گل زعفران زینتی
گل
زعفران زینتی
(کُروکُوس)
CROCUS
گل زعفران زینتی یا
کروکوس Crocus جنسی از گیاهان خانواده زنبق ها Iridaceae و دارای دو گروه : بهاره C.Vernus و پائیزه ، C.Sativus می باشد و بیش از 75 گونه و واریته های
بیشتری از آن تا بحال شناخته شده است .
الف - گروه بهاره :
گروه کروکوس زینتی ورنوس .
ب – گروه
پائیزه : کروکوس زینتی ساتیوس.
نوع بهاره آن از اواخر
اسفند تا اواسط اردیبهشت ماه و نوع پائیزه آن از اواسط شهریور تا اواخر مهرماه در
مناطقی که هوای معتدل دارند گل می دهد .
موطن اولیه آن در
اطراف کوههای آلپ بوده و هنوز هم بیش از چهل نوع آن اطراف کوههای مزبور یافت میشود .
در صورتیکه خوب و
مناسب کشت شود و از آن مواظبت کامل بعمل آید از هر پیاز میتوان انتظار 3 – 4 گل
را داشت .
در گونه های وحشی
معمولا گلها برنگ سفید و زرد میباشد . ولی انواع تربیت شده آن رنگهای متنوعی دارد . که در
جای خود از آن بحث خواهیم کرد .
معمولا گلهای کروکوس
بشکل جام لبه بلند است و در بعضی از انواع آن پشت جام دو تا سه کاسبرگ کوچک
میتوان دید .
در کروکوس ها معمولا
گلها قبل از برگ ظاهر می شوند ولی در تعداد محدودی از گونه های
آن برگ
قبل از گل آشکار می گردد .
ارتفاع ساقه گل
در انواع آن فرق می کند . ولی بطور کلی ارتفاع ساقه بین 5 تا 7سانتیمتر
میباشد .
احتیاجات گیاه :
این گیاه احتیاج
به خاک
معمولی با کمی کود پوسیده دامی دارد و حد اقل پیاز آن باید 5 سانتیمتر زیر خاک
باشد و مقدار آب آن مانند گلهای دیگر باغچه میباشد .
روش کاشت و
تکثیر :
این گل به دو روش
کاشتن پیاز در خاک و یا پرورش پیاز آن در آب زیاد
میشود .
الف – کاشتن
پیاز در خاک : برای کشت ابتداء حفره ای با عمق 5 سانتیمتر
احداث کنید و بعد پیاز را داخل آن گذارده بطریقی که سر پیاز به طرف
بالا قرار گیرد و بعد خاک و کودی را که آماده کرده اید روی آن و اطراف آن
بریزید و آبیاری کنید .
ب – پرورش در آب : کشت در آب و
یا ظرفهای سفالی سوراخدار میباشد. پس از انتخاب ظرفهایی که برای کشت پیاز
اختصاص داده اند بهتر است 3 تا 4 پیاز را در یک ظرف آب قرار
دهید .
هنگامیکه پیاز مستقیما
در
آب کاشته میشود باید پیرامون و زیر پیاز مقداری پنبه قراردهید تا زودتر
ریشه کند .
توجه داشته باشید که
مقدار آبی که در ظرف می ریزید همیشه پائین تر از سر پیاز باشد و طوری پیازها را قرار
دهید که سر آنها از آب بیرون باشد و هر روز دقت نمائید که کسری آب را
تامین کنید .
کروکوس های معروف
عبارتند از :
1 – کروکوس گوزیانوس C.gusianus: برنگ زرد طلائی میباشد که در باغها اصطلاحا آنرا قبا طلائی می گویند .
این گونه کروکوس در
جنوب شوروی زیاد دیده میشود .
ارتفاع گلهای آن 6 تا
7 سانتیمتر است و از قدیمیترین نوع شناخته شده میباشد .
2 – کروکوس ایمپراتی C.imperati: رنگ گلهای آن بنفش روشن با پشت برگهای کرم با خطوط بنفش تیره و یا
قهوه ای میباشد و در ناپل و جنوب ایتالیا زیاد دیده میشود
3 – کروکوس ورنوس C.vernus : که در یونان زیاد دیده میشود. رنگ گلها طلائی و سفید میباشد و اول
بهار گل می دهد.
4 – کروکوس موئزیاکوس C.moesiacus: که در یونان زیاد دیده میشود ، پیاز آن بلندتر و نازکتر از انواع
دیگر است . رنگ گلهای آن طلائی و سفید برفی است و از انواع مشهور بهاره
میباشد که اواخر زمستان و اوائل بهار گل می دهد.
5 – کروکوس ساتیووس C.sativus: یا زعفران که بر خلاف سایر گونه ها برگها قبل از گلهای آن و اواسط
مهرماه ظاهر میشود .
گلبرگ های
آن قرمز زعفرانی است و گاهی برنگ نارنجی هم دیده شده است .
گلها یکدفعه و همزمان
باز می شوند و پیاز آن سالها در زمین باقی می ماند .
این گیاه بومی
جنوب اروپا و آسیای میانه میباشد و بیشتر مصرف داروئی دارد و همانطور که از موطنش پیداست
احتیاج به هوای گرم مدیترانه ای دارد .
در کشور ما در نقاط
معتدل گرم
مانند قائن و بیرجند وجود دارد و مصرف غذائی و طبی دارد .
6 – کروکوس اسپسیوسوس C.speciosus: در جنوب شرقی اروپا و آسیا و ایران زیاد یافت می شود و آب و
هوای این منطقه برای رشد و نمو و تکثیر آن بهتر از سایر نقاط است .
ارتفاع گلهای آن بین
10 تا 12 سانتیمتر است. رنگ گلها آبی و زرد با رگه های بنفش و بهترین نوع آن در مهرماه
گل می دهد و بیشتر انواع آن در باغهای قدیمی و در لابلای چمن یافت میشود .
یکی از بی نیازترین
گونه های کروکوس است که بدون زحمت و مراقبت رشد کرده و تکثیر میشود . برگهای آن پهن تر از
انواع دیگر و متمایل به رنگ آبی است و پیاز آن کمی از گونه های دیگر درشت
تر میباشد .
7 – کروکوس آستوریکوس C.asturicus: در شمال ایتالیا زیاد یافت می شود .
8 – کروکوس اورنوس C. aureus: در شمال ایتالیا زیاد است.
9 – کروکوس ایتئوس iuteus: در این گونه گلها به رنگ زرد و نارنجی و بلندی آن از 7 سانتیمتر تجاوز نمی
کند . این گل و گل پاپیتال از گیاهان مناسب برای کاشتن در ماه اسفند
میباشند .
10 – کروکوس بالانسا C.balansae: در آسیای میانه زیاد دیده میشود . رنگ گل آن نارنجی و ارتفاع ساقه آن
از 5 تا 7 سانتیمتر است .
11 – کروکوس لیانتیکوس C.lianaticus: در اطریش زیاد دیده میشود .
12 – کروکوس
ایریدیفلوروس C.iridiflorus: در اطریش زیاد دیده میشود .
13 – کروکوس هیجانتیوس C.hijantinus: در اطریش زیاد دیده میشود .
این سه گونه اخیر از
گونه های خاص میباشند که پشت جام و پشت گلبرگهای بهم چسبیده سه گلبرگ اضافی
وجود دارد .
بلندی این گلبرگها از
بلندی جام بیشتر میباشد .
بلندی ساقه این
کروکوس ها ( گل زعفران زینتی ) بین 8 تا 12 سانتیمتر است .
14 – کروکوس بیفلوروس C.biflorus یا ( کروکوس اسکاتلندی ): در ایتالیا و اطراف دریای سیاه یافت میشود .
15 – کروکوس بادامی C.badamii: در کوههای اطراف مدیترانه فراوان یافت میشود .
رنگ گل آن سفید برفی و
حاشیه برگهای آن تیره تر از داخل گلبرگ میباشد .
16 – کروکوس آدامیکوس C.adamicus: این گونه نیز مشخصاتی مشابه گونه قبلی دارد .
17 – کروکوس ولدمی C.b.weldemii: این گونه کمی کوچکتر از این دو گونه قبلی و حاشیه گلبرگ آن
زرد تیره میباشد
18 – کروکوس نقره ای C.b.argentinus: در یوگوسلاوی و بلغارستان بحد وفور یافت میشود و رنگ گلبرگ آن
سفید خالص میباشد .
19 – کروکوس
بیزانتینوس C.byzantinus: در یونان – آسیای میانه – فلسطین – ایران یافت میشود .
20 – کروکوس کونسلاتوس C.concellatus: در یونان – آسیای میانه – فلسطین – ایران یافت میشود .
21 – کروکوس
نودیفلورروس C.nudiflorus: در یونان – آسیای میانه – فلسطین – ایران یافت میشود .
22 – کروکوی اشیمپری C.schimperi: در یونان – آسیای میانه – فلسطین – ایران یافت میشود .
در گونه های
20،21،22،23، گلها پس از پژمرده شدن برگها نمایان میشود .
رنگ گلبرگها اغلب سفید
، زرد، بنفش و یا صورتی است .
و اغلب آنها بیش از 2
تا 3 گل می دهند و ارتفاع ساقه گل آن بین 8 تا 12 سانتیمتر است .
23 – کروکوس کانیدوس C.canidus: در شرق ترکیه فراوان است . برگها با گل بهاره ظاهر میشود .
معمولا رنگ گلبرگ آن
سفید و اغلب داخل کاسبرگ زرد نارنجی و یا نارنجی میباشد .
بلندی ساقه 8
تا 10 سانتیمتر است .
24 - - کروکوس سولی
فلوروس C.suliflorus: مشخصاتی مشابه گونه کانیدوس C.canidus داشته ، فقط داخل کاسبرگ آن برنزه میباشد .
25 – کروکوس شری
سانتوس C.chrysanthus: در یونان و ترکیه فراوان است .
برگها با گل بهاره
ظاهر میشود . برگهای آن نازکتر و ریزتر از سایر گونه ها است .
ارتفاع گلها بین 6 تا
7 سانتیمتر است .
این گونه در نواحی
معتدل در بهمن ماه گل می دهد و گلهای آن برنگ زرد طلائی است و برای کشت در فضای
بسته گلخانه
سرد مناسب است .
بعضی از انواع آن
دارای گلبرگهای زرد با انتهای طلائی و پشت گلبرگها آبی روشن است .
بغیر از گونه های یاد
شده بیش از 500 گونه دیگر کروکوس CROCUS وجود دارد که تقریبا مشابه با گونه های ذکر
شده میباشد و اختلاف آنها در رنگ و مشخصات گیاه شناسی
آنها است که توضیح آن باعث طول کلام خواهد بود .
منبع : مرکز مقالات
کشاورزی