سازمان بین المللی انرژی اتمی درکنار فعالیت های نظارتی خود در موارد دیگری نیز فعالیت می کند، مبارزه با بیماری مالاریا یکی ازآن موارداست. به گزارشی درمورد سترون سازی پشه ناقل مالاریا توسط سازمان بین المللی انرژی اتمی توجه کنید.
سازمان ملل متحد بااستفاده از تکنولوژی هسته ای سعی در ریشه کن کردن پشه های ناقل بیماری مالاریادر منطقه آفریقا دارد. یکشنبه، روزمالاریا در آفریقاست، بیماری ای که هر سال سبب مرگ میلیونها کودک و بزرگسال آفریقایی می شود و حداقل بیش از 12 میلیارد دلار ضرر در تولید ناخالص ملی را به همراه دارد. بنابه برآورد بارت نولز، حشره شناس هلندی در سازمان بین المللی انرژی اتمی، بین سیصد تا پانصد میلیون نفر هر سال در سراسر جهان به بیماری مالاریا مبتلا می شوند که 90 درصد از موارد ابتلا به این بیماری در آفریقای سیاه رخ می دهد، منطقه ای که میزان مرگ و میر بالایی دارد .هر 20 ثانیه یک کودک آفریقایی به علت ابتلا به مالاریاجان خود را از دست می دهد.
مردم روستاهای فقیر و دور افتاده معمولا قادر به مداوا نیستند و به همین دلیل است که هدف موسسه تحقیقات نولز ریشه کن کردن این بیماری از طریق نابود کردن پشه ناقل آن است. سازمان بین المللی انرژی اتمی، بیشتر به خاطر بازرسی از کشور هایی نظیرایران و عراق که مظنون به ساخت و تولید سلاح های اتمی هستند، شناخته شده است. امااین سازمان تلاش هایی نیز در رابطه با نابودکردن پشه ترسناک تسه تسه، انجام داده است که ناقل بیماری خواب آور مرگباری است که منشا آن جزیره زنگبار است.
روش سترون سازی حشرات فکر ساده ای است، دانشمندان حشرات را پرورش داده و سپس حشرات نر را با تاباندن اشعه سترون می کنند. سپس آنها را که تخم هایشان نابارور شده در طبیعت رها کرده تا با حشرات ماده آمیزش کنند، نتیجه آن است که تولید مثلی صورت نمی گیرد.نولز که خود در جریان تحقیقاتش بر روی این پشه، بمدت 9 ماه با بیماری مالاریا دست به گریبان بوده می گوید: تصور کلی ضربه زدن به جمعیت این حشرات از طریق عقیم سازی آنان و ریشه کن کردن این حشرات و به تبع آن ریشه کنی بیماری مالاریاست.الن رابینسون، حشره شناس و رییس بخش حشره شناسی سازمان بین المللی انرژی اتمی می گویداین طرح 4 میلیون دلاری در مراحل آغازین است. وی از این طرح بعنوان پروژه ای با مخاطره بالا یاد میکند که پیش از آزمایش میدانی باید بر موانع فراوانی فائق آید.
در این برنامه طی 5 سال آینده قرار است به مرحله سترون سازی 1 میلیون پشه نر در روز برسند پشه های نر باید به حدی قوی باشند که علاوه بر این که پس از رها شدن توسط هواپیما در منطقه زنده بمانند، بتوانند با پشه های نر بارور در جفت گیری رقابت کنند.پشه های ماده که عامل انتقال بیماری به انسان هستند،در طول مدت عمر دو هفتگی شان فقط یکبار جفت گیری می کنند.کولز و رابینسون می گویند: در سال های دهه 1970 السالوادور با استفاده از روش عقیم سازی حشرات، پشه مالاریا را در بخشی از این کشور نابود کرد.نولز می گوید، آنها حشرات را در تعداد زیاد به آزمایشگاه می آوردند ، عقیمشان می کردند و در یک محیط کوچک به مساحت 15 کیلومتر مربع رهایشان می کردند و باموفقیت در جمعیت پشه ها 100 درصد سترونی بوجود آوردند.
پس از آن طرح بزرگتری برای تولید 1 میلیون پشه نر سترون در روز آغاز شد اما به دلیل جنگ های داخلی در این کشور طرح متوقف ماند .رابینسون می گوید ما می توانیم از آنچه السالوادوری ها انجام دادند کار بهتری ارائه دهیم.به گفته وی شیوه سترون سازی در تمام آفریقا قابل استفاده نیست و نباید با سایر روش های کنترل جمعیت که برای ریشه کن کردن این بیماری بکار میرود تداخل یابد.وی می گوید: اکنون ما گزینه دیگری برای این کار نداریم بویژه آنکه این روش پاکیزه ای است، خطر آلودگی وجود ندارد و حشرات پس از آزادی تحت اثر پرتو های رادیو اکتیو نیستند.