سیسوس
نام علمی : Cissus
نام فارسی :پیچ شهریار ، پیچ کانگارو
چکیده :گیاهی بالا رونده وعلفی از خانواده ویتاسه و زادگاهش استرالیا است علاوه بر استفاده از آن به عنوان گیاه آپارتمانی در سایبان ها، آلاچیق ، دیوار ها و پوشانیدن تنه درختان نیز مورد استفاده قرار می گیرد گیاهی بسیار زیبا برای سبد های آویزان است . گیاهی کم توقع ومناسب برای افراد مبتدی است این گیاه بیشتر در جایی که نیاز به گیاه خزنده است استفاده می شود .
تاریخچه مختصری از واریته های سیسوس ، تولید واستفاده آن در آمریکا:
اولین و بیشترین نوع رایج سیسوس (cissus rhombifia)است که تا سال 1975 که باغ "راپیس " افتتاح شد به مقدار کم تولید می شد از آن تاریخ به بعد تولید کنندگان به میزان تولید خود افزودند این سیسوس بالا رونده بوده ونیاز به قیم دارد.
:Ellen danica دومین واریته ای که وارد بازار شد گیاهی علاقه مند به نور کم که در نور کم به خوبی رشد می کندو تولید کننده های تجاری از فلوریدا تا کالیفرنیا این گیاه را به برنامه های تولیدی خودشان افزودند اوج فروش این گیاه زمانی بود که هتل بزرگ آناتولی 12 هزارگلدان از این گیاه را برای آذین بندی اتاق های میانی ، کنار و بالای آبشارها وبالکون ها خرید .
رقم بعدی سیسوس که معرفی شد "ماندی یاننا "نامیده می شد گیاهی بزرگتر با برگ هایی پرپشت و ساقه ای محکم که به آسانی بالا می رفت ودرمقابل سفیدک مقاوم بود.
گیاهشناسی :
گیاهی است بالارونده، پیچک ها ساده ومقابل برگ ها قرار گرفته اندبرگ ها بزرگ و دندانه دار ، سبز روشن وانبوه است . گل ها دو جنسی و به صورت چتری است که در مقابل برگ ها قرار گرفته است . میوه ها کروی وسته، اندازه میوه ها 0.3 تا 3 سانتیمترو رنگ آن آبی ، قرمز ، زرشکی یا سیاه است.رنگ بذرها از بنفش تا سیاه وشکل آن بیضی ویا گلابی شکل است گل ها ومیوه های آن در فصل خردادو مرداد ظاهر می شود. بیشتر گونه های سیسوس دارای ساقه و ریشه توپر هستند .
خواص و استفاده دارویی : استفاده اصلی از آن برای ترمیم استخوان شکسته بوده و همچنین برای درمان بواسیر ، آسم ، سوء هاضمه، سرما خوردگی و کم کردن اشتها نیز استفاده می شود .
ازدیاد :گرفتن قلمه ساقه در تابستان (قلمه بین چوبی وعلفی باشد (قلمه ها را در 21 تا 27 درجه سانتیگراد ریشه دار کنید خیلی از پرورش دهنده های تجاری از هورمون ریشه زایی جهت ریشه دهی قلمه ها استفاده می کننددر نتیجه کالوس تشکیل یافته قابل توجه بوده و ریشه ها از مناطق کالوس دار گسترش می یابند .
فاصله : 30* 30
مهمترین گونه هاوواریته ها:
(1Cissus antarctica (Kangaroo Treebine)
(2Cissus hypoglauca
(3Cissus quadrangularis (Veld grape)
(4Cissus rhombifolia (Oak Leaf Ivy, Grape Ivy)
(5Cissus striata
(6Cissus trifoliata (Arizona Grape Ivy, Sorrelvine)
(7Cissus tuberosa
(8Cissus bainesii synonym of Cyphostemma bainesii (Gouty Vine)
(9Cissus betaeformis synonym of Cyphostemma betiforme
(10Cissus capensis synonym of Rhoicissus capensis (Evergreen Grape)
(11Cissus currori synonym of Cyphostemma currori
(12Cissus incisa synonym of Cissus trifoliata (Arizona Grape Ivy, Sorrelvine)
(13Cissus quadrangula synonym of Cissus quadrangularis (Veld grape)
(14Cissus voinieriana synonym of Tetrastigma voinierianum
Kangaroo Treebine Scientific Name: Cissus antarctica Family: Vitaceae
گیاهشناسی :گیاهی است بالارونده با برگ های سرسبز، پرپشت ، براق و چرمی نما
نور : سایه_ آفتاب. از نور مستقیم آفتاب محافظت شود. مقاومت دربرابر سرما : سر ما را نمی تواند تحمل کند
Cissus hypoglauca Scientific Name: Cissus hypoglauca
Synonym: Vitis hypoglauca Family: Vitaceae
نور : سایه_ آفتاب. از نور مستقیم آفتاب محافظت شود. مقاومت در برابرسرما : سر ما را نمی تواند تحمل کند
Veld grape Scientific Name: Cissus quadrangularis L.
Synonym: Cissus quadrangula, Vitis quadrangularis Family: Vitaceae
نور : سایه_ آفتاب. از نور مستقیم آفتاب محافظت شود.
استفاده: به عنوان گیاه خانگی از آن استفاده می شود. مقاومت در برابرسرما : سر ما را نمی تواند تحمل کند.
اصل: آفریکا ، عربستان تا هندوستان
مشخصات : ساقه توپر و دارای پیچک
نیاز آبیاری : آبیاری منظم ، فاصله بین دو آبیاری حتما خشک شود.
ازدیاد : با خوابانیدن به آسانی تکثیر می شود.
Oak Leaf Ivy, Grape Ivy
Scientific Name: cissus rhombifolia
نور : سایه_ آفتاب. از نور مستقیم آفتاب محافظت شود.
تحمل به سرما : سر ما را نمی تواند تحمل کند.
اصل : آمریکای شمالی (عکس شماره 2 )
مشخصات : ارتفاع گیاه تا 3.5 متر می باشد . عموما این گیاه در بیرون کشت می شود.
Cissus striata Scientific Name: Cissus striata Family: Vitaceae
Synonym: Ampelopsis sempervirens, Vitis striata
نور : سایه_ آفتاب. از نور مستقیم آفتاب محافظت شود. مقاومت در برابرسرما : سر ما را نمی تواند تحمل کند.
Gouty Vine Scientific Name: Cyphostemma bainesii
Synonym: Cissus bainesii, Vitis bainesii Family: Vitaceae
مقاومت در برابر سرما : تا منهای 3 درجه را تحمل می کندولی گیاهان جوان نیاز به مراقبت دارد .
آبیاری :در تابستان به آبیاری متوسطی نیاز دارد ودر زمستان آبیاری نشود یا خیلی کم آب داده شود.
اصل: شمال افریکا ، نامبیا نور : سایه روشن
Cyphostemma betiforme Scientific Name: Cyphostemma betiforme (Chiov.) K. Vollesen
Synonym: Cyphostemma betiformis, Cissus betaeformis Family: Vitaceae
تحمل به سرما : کمتر از 2 درجه را تحمل نمی کند . نور : کمی سایه اصل: سومالیا، کنیا
Evergreen Grape Scientific Name: Rhoicissus capensis
Synonym: Cissus capensis, Vitis capensis Family: Vitaceae
نور: سایه آفتاب اصل: شمال آفریقا
Cyphostemma currori Scientific Name: Cyphostemma currori (Hooker fil.) Descoings
Synonym: Cyphostemma cramerana, Cissus currori Family: Vitaceae
مقاومت به سرما: کمتر از 2 درجه سانتیگراد را تحمل نمی کند
نور: نور کامل
اصل: شمال آفریقا ، نامبیا ، آنگولا
ارتفاع : تا ارتفاع 7.5 نیز دیده شده است .
توضیح : بزرگترین گونه این جنس میباشد.
Arizona Grape Ivy, Sorrelvine Scientific Name: Cissus trifoliata (L.) L.
Synonym: Sicyos trifoliata, Cissus incisa, Vitis trifoliate Family: Vitaceae
مقاومت در برابر سرما : سر ما را نمی تواند تحمل کند نور: از نور مستقیم آفتاب در تابستان محافظت شود .(سایه _ آفتاب)
اصل: آمریکای شمالی ، مکزیک آبیاری : به آب کمی نیاز دارد ابیاری باید به طور منظم صورت گیرد. ازدیاد : قلمه
نیازها:
نور: به نور فراوان نزدیک پنجره احتیاج دارد ولی از نور مستقیم آفتاب گریزان است ودر صورتی که در مقابل نور مستقیم آفتاب قرار گیرد برگهایش حالت سوختگی پیدا می کنند ودر نور کم برگ ها درازتر می شوند .سطح های مختلف نور را تحمل می کند از خیلی کم تا خیلی زیاد (حداقل 75 فوت کندل ) علاقه مند به نور 1200 تا 2000 فوت کندل می باشد .
دما: بهترین رشد را در قسمت پر نور گلخانه دارد . در زمستان در درجه حرارت 15 ودر تابستان در 20 درجه سانتیگراد می شود اگر درجه حرارت از 20 درجه سانتیگراد بیشتر باشد غبار پاشی ضروری به نظر می رسد. دما و رطوبت خاک را به خوبی کنترل کنید
آبیاری : بین دو آبیاری اجازه دهید سطح خاک خشک شود بعد از اینکه سطح خاک تقریبا خشک شد آبیاری و سپس زهکشی کنید . هرگز خاک را پیوسته و مرتب مرطوب نگهداری نکنید چون در این صورت ریشه اش دچار پوسیدگیمی شود. در تابستان هفته یکبار ودر زمستان هر دو هفته یکبار آبیاری کنید .
رطوبت : در صورتی که در تابستان درجه حرارت از 20 درجه بالاتر رود غبار پاشی هر روزه وگرنه هفته ای یکبار کافی است .
کوددهی : جهت کود دهی از کود های مایع یا جامد محلول در اب مخصوص گیاهان زینتی هر دو هفته یکبار استفاده کنید میزان کود لا زم برای هر ماه 1.5 الی 2 کیلو نیتروژن به نسبت 2-1- 3 می باشد .در صورت نیاز به میکرو المنت ها 0.5 گرم در هر 90 سانتیمتر مربع به صورت محلولپاشی یا نواری استفاده کنید کوددهی 3 یا 4 بار در سال ( اوایل بهار ، اوایل تابستان ، اواخر تابستان ، پائیز ) اجازه دهید رنگ برگ شما را راهنمایی کند برگ های سبز تیره یعنی اینکه میزان کود خوب است در صورتی که رنگ زرد روشن در شاخ وبرگ های جدید مشاهده گردید دز توصیه شده را بالا ببرید.
خاک مناسب : در انواع خاک ها رشدمی کند ولی خاک لومی را ترجیح می دهد . زهکشی آن باید مناسب باشد( مخلوطی از خاک باغچه یا خاکبرگ قابل توصیه است ) پرلایت و calcined clay,Styrofoam غالبا توسط پرورش دهندهای تجاری استفاده میشود.
تعویض گلدان : هنگامی که گیاه جوان ودر حال رشد است هر سال دو بار (در اواسط بهار و تا بستان ) احتیاج به تعویض گلدان دارد و در سال های بعد فقط به عوض نمودن خاک های سطحی گلدان با خاک نو و غنی اکتفا نمائید .انتخاب یک گلدان مناسب برای این گیاه خیلی مهم می باشد چونکه ریشه های سیسوس به زهکشی خوبی نیازمند است . برای فروش تجاری در گلدان هایی که قطردهانه آن ان 7 تا 25 سانتیمتر است گذاشته می شود و برای سبد های اویزان در گلدان هایی که اندازه آن 15 تا 56 سانتیمتر است گذاشته می شود .
تمیز نمودن برگ ها : غبار پاشی برای تمیز نگهداشتن گیاه کافی است ودر صورت نیاز میتواند هر دو ماه یکبار از مواد براق کننده شیمیایی استفاده کنید توجه کنید که استفاده مداوم آن برای برگ ها مضر است.
آفات :خوشبختانه تار عنکبوتی و شپشک آرد آلود بندرت به این گیاه حمله می کنند در صورت حمله میتوان به راحتی با آنها مبارزه کرد. کنه قرمز سبب زرد شدن برگ ها و همچنین تار عنکبوتی شدن پشت برگ ها می شود توجه داشته باشید که این گیاه به سم خیلی حساس است بنابراین برای مبارزه با این آفت از پنبه آغشته به سم استفاده نموده و به آرامی پشت برگ ها بکشید ، غبار پاشی نیز در کاهش این آفت موثر است.
شته موجب بدشکلی وچسبناک شدن برگ ها می شودجهت مبارزه با این آفت از حشره کش نفوذی هفتهای یکبار این گیاه را سمپاشی کنید. تریپس نیزگاهی به این گیاه حمله می کند.
بیمای های قارچی :
1)آنتراکنوز : قارچ عامل colletotrichum sp 2 )مرگ گیاهچه (بوته میری)
(3سفیدک پودری : برای مبارزه می توانید از قارچ کش های توصیه شده علیه این بیماری استفاده کنید.
4)رایزوکتونیا 5)پوسیدگی ریشه : درصورتی که در زمان آبیاری دقت شود دچار این عارضه نمی شود.
ناهنجاری های فزیولوژیک وعوامل نامساعد محیطی: _کمبود مواد غذایی سبب کند شدن رشد گیاه ورنگ پریدگی برگ ها می شود.علاج : هر 15 روز یکبار محلول پاشی کنید. _اگر لکه های قهوای روی برگها مشاهده شد دلیلش آبیاری بیش از اندازه است برای رفع آن اجازه دهید سطح خاک بین دو آبیاری خشک شود ،آبیاری راتنظیم کنید . _سرد وخشک بودن هوا موجب سست شدن و ریختن برگ ها ودر نهایت ریخته شدن برگ ها می شود . گیاه را به محل گرمترمنتقل وآبیاری کنید _در صورتی که نور آفتاب کامل نباشد فاصله بین برگ ها زیاد ورشد گیاه کم می شود .گیاه را به محل پرنورانتقال دهید _در صورتی که درجه حرارت بالا باشد .برگ ها نازک ،چروک خورده وسقوط می نمایند .گیاه را به محل خنک تر وبا جریان هوای ملایم انتقال دهید . _درصورتی که هوا خیلی سرد باشد رشد گیاه متوقف وبرگ های پائینی می ریزند.
منابع :
1)پیش بین ، اسماعیل 1381 ، گل های آپارتمانی و مشاوره گیاه پزشکی ، انتشارات نوپردازان
2) خلیقی ، احمد .1368،گلکاری،انتشارات دانشگاه تهران
1) www.rhapisgardens.com/cissus/ 2) www.hort.purde.edu/new crop/cropfactsheets/cissus. 3)sbs.utexas.edu/bio406d/images/pics/vit/cissus_incisa.html
4) botanyworld.com/cissus.html 5)http://botanical.com/site/column_poudhia/43_hadjod.html
6)brichel,c.1996.a_zencyclopedia of garden,dorling Kindersley
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com