آشنایی با باغهای گیاه شناسی ایران
آشنایی با باغهای گیاه شناسی ایران   باغ موزه گیاهشناسی (باغ ملی ایران) اگر نداشتيم، در آرزويش بوديم (باغ گياهشناسي) مكاني است كه در آن مجموعه اي از گياهان بومي و غير بومي در فضاي باز و در گلخانه ها كشت مي شوند و نقش مهمي در زمينه های مختلف تحقيقاتي از جمله علوم گياهي و باغباني ، آموزش عمومي و آشنا ساختن مردم به اهميت گياهان و لزوم حفاظت از آنها بر عهده دارند. به علاوه باغ گياهشناسي به عنوان ذخيره ژنتيكي گياهان در معرض خطر انقراض مورداستفاده قرار می گیرد. در باغهاي گياهشناسي امكانات لازم براي مطالعه و تحقيق درباره تنوع زيستي وحفاظت از آنها فراهم مي‌باشد. با بهره گيري از روش هاي مختلف علمي، امكان شناخت گونه‌هاي گياهي كشور فراهم گشته و محدوده پراكنش آنها تعيين مي‌گردد. تحقيق در زمينه روش هاي تكثير و پرورش گونه‌هاي با ارزش از نظر حفاظتي و اقتصادي از موضوعات ديگري است كه در باغهاي گياهشناسي به آن پرداخته مي شود. عمليات اجرايي باغ گياهشناسي ملي ايران در سال 1347 با واگذاري قطعه زميني از مراتع ملي شده در اراضي چيتگر واقع در كنار اتوبان تهران-كرج آغاز گرديده و مراحل نهائي خود را طي مي كند. مساحت باغ حدود 145 هكتار مي‌باشد. ارتفاع آن از سطح دريا 1320 متر بوده و داراي آب و هواي نيمه خشك و ميزان بارندگي متوسط ساليانه حدود 240 ميليمتر است. حداكثر دماي هوا در ماههاي تير و مرداد به 43-42 درجه سانتيگراد و حداقل دماي هوا در زمستان به پائين تر از 10- درجه سانتيگراد مي رسد.طرح جامع باغ به نحوي پيش بيني گرديده است كه نشان دهنده الگويي از باغهاي ايران باشد. به اين منظور يك ميدان در مركز باغ پيش بيني شده كه چهار بلوار درچهار جهت آن مي‌پيوندد.باغ گیاهشناسی از بیش از سه هزار گونه از انواع گیاهان از قبیل درخت، درختچه، پیچ، بوته و پیاز و ... تشكیل شده و علاوه بر اهداف تحقیقاتی و علمی كه دارد با هدف آموزش برای ارائه خدمات آموزشی –فرهنگی به شهروندان سازماندهی شده است. قطعات عمده در باغ گیاهشناسی ایران به شرح زیر است:۱-رویشگاه های مهم كشور نظیر جنگل های خزری ، زاگرس، البرز و بیابان های كشور.۲-رویشگاه های مهم جهان نظیر اروپا،آمریكا ،آسیا (هیمالیا و چین و ژاپن).۳- قطعات تخصصی نظیر سیستماتیك (رده بندی گیاهی) گیاهان دارویی و صنعتی، آربراتوم، گیاهان پیاز دار ایران و باغ میوه ایرانی.۴-قطعات آموزشی –نمایشی شامل باغهای سنگی و صخره‌ای، باغ های نمایشی، آبشار ها و دریاچه‌ها.۵-گلخانه های مناطق گرمسیری ،مناطق معتدل و سردسیر.http://www.tehran.ir/Portals/22/Image/district22/amaken/giahshenasi3.jpghttp://www.tehran.ir/Portals/22/Image/district22/amaken/giahshenasi2.jpg (باغ هرباریوم) یا گنجینه گیاهان است كه در آن ،نمونه های گیاهی به صورت خشك و با روش خاصی شناسایی ،طبقه بندی ونگهداری می شوند.این مجموعه در حقیقت ،موزه نباتات خشك است كه در حال حاضر با داشتن ۲۴۷ هزار نمونه گیاهی شامل گیاهان استانی و .... یكی از معتبرترین هرباریوم های منطقه خاورمیانه و بزرگترین و مجهزترین آنها در كشور است.بیشتر این گیاهان به وسیله کارکنان قسمت بذر ونهال جمع آوری شده اند .آنها به دنبال این گیاهان همه جا را گشته اند تا جای هیچ نمونه ای در باغ خالی نباشد و چه بسا شب هایی را به اجبار در كوه و دشت ها به سر برده اند.علاوه براین ،تعداد زیادی نمونه گیاهی از سایر كشورهای دنیا از طریق مبادله در اختیار موسسه قرار گرفته و در باغ هرباریوم ملی ایران نگهداری می شود.باغ گیاهشناسی مكانی است كه در آن مجموعه ای از گیاهان بومی و غیر بومی در فضای باز و در گلخانه ها كشت می شوند و نقش مهمی در زمینه های مختلف تحقیقاتی از جمله علوم گیاهی و باغبانی ، آموزش عمومی و آشنا ساختن مردم به اهمیت گیاهان و لزوم حفاظت از آنها بر عهده دارند. به علاوه باغ گیاهشناسی به عنوان ذخیره ژنتیكی گیاهان در معرض خطر انقراض مورداستفاده قرار می گیرد. در باغهای گیاهشناسی امكانات لازم برای مطالعه و تحقیق درباره تنوع زیستی وحفاظت از آنها فراهم می‌باشد. با بهره گیری از روش های مختلف علمی، امكان شناخت گونه‌های گیاهی كشور فراهم گشته و محدوده پراكنش آنها تعیین می‌گردد. تحقیق در زمینه روش های تكثیر و پرورش گونه‌های با ارزش از نظر حفاظتی و اقتصادی از موضوعات دیگری است كه در باغهای گیاهشناسی به آن پرداخته می شود.http://www.tehran.ir/Portals/22/Image/district22/amaken/giahshenasi1.jpghttp://www.tehran.ir/Portals/22/Image/district22/amaken/gahshenasi.jpgعملیات اجرایی باغ گیاهشناسی ملی ایران در سال ۱۳۴۷ با واگذاری قطعه زمینی از مراتع ملی شده در اراضی چیتگر واقع در كنار اتوبان تهران-كرج آغاز گردیده و مراحل نهائی خود را طی می كند. مساحت باغ حدود ۱۴۵ هكتار می‌باشد. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۳۲۰ متر بوده و دارای آب و هوای نیمه خشك و میزان بارندگی متوسط سالیانه حدود ۲۴۰ میلیمتر است. حداكثر دمای هوا در ماههای تیر و مرداد به ۴۳-۴۲ درجه سانتیگراد و حداقل دمای هوا در زمستان به پائین تر از ۱۰- درجه سانتیگراد می رسد.طرح جامع باغ به نحوی پیش بینی گردیده است كه نشان دهنده الگویی از باغهای ایران باشد. به این منظور یك میدان در مركز باغ پیش بینی شده كه چهار بلوار درچهار جهت آن می‌پیوندد.قسمتهای مختلف این باغ به شرح زیر می باشد:http://www.tehran.ir/Portals/22/Image/district22/amaken/gardenmaps.jpg ۱- باغ صخره ای ۲- گیاهان دارویی۳- پوشش گیاهی قاره آمریکا۴- آربراتوم۵- باغ سیستماتیک۶- ناحیه ایران و تورانی۷- ناحیه زاگرس۸- ناحیه البرز۹- رویشگاه هیمالیا۱۰- حوزه خزر۱۱- قطعات نمایشی ۱۲- رویشگاه آذربایجان و قفقاز۱۳- پوشش گیاهی قاره اروپا۱۴- باغ چین و ژاپن۱۵- جنگل تفریحی۱۶- فضای سبز محوطه اداری۱۷- گلخانه ها و نهالستان۱۸- باغ میوه۱۹- نهالستان             باغ موزه گیاهشناسی (گیاهان کویری یزد) اگر نداشتيم، در آرزويش بوديمكلكسيون گياهان كويري در سال ۱۳۷۰ در محل كنوني ايجاد و گونه‌هاي موجود از مركز تحقيقات كشاورزي يزد به اين محل منتقل شدند. اين كلكسيون در منطقه دشت سرپوشيده حوزه يزد ـ اردكان ( به وسعت حدود ۲۲هكتار، ۸ هكتار كاشت شده و ۱۴ هكتار محصور شده ) با ارتفاعي معادل ۱۱۶۰ متر از سطح دريا در فاصله ۳۰ كيومتري از مركز استان در مسير يزد – اردكان واقع شده است . http://www.rifr-ac.ir/Data/G1050_2_s.JPG (http://www.rifr-ac.ir/Data/G1050_2.JPG) اهداف تشكيل كلكسيون: ۱- بررسي مقدماتي سازگاري گونه‌هاي مختلف با آب و هواي منطقه . ۲- حفظ و نگهداري منابع ژنتيكي گياهان سازگار با مناطق كويري. ۳- توليد پايه‌هاي مادري سازگار جهت توليد بذر, قلمه و نهال براي انجام امور تحقيقاتي . ۴- ايجاد محيط مناسب از مجموعه گياهان زنده و سبز مناطق كويري براي بازديد دانشجويان, كارشناسان, پژوهشگران و علاقه مندان به منابع طبيعي . ۵- معرفي گياهان مناسب براي كاشت در پاركها, فضاهاي سبز و قطعات زينتي مناطق مشابه . http://www.rifr-ac.ir/Data/G1050_3_s.JPG (http://www.rifr-ac.ir/Data/G1050_3.JPG) اين كلكسيون شامل دو بخش مهم است: ۱- بخش گياهان زينتي: در اين بخش ۲۶ گونه از ۲۰ تيره گياهي در محوطه‌اي به صورت پارك كاشته شده است. ۲- بخش سيستماتيك : در اين بخش ۸۵ گونه از ۲۲ تيره گياهي بر اساس تيره در كنار هم كاشته شده است. تاكنون بيش از ۱۰۰ گونه گياهي در كلكسيون گياهان كويري استان يزد استقرار يافته اند . بيشترين تعداد گونه به ترتيب مربوط به تيره هايChenopodiaceae با ۲۴ گونه و تيره Poaceae با ۲۰ گونه مي باشد . كمترين گونه‌هاي استقرار يافته مربوط به تيره‌هاي Brassicaceae و Solanaceae با يك گونه مي باشد. تا كنون ۸۲ گونه با شرايط موجود سازگار بوده و مراحل رشد را طي نموده اند. قلمه و بذر بيش از ۵۰ گونه در حد امور تحقيقاتي هر سال تهيه و نگهداري مي‌شود. پس از استقرار اوليه مراحل و رشد ساليانه گونه‌ها ثبت و آفات و بيماريهاي مهم اين گياهان در حد امكان مورد بررسي قرار مي گيرد.         باغ موزه گیاهشناسی (باغ گیاه شناسی فدک) اگر نداشتيم ، در آرزويش بوديماجراي پروژه بزرگ " احداث باغ گياهشناسي گرمسيري و نيمه گرمسيري خوزستان " در راستاي طرح توسعه باغ هاي گياهشناسي در سطح كشور از سال ۱۳۷۰ شروع گرديده است وشهرستان دزفول به عنوان محل اجراي طرح در نظر گرفته شد. از جمله دلايل انتخاب اين شهر به عنوان محل احداث باغ گياهشناسي مي توان به شرايط ايده آل و بسيار خوب اين منطقه از نظر اقليم , خاك , آب , فرهنگ بالاي كشاورزي و نيز ارج نهادن به مقاومتها و رشادتهاي مردم قهرمان آن اشاره كرد . هدف اصلي از احداث باغ گياهشناسي خوزستان جمع آوري گونه هاي مختلف گرمسيري و نيمه گرمسيري به منظور انجام پژوهشها و تحقيقات برروي گونه هاي جمع آوري شده مي باشد . با ايجاد و استقرار كلكسيونهاي مختلف گياهي , باغ گياهشناسي به قطب مهم تحقيقات اساسي و پايه اي در زمينه هاي گياهشناسي و مطالعات پوشش گياهي تبديل شده و در زمينه امور آموزشي از كاربرد وسيعي برخوردار خواهد گرديد . ساير اهداف احداث باغ گياهشناسي خوزستان به شرح زير مي باشد : http://www.rifr-ac.ir/Data/G1037_2_s.JPG (http://www.rifr-ac.ir/Data/G1037_2.JPG) ۱-استقرار كلكسيونهاي مختلف گياهان بومي و غير بومي به منظور انجام مطالعات و تحقيقات افراد علاقه مند با صرف حداقل زمان و سهولت كامل در دسترسي به گياه ۲-جمع آوري و حفظ گونه هاي مختلف گرمسيري و نيمه گرمسيري بومي و غيربومي ۳-جلوگيري از فرسايش ژنتيكي گونه هاي بومي و در حال انقراض ۴-بررسي سازگاري اكولوژيكي و ساير تحقبقات علمي در مورد گونه هاي بومي و غير بومي ۵-ايجاد پايه هاي مادري و تهيه بذر از ارقام سازگار با شرايط محيطي محل احداث باغ ۶-تشخيص و انتخاب گونه هاي داراي ارزش صنعتي , تجاري , دارويي , حفاظتي و... http://www.rifr-ac.ir/Data/G1037_3_s.JPG (http://www.rifr-ac.ir/Data/G1037_3.JPG) ۷-ايجاد بانك ژن نباتات مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري جهت حفاظت گونه هاي در حال انقراض ۸-تبادل بذر با مؤسسات داخلي و خارجي ۹-انجام مطالعات و بررسي هاي فنولوژيكي گونه هاي مختلف جمع آوري شده به عنوان پايه واساس تحقيقات در زمينه هاي علوم گياهي , منابع طبيعي و كشاورزي ۱۰- تبادل اطلاعات و بهره برداري هاي علمي دانشجويان و پژوهشگران شاخه هاي مختلف علوم طبيعي , كشاورزي و منابع طبيعي ۱۱-آشنايي مردم با گونه هاي جديد و نحوه تكثير و نگهداري آنها ۱۲-ايجاد يك مجموعه تفرجگاهي با هدف جلب توريست در باغ گياهشناسي گرمسيري و نيمه گرمسيري خوزستان تعداد ۱۹ كلكسيون مجموعه گياهي در سطحي به مساحت ۴۰ هكتار در نظر گرفته شده كه هر مجموعه براي خود داراي طرح تفصيلي خواهد بود . كلكسيونها و مجموعه هاي گياهي مورد نظر به شرح ذيل مي باشند : http://www.rifr-ac.ir/Data/G1037_4_s.JPG (http://www.rifr-ac.ir/Data/G1037_4.JPG) ۱.كلكسيون گياهان ناحيه سوداني ۲." ناحيه صحرايي – عربي ۳." گياهان ناحيه ايراني توراني ۴." گياهان منطقه زاگرس ۵." گياهان استراليا ۶." گياهان ناحيه جنوب شرق آسيا ۷." گياهان دارويي و صنعتي ۸." ميوه هاي گرمسيري و نيمه گرمسيري ۹." گياهان قلمرو نئوتروپيك ( آمريكاي جنوبي و مركزي ) ۱۰." گياهان صخره اي ۱۱." گياهان پيازي ۱۲." گياهان سوزني برگ ۱۳." گياهان آبزي مردابي ۱۴." سيستماتيك ۱۵." گياهان نادر و در حال انقراض ۱۶." باغ ايراني ۱۷." باغ رز ۱۸.مزارع تحقيقاتي و آموزشي ۱۹.مجموعه نهالستان و گلخانه         باغ موزه گیاهشناسی (باغ گیاه شناسی نوشهر) اگر نداشتيم ، در آرزويش بوديمدر سال ۱۳۳۳ حدود ۷ هكتار از زمينهاي ايستگاه كشاورزي نوشهر جهت كاشت گونه هاي درختي و درختچه اي در نظر گرفته شد و تعدادي گونه ا ز خارج و داخل كشور جمع آوري و در ۷۳ قطعه مختلف كاشت گرديد. بدين وسيله آربراتوم ( مجموعه درخت و درختچه ) بنا گذاشته شد .هدف از احداث اين باغ انجام مطالعات اكولوژي از جمله بررسي روند سازگاري گونه كاشته شده بود .اين باغ مجموعه هاي ساده و زيبايي از جمله آلاچيق و آبنما را كه نمايي از باغ هاي ايراني است , در خود جاي داده است . http://www.rifr-ac.ir/Data/G1033_2_s.JPG (http://www.rifr-ac.ir/Data/G1033_2.JPG) باغ گياهشناسي نوشهر از نظر وسعت و قدمت دومين باغ گياهشناسي در كشور است .حضور مجموعه اي از گونه هاي منحصر به فرد در آربراتوم باعث شهرت جهاني آن شده و هر ساله مورد بازديد بسياري از محققين و دانشجويان رشته هاي مرتبط قرار مي گيرد . اين گنجينه با ارزش از نظر حضور و تنوع گونه هاي گياهي شايان توجه است . اهداف اوليه احداث اين مجموعه همانند اهداف ساير باغ هاي گياهشناسي دنيا , در واقع آموزش و تحقيقات بنيادي در رابطه با علوم زيستي و گياهي است . انتقال گونه هاي جنگلي بومي و وارد كردن گونه هاي غير بومي , ايجاد كلكسيونهاي مختلف و پوپلمانهاي آزمايشي از گونه هاي مختلف با فرمهاي زينتي متنوع از اهداف در دست اجرا در اين با غ مي باشد . براي اين باغ همانند ساير باغ هاي گياهشناسي دنيا در كنار آربراتوم , بخشهاي مختفي از جمله قطعات درختچه هاي زينتي , گياهان معطر و پرچين سازي , سوزني برگان , گياهان پيازي , گياهان گرمسيري , گياهان دارويي , توندرا , باغ سيستماتيك ,گلخانه گياهان گرمسيري , ومجموعه گياهان خشك يا هرباريوم در نظر گرفته شد. http://www.rifr-ac.ir/Data/G1033_3_s.JPG (http://www.rifr-ac.ir/Data/G1033_3.JPG) حضور تعدادي از گونه هاي غير بومي كمياب مانند دارتالاب برگ خزان ( Taxodium distichum ) , لاله دار ( Liriodendron tulipifera) , بلوط چوب پنبه اي ( Quercus suber ) , توت آمريكايي ( Maclura pumifera ) , توت كاغذي ( Brossonetia papyrifera ) , عنبرالسائل ( Liquidamber orientalis ) , ژينكگو ( Ginkgo biloda ) ,تونگ ( Aleorites fordii ) و آروكارياي شيلي ( Araucaria araucana ) و انواعي از گونه هاي سوزني برگ و كولتيوارها و فرم هاي زينتي آن همچون Picea pungence و Pendula Chamaecyparis nootkatensis و ... اين مجموعه را به يك باغ گياهشناسي بي نظير در ايران و برخي كشورهاي همسايه تبديل نموده است . http://www.rifr-ac.ir/Data/G1033_4_s.JPG (http://www.rifr-ac.ir/Data/G1033_4.JPG) هر باغ گياهشناسي از يك سيستم پويا در جهت شناسايي گونه هاي بومي و غير بومي بر خوردار است ,از اين جهت وجود هرباريوم جهت تحقق اهداف فوق و همچنين به عنوان يك موزه جهت نگهداري نمونه هاي گياهي خشك شده از مناطق مختلف و رويشگاههاي طبيعي جمع اوري شده اند ضروري بوده و وظيفه مهم بينادي ,در زمينه هاي تحقيقاتي و مطالعات جنبي در خهت شناساندن پتانسيل هاي طبيعي هر منطقه , از اهميت ملي و جهاني برخوردار است در همين راستا هرباريوم باغ گياهشناسي شمال و در دنباله طرح ملي فلور ايران از سال ۱۳۷۶ تاسيس و راه اندازي شد به طوري كه در حال حاضر تعداد ۱۴۰۰۰نمونه گياهي را كه به صورت علمي جمع آوري و تهيه شده اند , همراه با يك سري مشخصات ثابت و به صورت خشك نگهداري مي كنند . اين تعداد نمونه مربوط به ۱۲۵ خانواده گياهي و حدود ۱۴۰۰ گونه مي باشند كه از زيستگاههاي مختلف استان مازندران , از ارتفاعات دماوند تا شبه جزيره ميانكاله جمع آوري شده است . تا كنون هرباريوم باغ گياهشناسي شمال ضمن شناسايي گونه هاي جمع آوري شده تعداد دو گونه گياهي جديد با نامZare Spiraea sheikhii و Sorbus tiliaefolia Zare , Amini & Assadi , از خانواده Rosaceae را براي اولين بار از ايران به جهان گياهي و دو گونه به اساميOenothera senuatr L. از خانواده Onagraceae و Sida rhombifolia از خانواده Malvacaea را به عنوان گزارش جديد از ايران معرفي نموده است .         باغ موزه گیاهشناسی (باغ گیاهان دارویی همدان) اگر نداشتيم ، در آرزويش بوديمباغ گياهان دارويي در استان همدان درسال ۱۳۷۶ تاسيس گرديد و به جمع آوري و نگهداري گياهان دارويي بومي و غير بومي متناسب با شرايط اقليمي منطقه پرداخته است. اين باغ در فضايي به وسعت ۳.۷ هكتار, درداخل شهر همدان واقع گرديده است . اهداف احداث اين باغ عبارت است از: http://www.rifr-ac.ir/Data/G1049_2_s.JPG (http://www.rifr-ac.ir/Data/G1049_2.JPG) ۱_ جمع آوري ژرم پلاسم گونه هاي گياهي داروئي در حال انقراض و تكثير و نگهداري آنها. ۲_ تشويق كشت گونه هاي دارويي اقتصادي بر اساس توصيه روشهاي علمي بجاي جمع آوري غير اصولي از عرصه هاي منابع طبيعي (محل هاي پراكنش ) و جلوگيري يا كاهش تخريب اين اكوسيستم ها. ۳_ ايجاد اشتغال و توليد درآمد منطقي در اراضي زراعي فقير و كم بازده. ۴_ صرفه جويي در وقت و هزينه علاقمندان تحقيقات بر روي گونه هاي دارويي و سهولت دسترسي بدون مراجعه به زيستگاه اصلي گياه. ۵_ افزايش اطلاعات و گرايش عمومي به شناخت و استفاده صحيح از گياهان دارويي در اين باغ۱۷۳گونه گياهي متعلق به ۶۴خانواده شامل گياهان علفي (۲۵ درصد),بوته اي(۴۱ درصد),درختي و درختچه اي(۲۷ درصد) وگياهان پيازي(۷ درصد) با طراحي مناسب استقرار يافنه اند.علاوه بر استمرار جمع آوري و كشت گونه هاي ديگر نسبت به ثبت اطلاعات در زمينه هاي مختلف مانند مراحل فنولوژي, روشهاي تكثير وكشت و غيره پرداخته مي شود. در اين مجموعه دو خانواده گياهي ( ۳۹ درصد)Lamiaceae و(۲۳ درصد) Asteraceae بيشترين جنس و گونه ها را به خود اختصاص داده اند . http://www.rifr-ac.ir/Data/G1049_3_s.JPG (http://www.rifr-ac.ir/Data/G1049_3.JPG) كلكسيون هاي موجود در باغ: ۱- قطعه گياهان علفي يكساله: اين مجموعه وسعتي برابر ۰.۵هكتار را بخود اختصاص داده است ودر آن كرتهائي به ابعاد ۱۴ متر مربع به صورت منظم طراحي شده كه كل مجموعه به شكل يك قالي ايراني مي باشد. ۲-قطعه گياهان بوته اي وچند ساله:اين مجموعه وسعتي برابر ۰.۴هكتار را به خود اختصاص داده وكرتها داراي شكل نامنظم ومساحت متفاوت مي باشند و به وسيله سيستم آبياري تحت فشار آبياري مي گردند. ۳-محوطه درختان ودرختچه هاي داروئي: اين محوطه ها در مجموع مساحتي برابر ۰.۹ هكتار را به خود اختصاص داده اندو به شكل يك كمربند اطراف باغ بجز قسمت شرقي آنرا در بر مي گيرند. ۴-محوطه كشت پايلوت:اين محوطه ها در مجموع بصورت قطعات مجزا از هم جهت كشت آزمايشي گياهان تحت مطالعه در طرح هاي مرتبط با وظايف باغ در نظر گرفته شده است و در مجموع جمعا مساحت حدود ۰.۸ هكتار را به خود اختصاص داده است. ۵- فضاي سبز و محوطه هاي گل كاري وچمن كاري: جهت زيبائي وتنوع مجموعه در حاشيه راهها ومحوطه ها با طراحي مناسب ايجاد شده است. http://www.rifr-ac.ir/Data/G1049_4_s.JPG (http://www.rifr-ac.ir/Data/G1049_4.JPG) ۶-محوطه گياهان پيازي وريزوم دار:در زميني به وسعت ۳۰۰ متر مربع تعداد زيادي از گياهان پيازي به صورت مجموعه اي زيبا كشت گرديده است. ۷- گلخانه وشاسي ها:وسعت اين منطقه جمعا حدود ۰.۲ هكتار مي باشد كه شامل سه گلخانه در مجموع به مساحت ۹۸۰ متر مربع و۸۰ متر مربع شاسي جهت نگهداري تكثير وكشت گياهان داروئي مختلف مي باشد . ۸-نمايشگاه فرآورده هاي داروئي وداروهاي گياهي:در قسمت مركزي باغ بةوسعت ۵۰ متر مربع احداث ودرآن فراورده هاي گياهي وداروئي وداروهاي ساخته شده از گياهان به نمايش گذاشته شده است.. ۹-راههاي ارتباطي مجموعه باتوجه به محدوديت اقليمي تاكنون ۱۷۳ گونه گياهي جمع آوري گرديده كه پيش بيني مي شود اين تعداد به حدود ۳۲۰ گونه ارتقاء يابد اميد است با استمرار طرح هر روز بر تنوع وتعداد گياهان مجموعه و دايره پژوهشهاي مرتبط با موضوع باغ گياهان افزوده گردد.           باغ موزه گیاهشناسی (باغ گیاه شناسی ارم - شیراز) اگر نداشتيم ، در آرزويش بوديمhttp://xs137.xs.to/xs137/09142/eram536.jpgباغ ارم شيراز يكي از زيباترين باغهاي ايران و همچنين از مكانهاي ديدني شيراز مي باشد كه جهانگردان از راههاي دور براي ديدن آن رنج سفر را بر خود هموار مي كنند . در كتب تاريخي و سفرنامه ها و ديوانهاي شاعران از اين باغ توصيف زياد شده و در باره آن قلم فرسا ئي بسيار شده است در حال حاضر اين باغ علاوه بر يك فضاي تاريخيو تفريحي بعنوان يك باغ گياه شناسي مورد بازديد ايرانيان و جهانگردان خارجي قرار مي گيرد .در بازپيرائي و سامان دهي اين باغ سعي شده ، حتي الامكان هيچگونه تخريبي در فضاهاي باز و بسته صورت نگيرد و با كمترين دخل و تصرف ، فضاهاي موجود مرمت و احياء گرديده و با ارائه پيشنهاد مناسب ، بهينه ترين استفاده از فضاها ي موجود صورت گيرد و در صورت نياز ، با توجه به پتانسيل هاي موجود ، فضاهاي مناسب مورد نياز جانمائي گردد . انواع درختان باغ ارم را مي توان به دو دسته درختان غير مثمر و درختان مثمر تقسيم كرد : يكم ـ درختان غير مثمر باغ عبارتند از : سرو ناز ، كاج ، افرا ، ارغوان ، بيد مجنون ، سياه بيد ، زبان گنجشك ، بيد مشك ، سپيدار و اكاليپتوس . دوم ـ درختان مثمر باغ عبارتند از : انار ، ازگيل ، نارنج ، خرمالو ، گردو ، زرد آلو ، بادام ، سيب ، به و گلابي . محصول اصلي درختان ميوه دار باغ در درجه اول انار است و در درجه دوم مي توان مركبات را بحساب آورد . درختان مركبات باغ ارم در رديف سايرنارنجستانها و باغهاي مركبات شيراز است ولي ديگر درختان و سرونازهاي باغ در مدت ساليان دراز موزون و شكوهمند گرديده و مرتبا" هم بر زيبائي آنها افزوده شده است . اين باغ امروزه علاوه بر سروهاي زيبا به داشتن انواع گل نيز اشتهار دارد . در دو دهه اخير گلهاي بسياري از هر نوع در آن پرورش داده شده است و مخصوصا" گلهاي رز گوناگون آن ديدني و جالب نظر است . در موقع توسعه باغ گلستاني از انواع گل رز در ضلع غرب و شمال غربي احداث گرديده كه در آن قريب دويست و پنجاه واريته گل رز پرورش داده شده است . اين گلستان از نظر تنوع و بسياري انواع گل رز در كشور ما بي نظير و در كشورهاي همجوار و آسيا كم نظير است و به طوري كه شهرت دارد در بين كشورهاي مشرق زمين بجز اين گلستان ارزشمند فقط در دو سه كشور ديگر گلستانهاي رز با اين تنوع پرورش داده شده است . بجز گلهاي رز گوناگون و زيباي باغ كه جاي صحبت فراوان داردانواع ديگر گلها ي موجود در باغ ارم را مي توان به ده عنوان كلي دسته بندي نمود : يكم ـ درحتچه هاي زينتي داراي گلهاي زيبا كه عبارتند از نسترن ، ياس خوشه اي ، ياس زرد ، توري ، سنبل درختي ، به ژاپني ، گوجه گل ، هلو گل ، سيب گل ، طاووسي ، خرزهره ، ابريشم و انواع گل رز .دوم ـ درختچه هاي زينتي داراي برگهاي زيبا و اين دسته عبارتند از : ماكنوليا ، سه رنگ، سرو نقره اي ، سرو خمره اي ، برگ بو ، پالم و فيتيكس . سوم ـ گلهاي يك ساله مقاوم به سرما . بذر اين گلها در اوايل شهريور ماه كاشته مي شود و بوته هاي آن از اواخر زمستان تا اوايل تابستان گل مي دهند و سپس از بين ميروند . از اين دسته مي توان گلهاي زير را نام برد : بنفشه ، شب بو ، هميشه بهار ، مرواريد ، ميمون ، عدسي ، زبان در قفا ، قرنفل ، ميخك و مينا چمني . چهارم ـ گلهاي يكساله حساس به سرما . بذر اين گلها از اوايل اسفند ماه كاشته مي شود و بوته هاي آن از اوايل تابستان گل مي دهند و براثر سرماي زمستان از بين ميروند .اين نوع گلها عبارتند از: آهار ، بگونيا ، پريوش ، ابري ، اطلسي ، جعفري ، تاج خروس ، مينا ، گل ناز ، گل خشك ، گل حنائي ، رعنا زيبا ، سلوي ، شاه پسند ، ستاره ، فلفل زينتي و گيلاس زينتي پنجم ـ گلهاي پياز دار عبارتند از : آلاله ، اختر ، كوكب ، شيپوري . ششم ـ بوته هاي دائمي گلدار شامل : داودي ، مارگريت ، خورشيدي و كوكب كوهي .هفتم ـ گياهان دائمي پوششي و رونده . از نوع گياهان پوششي مي توان تلگرافي و از نوع رونده گلهاي زير را نام برد : گل ساعت ، گليسين ، پاپيتال ، آبشار طلائي ، پيچ برفي ، پيچ امين الدوله و پيچ اناري . هشتم ـ گياهان يك ساله رونده ، شامل : نيلوفر و كدوي زينتي . نهم ـ گياهان حصاري كه از آن جمله است شمشاد و برگ نو. دهم ـ گلهاي خانه اي . علاوه بر انواع گلهاي ياد شده بعضي انواع گلها نيز اختصاصا" در گلخانه باغ ارم نگهداري و پرورش داده مي شود . البته بعضي از گلها نيز علاوه بر پرورش در باغچه ها در گلخانه هم هست . گلهاي گلخانه اي شامل انواع زير است : كاغذي ، سينره ، حسن يوسف ، بگونيا ، شويدي ، گردي ، گيلاس زينتي ، فلفل زينتي ، فينيكس ، برگ انجيري و برگ بيدي .                     منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )