يک روزه‌ها، طياره‌ها و سوسَريها:
حشرات بالدار (Pterygota)
- يك روزه‌ها (Ephemeroptera)
- طياره‌ها (Odonata)
- سوسَريها (Blattaria)
يك روزه‌ها (Ephemeroptera)
از ابتدايي‌ترين حشرات شروع مي‌کنيم. اولين راسته حشرات، راسته افمرپترا (Ephemeroptera) که حشراتي با بالهاي غشايي و تعداد زيادي رگ‌بال هستند و عموماً بالهاي عقبي آن‌ها کوچکتر از بالهاي جلويي است. حشرات کامل در انتهاي بدن داراي زائده‌هاي بلندي مي‌باشند. تا قبل از بلوغ، در داخل آب زندگي مي‌كنند و از انواع گياهان مختلف در داخل آب تغذيه ميکنند. پوره‌هاي اين حشرات در طرفين بدن داراي زوائد برگ مانندي که در واقع همان پيوست‌هاي تنفسي هستند، مي‌باشند که به وسيله آن اکسيژن محلول در آب را جذب ميکنند. در انتهاي بدن نيز داراي پيوست‌هايي هستند. يک روزه‌ها از نظر تغذيه‌ي ماهي‌ها داراي اهميت فوق‌العاده زيادي هستند و يکي از بخشهاي مهم در جيره غذايي ماهي‌ها در آب هاي شيرين مي‌باشند.
اما چرا به اين حشرات يک روزه مي‌گويند؟
به خاطر اينکه عمر اين حشرات کامل بسيار کوتاه است و بعد از اينكه حشره‌ي كامل ظاهر مي‌شود يک يا دو روز و بيشتر از سه روز زنده نمي‌مانند. يک استثناء ديگر که در اين راسته وجود دارد، بعد از ظهور فرم بالدار، يک مرتبه ديگر پوست اندازي ميکنند تا فرم بالغ آن‌ها ظاهر گردد.
طياره‌ها (Odonata)
دومين راسته، راسته اُدناتا يا طياره (Odonata)مي‌باشند. حشرات اين دسته، حشراتي نسبتاً بزرگ، به رنگ‌هاي بسيار زيبا و داراي بدن باريک و کشيده مي‌باشند. چشم‌هاي اين حشرات عموماً مرکب در آسيابک‌ها بسيار بزرگ مي‌باشند به طوري که بخش اعظم سر را در بر مي گيرد. در حاليکه در سنجاقک‌ها، چشم‌هاي مرکب عموماً کوچکتر هستند. بالها باريک و کشيده و با تعداد زيادي رگ‌بال در سطح خود مي‌باشد. اين حشرات، جزء حشرات اوليه و ابتدايي محسوب مي‌شوند.
راسته (Odonata) از جمله مفيدترين حشرات مي‌باشند. زيرا همه گونه‌هاي آن، بدون استثنا شکارگرند و حشرات کامل و پوره‌ها، از ساير حشرات و همچنين حشرات آفت تغذيه مي‌كنند. البته تخصص يا تعلق خاصي نسبت به گروه خاصي از حشرات ندارند، و از تمام گونه‌هاي ديگر اعم از مفيد و غير مفيد تغذيه ميکنند. حشرات کامل اين راسته گاهي از مگس‌ها که اغلب ناقل بيماري‌هاي مختلف مي‌باشند تغذيه ميکنند و در کاهش جمعيت آنان نقش موثري دارند. پوره‌هاي اين حشرات آبزي بوده و مدت زمان دو تا سه سال را درون آب زندگي ميکنند.
تشخيص پوره آسيابک‌ها از پوره سنجاقک‌ها
پوره سنجاقک‌ها عموماً در انتهاي بدن داراي زوائد برگ مانندي هستند، ولي در پوره آسيابک‌ها اين زوائد برگ مانند ديده نمي‌شود. همانطور که اشاره شد پوره‌هاي حشرات نيز شکارگر هستند و در محيط‌هاي آبي از حشرات به ويژه ازلارو پشه‌ها و ساير حشرات تغذيه ميکنند.
غير از چشم‌هاي مرکب، سنجاقک‌ها و آسيابک‌ها چه تفاوت ديگري با هم دارند؟
ساده‌ترين روش براي تشخيص آسيابک‌ها از سنجاقك‌ها اينست که در آسيابک‌ها بالهاي عقب در قاعده عريض‌تر از بالهاي جلوست در حاليکه در سنجاقک بالهاي عقب و جلو داراي شکلي يکسان بوده و از نظر اندازه مشابه هستند.
سوسريها (Blattaria)
راسته ديگر، راسته بلاتاريا (Blattaria) يا سوسريها هستند. علي‌رغم اينکه عموم مردم به اين حشرات سوسک يا سوسک حمام مي‌گويند ولي در واقع اين‌ها سوسک به معناي بي‌تل (Beetle) که ما آن‌ها را سخت بالپوشان مي‌ناميم، نيستند. از جمله حشرات مهم بهداشتي هستند که در کشور ما حداقل سه گونه از آن‌ها به وفور يافت مي‌شود.
مهمترين گونه سوسريها عبارتند از :
- سوسري آلماني يا بلاتاجرمنيكا (Blattella germanica)
- سوسري آمريكايي يا پري‌پلنتا امريكانا (Periplaneta americana)
- بلاتا اورينتاليس (Blatta orientalis)
البته بدليل اينکه سوسريها اندازه بزرگتري دارند براي ساکنان منازل قابل تحمل نيستند اما سوسري آلماني داراي اندازه خيلي کوچکتري است. شکل بدن در اين حشرات بگونهاي است که در لابلاي کوچکترين شکاف‌ها رفت و آمد دارند. تخمهاي خودشان را در داخل کپسولهايي قرار مي‌دهند بطوري كه در داخل هر کپسول تعداد زيادي تخم قرار مي‌گيرد و سوسريها اين کپسول را در پشت کابينت‌ها يا در داخل درزها و شکافهايي که در آشپزخانه قرار دارد رها ميکنند. بعد از مدتي از داخل يک کپسول که مشابه يک لوبياي کوچک است تعداد زيادي پوره اين حشرات خارج و بوي ناخوشايندي از خود ساطع ميکند که قابل تحمل نميباشد اما نکته مهم در اين حشرات اين است که از جنبه بهداشتي داراي اهميت زيادي هستند.
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com