مقاله کامل معرفی جلبک
مقاله کامل معرفی جلبک   تولید مثل انواع جلبک     مقدمه   جلبکها ساده‌ترین موجودات واجد کلروفیل هستند. سه تفاوت عمده بین جلبکها و گیاهان عالی وجود دارد. اولا جلبکها فاقد ریشه ، ساقه وبرگ‌ هستند، ثانیا در اطراف اندامها یا ساختارهای زایشی جلبکها یاخته‌های محافظ وجود ندارد، ثالثا جنین در جلبکها دیده نمی‌شود. در طبیعت جلبکها در محیطهای گوناگون یافت می‌شوند. آب محیطی است که بیشترین جلبکها را در خود جای داده است.   در سطح خاکهای مرطوب نیز تعداد بسیار زیادی جلبک یافت می‌شود. بخشهای هوایی درختان و همچنین سنگها و صخره‌ها محلهای دیگری هستند که جلبکها می‌توانند بر روی آنها رشد کنند. بعضی از جلبکها می‌توانند در محیطهای غیر معمولی ، مثل دریاچه‌های نمک ، چشمه‌های آب گرم و یخچالهای طبیعی و حتی در درون بدن و بافتهای موجودات زنده زیست کنند.         تکثیر رویشی یا غیر جنسی(Vegetative reproduction)   تکثیر رویشی به طرق مختلف در جلبکها انجام می‌گیرد که شامل تقسیم سلولی ، فراگمنتیشن ، تشکیل هارموگونیا ، تشکیل پروتونماها ، تشکیل ستاره‌های آمیلوم ، تشکیل توپرها ، تشکیل بول بیلها است. در اشکال تک سلولی تکثیر رویشی با تقسیم سلولی اتفاق می‌افتد. در انواع رشته‌ای یک رشته به قطعات کوچک شکسته شده و قطعات کوچکتر با تقسیم رشد می‌کنند. این تقسیم را فراگمنتیشن گویند. در جلبکهای شاخه سیانوفیتا ، تریکوم به قطعات متحرکی با طولهای متفاوت شکسته می‌شود که این قطعات را هارموگونی گویند.   هارموگونی‌ها دارای پتانسیل لازم برای تبدیل به تریکوم هستند. تشکیل هارموگونی‌ها به دلیل تشکیل صفحات جداگر یا نکریدی‌ها اتفاق می‌افتد. در شارا تولید مثل رویشی با تشکیل پروتونماها ، ستاره‌های آمیلوم ، توپرها و بول بیلها همراه است. ستاره‌های آمیلوم حاوی مواد ذخیره‌ای بیشتر بوده در گره‌های پایینی محور تشکیل می‌گردند. توپرها ساختمانهای گردی می‌باشند که در بخش مدفون گیاه (بخش ریزوئیدال) تشکیل می‌شوند. بول‌بیلها ممکن است گرد یا بی‌شکل باشند. در گره های ساقه و یا ریشه تشکیل می‌گردند.   انواع تولید مثل غیر جنسی   زئوسپور   سلولهای تاژکدار متحرک یا به صورت گروهی هستند که در سلولها در شرایط مساعد تشکیل می‌گردند. با توجه به تعداد تاژک انواع آنها فرق می‌کند. تعداد تاژکها ممکن است 4--2 و یا چندین عدد باشد. محل اتصال تاژک نیز حایز اهمیت است. در کلامیدوموناس با دو تاژک ، در اولوتریکس 4 تاژک ، در اودوگونیوم چند تاژک وجود دارد.   آپلانسپور   اسپورهای بدون زائده حرکتی که در شرایط مساعد تشکیل شده و از نظر پتانسیل فعالند.   هیپنواسپور   آپلانسیورهایی با جداره ضخیم می‌باشند که در شرایط بد و نامساعد تشکیل می‌گردند.         آکینیتها   در جلبکهای شاخه سیانوفیتها دیده می‌شوند. سلولهای رویشی تغیر شکل ‌یافته‌ای با اندازه بزرگتر و دیواره ضخیمتر می‌باشند. دارای مواد رنگی و ذخیره‌ای بیشتری نیز هستند. آکینیتها ممکن است مستقیما جوانه زده و تبدیل به جلبک جدیدی شوند و یا ممکن است در فرم آپلانسیور در‌آیند.   پالملا   در شرایط کم آبی پروتوپلاسم‌های دختر که نتیجه تقسیم غیر جنسی هستند، از سلول اصلی خارج شده و دیواره آنها ژلاتینی شده و نهایتا یک کلونی ماکروسکوپی متشکل از چندین سلول را که به نام پالملا نامیده می‌شوند، تشکیل می‌دهند. با پیدایش آب در محیط سلولها درفرم زئوسپور یا آپلانسپور خارج دفع می‌گردند.   اتواسپورها   اگر یک آپلانسپور شکل مشخصی نظیر سلول مادر را داشته ولی از نظر اندازه کوچکتر باشد، اتواسپور نامیده می‌شود.   اگزواسپورها   اسپورهای خارجی هستند که در اعضای جلبکهای شاخه سیانوفیت تشکیل می‌گردند و به جلبک جدیدی می‌توانند تبدیل گردند.   آندواسپورها   اسپورهای درون سلولی با دیواره نازک هستند که غالبا در درون سلولها تشکیل می‌شوند. این نوع اسپورها در جلبکهای شاخه سیانوفیت دیده می‌شوند.   دوترکولونیس   در جلبکهایی نظیر ولوکس ، درون کلونی مادر کلونی‌های کوچکتری تشکیل می‌گردند که به نام کلونی‌های دختر نامیده می‌شوند. منشا این کلونی‌ها سلولهایی به نام گونیدی می‌باشند که حجم آنها 10 برابر سلولهای رویشی عادی بوده در وضعیت خلفی کولونی قرار دارند. هر کولونی دختر پس از آزادشدن با افزایش اندازه سلولی تبدیل به کلونی جدیدی می‌گردد.   سیستها   در جلبکهایی که دارای تال ‌سیفونال یا سنوسیتی هستند، یک ریسه به قطعات متعدد تقسیم می‌گردد که به هر کدام از آنها یک سیست گفته می‌شود. به هنگام تشکیل سیستها دیواره سلولی ضخیم‌تر می‌گردد. سیستها نیز در شرایط نامساعد تشکیل می‌گردد.   تولیدمثل جنسی   تولید مثل جنسی در جلبکهای مختلف به طرق مختلف انجام می‌گیرد که شامل ایزوگامی ، آپلانوگامی ، اتوگامی و هتروگامی است. هتروگامی شامل دو روش آنیزوگامی و ائوگامی می‌باشد. تولیدمثل جنسی در جلبکهای شاخه سیانوفیتا تاکنون گزارش نشده است.   ایزوگامی اتحاد و ترکیب سلولهای جنسی متحرک و متشابه را ایزوگامی گویند. گامتها ممکن است از دو رشته متفاوت یا دو سلول مختلف یک رشته حاصل شوند.   آپلانوگامی   اتحاد دو گامت آمیبی شکل با آپلانوگامتها را گویند. گامتهای آمیبی شکل از نظر مورفولوژی متمایز نبوده ولی از نظر فیزیولوژیک از هم متفاوتند. ولی گامت مهاجر نر تلقی می‌گرد.       اتوگامی   در اغلب دیاتومه‌ها پرتوپلاستهای دختر یا هسته‌های تقسیم شده یک سلول بدون آزاد شدن با هم ترکیب می‌شوند که اتوگامی نامیده می‌شود. هتروگامی:اتحاد امتهای نامشابه یا دیمورفیک را گویند که به دو گروه فرعی زیر تقسیم می شوند.   آنیزوگامی: دو متحرک که با هم ترکیب می‌گردند، از نظر اندازه و فیزیولوژیکی آنیزوگام هستند. سلول کوچکتر گامت نر و سلول بزرگتر گامت ماده است. گامت نر در مقایسه با گامت ماده فعال‌تر می‌باشد. ائوگامی: گامت نر تاژکدار بوده در حالیکه گامت ماده بزرگتر و بدون تاژک می‌باشد. در رودوفیتا تکثیر جنسی به طریق ائوگامی انجام می‌گیرد. ولی گامت نر بدون تاژک بوده به نام اسپرماتیت نامیده می‌شود.           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )         طبقه بندی جلبکها     اطلاعات اولیه   جلبکها گروه بزرگی از گیاهان هستند که از لحاظ شکل و اندازه ، تنوع وسیعی دارند. برای اولین بار ، لینه گیاه شناس ، در سال 1754 ، این گیاهان را با نام آلجی معرفی کرد. رومیها از واژه fucus ، چینیها از واژه tsao و مردم هاوایی از واژه limo برای معرفی این گیاهان استفاده می‌کردند. در تقسیمات جهانی گیاهی ، جلبکها 1800 جنس و 21000 گونه دارند. بیشتر جلبکها ، آبزی هستند. در جلبکها هر سلول دارای 1 تا 2 عدد کلروپلاست و بندرت دارای کروماتوفور هستند.   در جلبکها ساختارهای تولید مثلی بطور کامل به هاگ یا گامت تبدیل می‌شوند. جلبکها یا یوکاریوت هستند، یا پروکاریوت. تولید مثل در جلبکها به دو طریق جنسی و غیر جنسی صورت می‌گیرد. جلبکها فاقد هر نوع منفذ یا روزنه هستند و ریزوئیدها در آنها در صورت وجود بسیار ساده است. اندامهای جنسی در جلبکها یا تک سلولی است یا پرسلولی. ذخیره غذایی در جلبکها ، نشاسته است و به صورت اتوتروف زندگی می‌کنند و دیواره سلولیدر آنها از سلولز تشکیل شده است.   تفاوت بین جلبکها و قارچها   جلبکها در زیستگاههای آبی ، در خاک ، در سطح گیاهان یا داخل آنها ، بر سطح یا داخل موجودات جانوری ، در سنگها یا برف و یخ دیده می‌شوند. قارچها عمدتا ساپروفیت یا پارازیت (انگل) هستند.   جلبکها ترجیحا در نور زندگی می‌کنند و قارچها در جاهای تاریک یا مکانهای دارای نور کم زندگی می‌کنند.   در جلبکها دیواره سلولی از سلولز تشکیل شده و در قارچها دیواره از کیتین ، سلولز قارچی و قندهای 5 کربنی ساخته شده است.   در جلبکها ، پیکره تالوئیدی از سلولهای پارانشیمی حقیقی است. در قارچها پیکره از سلولهای پارانشیم کاذب ، ساخته شده است.   در جلبکها پیگمانهای فتوسنتزی مانند کلروفیل و کاروتن‌ها وجود دارند، در حالی که قارچها فاقد کلروفیل هستند. جلبکها اتوتروف هستند، در صورتیکه قارچها هتروتروف می‌باشند.   ذخیره غذایی در جلبکها نشاسته و در قارچها به صورت گلیکوژن است.   سطوح طبقه بندی جلبکها (Algae Classification)   چون شناسایی تمام جلبکها مشکل است، از این رو آنها را بر طبق صفات و مشخصات موروثی و خواص مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی به صورت زیر دسته بندی می‌کنند:     شاخه (Division) با علامت Phyta. زیر شاخه (Sub Division) با علامت Phytina. رده (Class) با علامت Phyceae. زیررده (Sub Class) با علامت Phycideae. راسته (Order) با علامت ales. زیر راسته (Sub Order) با علامت inales. تیره (Family) با علامت aceae. گونه (Species).     اساس طبقه بندی   رنگیزه‌ها: مقادیر مواد رنگی ، نوع مواد و ترکیب شیمیایی و انوع بازترکیبی آنها.   شکل خارجی: اندازه ، شکل ، زواید و دیگر ساختمانها.   شکل کروماتوفور یا کلروپلاست: آیا فنجانی ، ستاره‌ای ، عدسی و ... هستند؟   مواد ذخیره‌ای: نشاسته ، چربی و ... و ترکیب شیمیایی آنها.   تاژکها: ساختمان ، نوع ، تعداد و موقعیت آناتومی و اتصال آن به سلول.   دیواره سلولی: ساختمان ظریف دیواره و ساختار شیمیایی آن.   هسته و کروموزومها: حضور یا عدم حضور یک هسته و شکل کروموزوم.   داده‌های اکولوژیک: توجه به زیستگاهها ، آیا ساکن آب شیرین هستند یا آب شور؟   شاخه‌های جلبکها   سیانوفیتها یا جلبکهای سبز _ آبی   این گروه از جلبکها ، ساختاری ساده داشته و به صورت تک سلولی ، کلنی و یا رشته‌ای بوده، غالبا در پوششی از ماده ژلاتینی قرار دارند. هسته در این جلبکها مشخص نبوده و به صورت گرانولهایی در داخل سیتوپلاسم پراکنده است. رنگیزه‌های این جلبکها ، شامل کلروفیل ، کاروتن ، فیکواریترین و فیکوسیانین هستند. مواد ذخیره‌ای در این جلبکها گلیکوژن یا نشاسته خاصی به نام فلوریدین است. نوستوک و اسیلاتوریا از گونه‌های معروف این گروه هستند.   اوگلنوفیتها یا جلبکهای تاژک‌دار این دسته از جلبکهای تک سلولی ، دارای تاژک غشایی ظریف بدون دیواره سلولزی هستند. در عده‌ای از جلبکهای تاژک دار. لکه‌ای به رنگ قرمز ، به نام لکه چشمی در محلی نزدیک به تاژک قرار دارد. این لکه نسبت به نور حساس است. پیگمانهای رنگی به صورت کلروفیل و کاروتن بوده و اندوخته غذایی آنها ، گلوسیدی به نام پارامیلوم می‌باشد. جلبک اوگلنا بهترین نمونه از جلبکهای تاژک‌دار است.     کلروفیت یا جلبکهای سبز   این جلبکها دارای کلروپلاست و هسته مشخص هستند. در ساختار جدار آنها سلولز و پکتوز دیده می‌شود. بعضی از جلبکهای تک سلولی و عده زیادی رشته مانند هستند. جلبکهای سبز علاوه بر کلروفیل ، دارای کاروتن و گزانتوفیل هستند. مواد اندوخته‌ای در این جلبکها ، نشاسته‌ای است و با معرف ید ، آبی رنگ می‌شود. جلبک اسپیروژیر و شارا از این گروه هستند.   فائوفیتا یا جلبکهای قهوه‌ای   تقریبا همه جلبکهای قهوه‌ای دریازی هستند. ساختمان رشته‌ای دارند و عموما نسبت به بیشتر جلبکهای دیگر ، سازمان پیچیده‌تری دارند. در واقع امروزه جلبک قهوه‌ای تک سلولی وجود ندارد. معروف‌ترین این جلبکها ، فوکوس است که در امتداد بسیاری از سواحل دریاها ، یافت می‌شود. در این جلبکها ، رنگیزه‌های کلروفیل و فوکوگزانتین قهوه‌ای وجود دارد. لامینارین و مانیتول از مواد ذخیره‌ای این جلبکها ، محسوب می‌شود.   رودوفیتا یا جلبکهای قرمز   جلبکهای قرمز تقریبا همگی پرسلولی و دریازی هستند. این جلبکها ، علفهای دریایی موجود در آبهای استوایی را تشکیل می‌دهند. رنگیزه فیکواریتدین نقش کمکی مهمی را در فتوسنتز این جلبکها ، ایفا می‌کند. جلبکهای قرمز مشبک‌تر و ظریف‌تر از جلبکهای قهوه‌ای سخت و ستبر هستند. از این جلبکها ، جنس گلیدیوم منبع ژله آگار است و از آن به عنوان محیط کشت میکروبها ، استفاده می‌شود.   اهمیت جلبکها   جلبکها از نظر اقتصادی در تولید مواد پروتئینی اهمیت زیادی دارند، زیرا بطور مستقیم یا غیر مستقیم در زنجیره غذایی آبزیان ، بخصوص ماهیها و همچنین انسان قرار می‌گیرند. جلبکها با عمل فتوسنتز بر اکسیژن محیط افزوده، از این راه موجب تصفیه آبهای آلوده و فاضلابها می‌شوند. برخی از جلبکها ، قادرند ازت هوا را در خود ، تثبیت کنند. ازت جذب شده در آنها چه در زمان حیات و چه پس از مرگ بر حاصلخیزی زمین می‌افزاید. از پوسته سیلیسی دیاتومه‌ها که نوعی از جلبکها هستند، در ساختن خمیردندان ، ساختار صافیها و جلوگیری از انفجار استفاده می‌شود.           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )         زیستگاههای جلبکها     جلبکها دارای گونه‌های متعددی هستند که در مناطق مختلف زندگی می‌کنند. به نواحی زندگی جلبکها زیستگاه آنها گفته می‌شود.   اطلاعات اولیه تالوفیت‌ها یا ریسه‌داران به سه گروه تقسیم بندی می‌شوند: قارچها یا تالوفیت‌های بدون کلروفیل ، جلبکها یا تالوفیت‌های دارای کلروفیل و گلسنگها (Lichens) که از اجتماع قارچها و جلبکها تشکیل شده‌اند. جلبکها چون دارای کلروفیل هستند، اتوتروف بوده و می‌توانند با جذب نور خورشید ، مواد غذایی مورد نیاز خود را بسازند. جلبکها ، دارای گونه‌های متعددی هستند که در گروههای ویژه ، رده بندی می‌شوند.         بزرگترین گروههای جلبکها شامل جلبکهای قهوه‌ای و جلبکهای قرمز است. جلبکها در زیستگاههای مختلف ، در آبهای شیرین ، شور ، در سطح یا داخل خاک ، در روی تنه درختان ، در چشمه‌های آب گرم و در روی برف و یخ دیده می‌شوند. جلبکها گیاهانی هستند که فاقد ریشه و ساقه و برگ بوده و اندام رویشی آنها در فرم تال یا ریسه است.       هیدروفیت‌ها ، ادافوفیت‌ها ، آئروفیت‌ها ، کرایوفیت‌ها ، آندوفیت‌ها ، سمبیوتیک‌ها ، آندوزئوفیت‌ها و پارازیت‌ها تقسیم بندی جلبکها بر اساس زیستگاه آنها می‌باشد.   هیدروفیت‌ها یا جلبکهای آبزی   جلبکهایی هستند که به حالت غوطه‌ور یا شناور در آب دیده می‌شوند و به گروههای فرعی زیر تقسیم می‌شوند.   نبتوفیت‌ها   جلبکهایی هستند که در گل و لای کف آبها یا چسبیده به کف آب دیده می‌شوند. مانند شارا و نیتلا.   اپکتی‌فیتها جلبکهایی هستند که به موازات سواحل دریاها و برکه‌ها دیده می‌شوند. مانند ادوگونیوم و کتوفورا.   ترموفیت‌ها   جلبکهایی هستند که در زیستگاههای آب گرم که درجه حرارت آنها 70 تا 80 درجه سانتیگراد است، دیده می‌شوند. 53 جنس و 153 گونه از سیانوفیت‌ها (جلبکهای سبز _ آبی) شناخته شده‌اند که در زیستگاه آب گرم زندگی می‌کنند.   پلانکتوفیت‌ها جلبکهایی هستند که فرم زندگی پلانکتونی (موجودات ریز آبزی) دارند و دو گروه هستند:       یوپلانکتوفیت‌ها: جلبکهایی هستند که در اصل دارای فرم زندگی پلانکتونی هستند که از این گروه می‌توان به دیاتومه‌ها اشاره کرد.     تیکوپلانکتوفیت‌ها: جلبکهایی هستند که در اصل فرم زندگی پلانکتونی ندارند و به دلیل عوامل جوی از قبیل باد یا شدت جریان آب از زیستگاه اصلی خود کنده شده و در فرم پلانکتون دیده می‌شوند. مانند اسپیروژیر و زیگنما.           هالوفیت‌ها در زیستگهای آب شور دیده می‌شوند. دونالیلا جلبکی است که در زیستگاههای آب شور ، جایی که بلورهای نمک تشکیل می‌شود، زندگی می‌کند. پرازیولا نیز در زیستگاه آب های شور دیده می‌شود.   اپی‌فیت‌ها جلبکهایی هستند که بر سطح گیاهان دیگر یا جلبکها در آب زندگی می‌کنند. مانند ناوی کولا.   اپی‌زئوفیت‌ها جلبکهایی که بر سطح بدن موجودات جانوری مانند صدف نرم تنان ، لاک لاک پشتان و یا بر سطح ماهیها دیده می‌شوند. مانند پروتودرما و شارالیوم.   اپی‌پسامیک‌ها چسبیده به شن و ماسه در زیستگاههای آبی دیده می‌شوند. مانند فراژی لاریا.   ادافوفیت‌ها جلبکهای خاکزی هستند که به دو گروه فرعی تقسیم می‌شوند:   سافوفیت‌ها جلبکهایی هستند که بر سطح خاک می‌رویند. مانند وشریا.   کریپتوفیت‌ها جلبکهایی که به عمق 1 متر یا بیشتر در درون خاک می‌رویند. مانند جلبکهایی از گروه سیانوفیت‌ها.   آئروفیت‌ها جلبکهایی هستند که در زیستگاههای هوایی بر روی گیاهان ، سطح صخره‌های مرطوب ، چاهها یا بر روی تیرهای برق یا تلگراف می‌رویند. آئروفیت‌ها به چند گروه فرعی تقسیم می‌شوند:   اپی‌فیلوفیت‌ها جلبکهایی هستند که بر سطح برگ درختان می‌رویند. مانند سفالوروس.   اپی‌فلئوفیت‌ها جلبکهایی هستند که به همراه خزه‌ها و هپاتیک‌ها در سطح تنه درختان دیده می‌شوند. مانند سایتونما.   اپی‌زئوفیت‌ها جلبکهایی که در مناطق مرطوب بر سطح بدن موجودات جانوری دیده می‌شوند. مانند درماتوفیتون.         لیتوفیت‌ها جلبکهایی هستند که بر روی سنگها ، صخره‌ها ، در بدنه چاهها دیده می‌شوند. مانند وشریا.   کرایوفیت‌ها جلبکهایی که بر روی برف و یخ می‌رویند. این جلبکها با درجه حرارت پایین سازش یافته‌اند. رویش جلبکها در روی برف باعث می‌شود که رنگ برفها به رنگ سبز یا قرمز دیده شود. برف سبز اروپا یا برف قرمز در برخی مناطق به دلیل رویش جلبکهای کرایوفیت است. مانند کلامیدوموناس و انواعی از دیاتومه‌ها.   آندوفیت‌ها جلبکهایی که در داخل گیاهانی مانند سیکاس زندگی می‌کنند. مانند نوستوک و آنابائنا.   سمبیوتیک‌ها جلبکهایی که به حالت همزیستی با قارچ دیده می‌شوند و تشکیل گلسنگها را می‌دهند. مانند میکروسیس تیس.   آندوزئوفیت‌ها جلبکهای ویژه‌ای که در داخل بدن جانوران دیده می‌شوند. مانند زئوکلرلا.   پارازیت‌ها برخی از جلبکها حالت پارازیتی روی دیگر گیاهان دارند. نمونه جالب آن سفالوروس است که باعث بروز رنگ قرمز (red rust) در مزارع چای و قهوه می‌شود.           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )