روشهای تهیه ی مواد دارویی
مواد موثره شیمیایی وگیاهی تا زمانی که به عنوان دارو مورد مصرف قرار گیرند اعمال مختلفی روی آنها انجام میگیرد.یکسری اعمال به نام گالنیک(که به یادبود پزشک دوران قدیم کلود گالین که به خاطر ترکیباتش بر اساس مواد اولیه گیاهی مشهور شده است نامگذاری میشود.)برداروهای گیاهی انجام میشود.
پرواضح است که امروزه متخصصین که خصوصا در داروسازی وجود دارند داروهایی به اشکال مختلف مانند :قرص,آمپول, کرم و غیره تحت نامهای تجارتی مختلف تهیه میکنند.در عین حال طریقه داروسازی گالنیک نیز در حال حاضر به خاطر اینکه توجه مردم دوباره به داروهای تهیه شده از مواد طبی ساده ودر اکثر موارد با ریشه گیاهی که برخی مواقع به آن نئوگالینیک نیز گفته میشود جلب شده یکبار دیگر رونق یافته است.
لابراتوارهای مدرن داروسازی از نظر تکنیکی بسیار مجهزند ودارای دستگاههای سازنده ی قرص, دستگاه هموژنیزه کننده ,مخلوط کن, عصاره گیری, دستگاه گریز از مرکزوهمچنین پرکن های اتوماتیک ودستگاههای کاندیسیونر هستند .در برخی مواقع خصوصا برای ساختن آمپول از اتوکلاوهایی برای استریل کردن استفاده میشود.چنین تجهیزاتی میتواند حتی از گیاهان نیز داروهای موثری (به شکل قرص, جوشانده, کپسول و...)که جذب بهتر وتاثیر بیشتر آنها را تضمین میکند تهیه نماید.
همه این روشهای تهیه چه قدیمی وچه جدید را درکدکس وکاربرد کشور های مختلفی می توان یافت .این داروها درهمه موارد طبق موازین دقیق فارماکولوژی تهیه میشوند (عصاره ی الکات, سرکه ها, شربت ها ,تنطورها, داروهای استعمال خارجی و...)کدکس در هرمورد طرز تهیه رسمی, شرح داروهای بدست آمده ,طریقه بررسی ونگهداری دارو را مشخص نموده است .داروهای تهیه شده در روش گالنیک که تاثیرات شدیدی دارند فقط زیر نظر پزشک بکار برده میشوند دیگر مواد به صورت آزاد درداروخانه ها بفروش میرسند.برخی که بشکل ساده تهیه شده اند نظیر جوشانده ها, دم کردنیها,پانسمانهای گیاهان طبی رامیتوان برحسب نیاز بدون داشتن تجهیزات خاصی درمنزل تهیه کرد .
اصول حفظ ونگهداری برای داروهایی که در منزل نگهداری میشوند نیز باید رعایت شود.همه داروها بایستی در ظروفی که تمیز بوده ونام دارو روی آن نوشته وبا شرایط محیط سازگار باشند نگه داری شوند .آنها را باید برحسب نوع وترکیب در جای خشک ودور از نور نگه داری نمود.
داروهای تهیه شده از طریق گالنیک معمولا تاریخ مصرف دقیق ندارند .زیرا مواد موثره آنها نسبتا ثابت است .بااین حال داروهایی که خصوصا بعنوان دم کرده جوشانده ویا عصاره در منزل تهیه میشوند نبایستی به مقدار زیاد وبه مدت طولانی نگهداری شوند.
بایدمراقب بود که در مصارف داخلی وخارجی اشتباهی صورت نگیرد.
داروهای مصرف داخلی :
-باید از طریق دهان (بلعیدن یا ازطریق مخاط دهان جذب شده ویادرزیرزبان قرار بگیرد)مصرف شوند.
-یا ازطریق تزریق آنها وارد بدن میشوند که در این صورت باید درمحیط استریل تهیه شود.
داروهای مصرف خارجی:
-باید روی پوست بکارروند(محلولها, کرم ها, پودرها,کمپرسها, صابونها, ضمادو...)
-یا باید در حفره های بدن داخل شوند (بینی, حفره دهانی, غده ی اشکی, مقعد ,مجرای رحم)
-یا باید بخورداده شوند(از طریق تنفس)
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )
جوشانده ها
در این روش برای بدست آوردن عصاره گیاه آن را برای مدتی با آب میجوشانند.قسمتهای مختلف گیاه (شاخه ی برگدار ریشه برگ گل )که به طرز صحیحی قطعه قطعه شده اند در آب لوله کشی خیس شده وبه مدت 15 دقیقه جوشانده میشوند .قسمتهای سخت گیاه تا یک ساعت (ضمن دقت دراضافه نمودن آب تازه به جای آبی که تبخیر شده است)جوشانده میشوند.سپس جوشانده را بایک تکه پارچه کاملا صاف میکنند وبا کمک لوله آزمایش مدرج به مایع بدست آمده آب اضافه میکنند .معمولا برای جوشاندن نسبت گیاه به آب یک به ده است البته بجز گیاهانی که دارای لعاب هستند.(از قبیل ختمی ودانه ی کتان)که این نسبت یک به بیست است.
ضمنا جوشانده ثعلب (نسبت به تعداد غده ها )نیازی به صاف کردن ندارند.
جوشانده را نمیتوان نگهداری نمود وبایستی به صورت تازه در هنگام نیاز به مصرف رسانده یا حداکثر 150تا200 گرم آن را برای مصرف 2تا3روز تهیه کرد.
جوشانده ریشه ی ختمی یا دانه ی کتان را واقعا نمی جوشانند بلکه آنها را در درجه حرارت محیط به مدت 30 دقیقه می خیسانند .البته قبل از این کار بایستی دانه های کتان را به دقت در آب شست.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )