قادر است زمستان هايي را هم که سرما به زير صفر مي رسد تحمل نمايد. همانطوري که هواي سرد جهت خواب زمستانه غلات لازم است براي اين گياه ضروري مي باشد. خاک مناسب براي اين نبات خاک هاي حاصلخيز و مرطوب و باتلاقي است . به ويژه در اراضي باتلاقي با خاکهاي لوي و رسي مرغوب به دست آوردن بهترين محصول آسان تر و بهتر صورت مي گيرد. اين گياه براي اراضي باتلاقي نمکي و يا خاک هاي قليايي مناسب نمي باشد سيلاب و يا غرقاب شدن اين نبات چه در مواقع خواب و چه در حال رشد زياني به بار نخواهد آورد.
کشت اين نبات در پاييز و بهار امکان پذير است ولي در مناطقي که شرايط جوي اجازه دهد بايد آن را در بهار کشت نمود. اين نبات را مخلوط با غلات جو و يولاف نيز مي کارند که پس از برداشت غلاف گياه مزبور چراگاه خوبي در پاييز و اوايل زمستان توليد مي کند.
موارد استفاده : علوفه اين گياه خوشخوراک و آبدار مي باشد و از اين لحاظ براي چراگاه بسيار مناسب است. چراگاه اين گياه براي گاو هاي شيري مناسبتر از گوسفندان مي باشد. اين نبات را مي توان براي توليد علوفه خشک نيز کشت نمود ولي بايد ميزان تراکم بذر را بيشتر انتخاب کرد.
بونو Aeluropus repens
اين ياه داراي استولن بوده و قادر است چمن بهم فشرده اي را توليد کند. اين نبات که در خاک هاي نسبتاً شور يافت مي شود قادر است در برابر طغيان و سيل و خشکي تابستان موقتاً زنده بماند.اين نبات در ظاهر شبيه مرغ است ولي خوشه آنها سنبله هاي متراکمي را تشکيل مي دهند. بونو در تمام نواحي شوره زار از شمال آفريقا و جنوب اروپا تا پاکستان و ترکستان پراکنده است و مي تواند خود را با درجه حرارتهاي بالا وفق دهد. داراي سيستم ريشه اي طويل است و تا دو متري مي تواند در خاک نفوذ کند. اين نبات در مقابل چراي مفرط براي مدتي طولاني مقاوم مي باشد. در مواقعي که غلظت کلريدهاي خاک زياد باشد اين گونه گياهان توانايي رشد نخواهد داشت و نباتات نمک دوست از خانواده اسفناج جاي آنها را مي گيرند.
جو سيخ Arrhenatherum elatius
اين گياه داراي ريشه هاي انبوهي مي باشد که به صورت رشته هاي سطحي درآمده است. نام انگليسي اين گياه Tall oagrass است براي اين گياه خاک هاي خوب و زهکشي شده بر ديگر خاکها ترجيح دارد و با زمين هاي شني سبک يا سنگلاخي سازش بيشتري نشان مي دهد.
اين گياه در خاک هايي که داراي مواد معدني اسيد فسفريک و نمک هاي پتاسيم باشد عملکرد مناسبي دارد. چنانچه شرايط جوي اجازه دهد در زمستان معتدل و نزولات آسماني کافي در پاييز براي حصول نتيجه بهتر زمان کاشت را در پاييز انتخاب نماييد. ولي در صورتي که زمستان محل سرد و سخت باشد بايستي زمان کشت را به بهار موکول نمود. اين گياه را اغلب به صورت چرا و علوفه سبز مورد استفاده قرار مي دهند. کشت مخلوط اين گياه با شبدر و حتي يونجه و يا بعضي از نباتات خانواده لگومينوز نتيجه رضايت بخشي خواهد داد. بهترين زمان برداشت م حصول اين علوفه زماني است که کدش گياه زرد شده باشد.
تيل – بيد گيا – علف قي سگ Eragross Beauv sp
نباتي است که در تمام مناطق گرم يافت مي شود. برخي از آنها مصرف علوفه اي دارد و برخي ديگر براي جلوگيري از فرسايش در دامنه ها کاشته مي شود و برخي نيز به عنوان علف هرز شناخته شده است. اين نبات در خاک هاي فقير به ميزان فراواني بذر و علوفه توليد مي کند و از اين رو جهت کشت در دامنه ها و احداث مراتع مناسب به نظر مي رسد. اين نبات در مقابل سرما مقاومت زيادي ندارد. اين گياه با انواع خاک هاي مختلف سازش دارد ولي روي هم رفته زمين هاي لومي شني براي آن مناسب تر است. خاک هاي خيلي مرطوب و باتلاقي به هيچ وجه محيط مناسبي براي رشد اين جنس نمي باشد. عموماً در خاک هاي فقير نسبت به ساير علوفه هاي گراميه رشد بهتري دارد ولي در زمين هاي حاصلخيز و غني محصول رضايت بخش تري توليد مي نمايد. از مواد غذايي مورد احتياج اين نبات ازت و فسفر را مي توان نام برد. زمان کاشت اين نبات بهار به ويژه هنگامي که حرارت خاک به اندازه کافي رسيده باشد.
علف پشمکي بدون ريشک Bromus inermis leyss
اين گياه داراي برگهاي باريک و آويزان است و سريعاً به وسيله ريزوم رشد نموده و تحت شرايط مناسب عرصه را بر ساير گياهان مخلوط تنگ مي نمايد. اين نبات داراي ريشه نسبتاً عميقي است و در مقال خشکي و گرما مقاوم مي باشد و به همين جهت نيز قادر است در تابستان گرم به رشد و نمو خود ادامه دهد. در زمين هاي که کمبود ازت وجود دارد اين گياه پس از گذشت چند سال از ادامه رشد و نمو بازمانده زرد رنگ مي شود و ميزان محصول آن کاهش مي يابد. در مناطق بيش از حد مرطوب و يا اراضي بدون رطوبت کافي، کمبود ازت و عدم جذب آن مشاهده مي گردد. اين گياه رشد اصلي خود را اول بهار شروع نموده و تا فرارسيدن سرماي پاييز به رشد و نمو خود ادامه مي دهد. موقع رسيدن گياه زماني است که خوشه ها رنگ سبز خود را از دست داده به رنگ قهوه اي درآمده و خشک شده باشند.
شرايط زيست : اين گياه ويژه مناطق خشک و يا نيمه مرطوب با آب و هواي سرد است که در آب و هواي گرم و نسبتاً گرم نيز رشد و نمو مي نمايد. از اين نبات مي توان به عنوان چراگاه و علوفه خشک استفاده نمود. کشت مخلوط آن با يونجه به علت خوشخوراکي ويژه اي که دارد بسيار مناسب است. بهترين خاک براي رشد اين گياه خاک هاي لومي عميق است ولي اين گياه در خاک هاي شني سبک نيز به خوبي رشد مي نمايد. خاک هاي حاوي مواد غذايي از ته و يا زمين هاي قليايي مي تواند شرايط رشد آن را تکميل نمايد.
اين گياه را مي توان علاوه بر کشت مخلوط با يونجه با انواع نباتات علوفه اي ديگر از قبيل شبدر شيرين يا شبدر قرمز نيز کشت نمود. چنانچه خاک متمايل به اسيدي باشد مي توان به جاي مخلوط کردن آن با يونجه و يا شبدر شيرين از شبدر قرمز استفاده نمود. پس از پاشيدن بذر اين گياه بر روي زمين استفاده از غلطک براي چسبانيدن بذر به خاک توصيه مي شود. زمان کاشت اين گياه اوايل بهار و يا اواخر زمستان هنگامي که سرما اجازه کشت دهد و يا اوايل پاييز که آغاز بارندگي است مي تواند باشد. در خاک هاي فقير و شيب هاي تند مي توان با استفاده از شبدر شيرين جهت جلوگيري از فرسايش درصدد کشت پائيزه برآمد. براي اين منظور سال اول شبدر شيرين را به تنهاي کشت نموده و در سال دوم که زمين از نقطه نظر مواد غذايي غني گرديده با ديسک اقدام به کشت کرد. ساقه هاي شبدر شيرين در حفظ آب و جلوگيري از تبخير کمک فراواني مي نمايد.
Bromns tomentellus Bioss
اين گياه گياهي چمني و انبوه است که داراي ريشه هاي قوي و برگهاي فراوان بوده و به خوبي سطح خاک را مي پوشاند اين نبات خوشخوراک پس از تشکيل بذر خوشخوراکي خود را از دست مي دهد. اين نبات گرامينه ويژه نواحي کوهستاني خاورميانه و خاور نزديک با نزولات آسماني حداقل 200 ميلي متر ساليانه و زمستان هاي سرد و خيلي سرد مي باشد. در برخي مواقع چرا مفرط مانع يا سبب به تعويق افتادن گل کردن اين گياه علوفه اي گرامينه مي گردد. گونه نبات فوق گياهي مناسب جهت احياء اراضي باير، کوهستاني به ويژه به منظور چراگاه مي باشد و چندين سال به وسيله تجديد نسل طبيعي حفظ گرديده تکثير مي يابد. بهتر است اکو تيپهايي که مدت زمان بيشتري سبز باقي مي ماند انتخاب و تکثير گردد.
چچم lolium species
به دو گونه از جنس Lolium بايد توجه نمود.
1) چچم چمني Lolium pernne چچم ريشک دار (lolium multiflorum)
A) چچم ريشک دار : سنبله هاي اين گياه اغلب داراي ريشک است و داراي برگهاي کوتاه و خشبي و ناوداني شکل است. بايد توجه شود که اين گياه براي جوانه زدن مدتي وقت لازم است و در اوايل کشت رشد آن چندان سريع نمي باشد ولي پس از جوانه زدن در عرض مدت کوتاهي علوفه مناسبي توليد مي نمايد. اين گياه براي حيوانات داراي کيفيت علوفه اي مناسب است. در يک فصل چندين بار از اين گياه محصول برداشت کرد و کشت بهاره آن موجب پديد آوردن چراگاهي مناسب و دائمي مي گردد که با پوشش و رشد سريع خود امکان چرا را به نحو احسن فراهم مي نمايد. ضمناً مي توان بذر اين نبات را با غلات پاييزه در بهار به صورت مخلوط کشت نمود و از دوام بيشتر آن استفاده کرد. گياه فوق با خوشخوراکي مطلوب مي تواند موقتاً براي ماکيان و مرغ داريها مزرعه چراي مناسبي ايجاد نمايد. کشت اين گياه در پاييز جهت احداث چراگاه هاي دائمي و فراهم کردن پوشش سبز نباتي امکان پذير مي باشد.
چچم دائمي يا چچم چمني : به طور کلي فاقد ريشک است و ساقه آن به طرز محسوسي تاخورده است و برگهايش به صورت ا شده اي درآمده است. اين گياه در مقابل سرماي زمستان مقاوم است. اين گياه به خاک معيني احتياج ندارد و حتي در مناطقي که خاک آن مرطوب است به عمل مي آيد ولي در خاک هاي بيش از حد مرطوب نمي تواند عملکرد رضايت بخشي توليد نمايد. اين نبات در خاک هاي حاصلخيز و غني از مواد غذايي عملکرد بسيار رضايت بخشي توليد مي کند.
چچم را مي توان در پاييز و بهار کشت نمود، چنانچه منطقه مورد نظر داراي زمستان هاي سخت و سرد و خاک زراعي سنگين باشد بايد زمان کشت را به بهار موکول نمود کشت بهاره را بايد در اواخر اسفند ماه يا حتي زودتر شروع نمود و معمولاً در مناطقي که داراي تابستان معتدل و يا سرد توأم با نزولات آسماني کافي باشد اقدام به کشت بهاره مي نمايند.
موارد استفاده : برداشت جهت علوفه خشک در مرحله اي که دانه ها شيري يا خميري شده است صورت مي گيرد. علوفه خشک اين گياه داراي رنگ سبز روشني است که نشانه مرغوبيت علوفه مي باشد. اين گياه به علت دارا بودن برگ هاي ظريف و ساقه هاي باريک علوفه خشک مرغوبي توليد مي کند که براي گاو و گوسفند به ويژه اسب بسيار مناسب است. رشد سريع زمستانه و بهاره اين گياه پس از گذشت چند ماه از بذرکاري آماده چرا مي گردد.
تا حدودي مي توان اين گياه را تحت چراي منوط قرار داد و يا بقاياي حاصل از چرا را در برخي موارد به صورت سبز به مصرف تغذيه احشام رسانيد. چچم را بايد در موارد استفاده موقت به صورت مخلوط کشت نمود. از اين گياه در موارد خاص براي احداث چمن به ويژه چمن زمستانه استفاده مي شود. در چمن هايي که سبزي خود را در زمستان ازدست مي دهند مي توان به کمک کشت اين گياه جلوه از دست رفته چمن را باز داد و ظاهر سبز آنرا حفظ نمود. اين نبات از آن جهت که مدت کوتاهي زمان مي برد تا جوانه بزند و توليد پوشش سبز انبوهي که مخلوط با چچم ريشک دار کشت مي گردد.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )