مديريت استفاده از كود فسفات
به كار بردن كودهاي فسفات اصولا به مشخصات خاك از قبيل نوع مواد معدني رسي، درجه هوادهي خاك، pH آن، نمونه هاي زراعي، شدت زراعي و رژيم آب بستگي دارد. خاك هايي كه قبلا درآن ها برنج آبي كشت مي شده است به كود فسفات بيش تراز كشت محصولات ديمي مانند سورگوم و ارزن نياز دارد. زيرا خاك هاي باتلاقي شده در گذشته داراي ظرفيت جذب فسفر زيادتر از خاك هاي خشك بوده اند.
كمبود فسفر در خاك ها
كمبود فسفر معمولا درخاك هاي آهكي، قليايي، سولفات اسيدي، Ultisoils, Latisoils, Andosoils, رخ مي دهد. خاك هاي معيني مانند Vertisols و Inseptisols داراي ظرفيت بالاي تثبيت فسفر بوده و به مقادير خيلي بيش تري از كود فسفات نسبت به حالت عادي نياز دارند. علاوه براين، افزايش فسفر قابل جذب كه با جريان باتلاقي خاك به نزديك گياه آورده مي شود، كم است. بنابراين، مقادير كود فسفات مورد استفاده در خاك هاي Inseptisols حدود 200 كيلوگرم P2O5 بر هكتار و 100 كيلوگرم P2O5بر هكتار براي خاك هاي آهكي كه 2 تا 4 برابر بالاتر از خاك هاي معمولي است.
غلظت فسفر در خاك
صرف نظر از نوع خاك، باتلاقي كردن آن غلظت فسفر را در محلول خاك از كم تر از 05/0 پي پي ام به حدود 6/0 پي پي ام ترقي داده و سپس كاهش مي دهد. افزايش فسفر ممكن است به عمل احياء فسفات هاي فريك به فسفات هاي فرّو قابل حل در محيط احيائي مربوط باشد. همراه با آن آنيون هاي آلي جانشين فسفات آز فسفات هاي فرّيك و آلومينيوم مي شوند. شكل يوني فسفات در محلول خاك اصولا به وسيله واكنش خاك تعيين مي شود.
دامنه pH
شكل يوني
H2PO4-1
4
1-H2PO4 + H2PO4-2
7
H2PO4-3
8
زمان به كاربردن كود فسفات
در همه خاك ها، كود هاي فسفري را بايستي به صورت پايه به كاربرد ( در زمان شخم ). فسفر اصولا براي پايداري و استحكام نشاء و افزايش طول ريشه آن مورد استفاده قرار مي گيرد. وجود مقدار كافي كود فسفري براي توليد دانه در مراحل اوليه رشد بيش تر از مراحل بعدي آن مؤثر است، زيرا براي پنجه زني فعّال مورد استفاده قرار مي گيرد. تأمين نياز فراوان گياه برنج به جذب P مستلزم به كاربردن آن در زمان نشاء كاري است نه دير تراز آن. به كاربردن كود P در زمان 25 روز پس از نشاء كاري در توليد محصول تأثير نخواهد داشت. برخلاف كود اوره، لازم نيست كود P را در چندين مرحله تقسيم كرده و در مراحل مختلف رشد گياه برنج به پاشند، زيرا معلوم شده كه اين كود آبشويي نمي شود و در خاك باقي مي ماند و به تدريج در اختيار گياه قرار مي گيرد. به علاوه، در صورتي كه در مرحله آغاز رشد كود P به اندازه كافي توسط برنج جذب شده باشد، بعدا در مراحل بعدي رشد در همه اندام هاي گياه مي تواند توزيع گردد. فسفر در مرحله زايشي به طور فعّال از برگ هاي كهنه به برگ هاي تازه انتقال مي يابد.
روش هاي به كار بردن كود هاي فسفري
با وجود محلوليت زياد فسفر خاك در بوم سازگان هاي باتلاقي، بازيابي فسفر تثبيت شده خاك بيش از 10 درصد براي جذب مورد استفاده قرار نگرفت.
سویا گیاهی یکساله و دو لپه از تیره بقولات با نام علمی Glycinemax و تعداد کروموزومهای این گونه مساوی 140 است ( 40= n2).
این گیاه برای اولین بار در دشتهای شمال چین در قرن یازدهم قبل از میلاد کشت می شده است سپس در سرتاسر خاور دور گسترش پیدا کرد .
امروزه ایالات متحده تقریبا 75 درصد محصول سویا در دنیا تولید می کند. چین با 17 درصد دومین تولید کننده آن است . این گیاه در سال 1343 وارد ایران شد .
دانه سویا حاوی پروتئین ، لیپید ، هیدرات کربن و عناصر معدنی است . پروتئین و لیپید قسمت اعظم ارزش تجاری سویا را شامل می شوند و حدود 60 درصد دانه را تشکیل می دهند . این ترکیبات عمدتا در لپه ها قرار دارند . مقدار پروتئین و نیز روغن دانه بدلیل تغییرات آب و هوایی و اختلاف ژنتیکی به ترتیب بین 30 الی 46 و 12 الی 24 درصد متغیر است .
دارا بودن غده های تثبیت کننده ازت هوا در ریشه های سویا از نیاز غذایی این گیاه به ازت کاسته و وجود باکتری ریزوبیوم (Rhizobium) در خاک نقش موثری در تشکیل این غده ها ایفا می کنند . مقداری از این ازت ذخیره شده و به مصرف گیاه میرسد ولی قسمت اعظم آن در خاک باقی مانده و به افزایش ازت خاکی کمک می کند .