خانواده Rubiaceae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند از:
نام فارسي: روناس
نام علمي: Rubia tinctorum
نام محلي:
نام فرانسه:Garance
نام انگليسي: Madder
نام آلماني: Faerberroethe- Krapp
مشخصات گياهشناسي:
گياهي علفي و چند ساله به بلندي تا 2 متري, داراي ساقه‌هاي پوشيده از خار ريز و كج با مقطع چهار گوش برگ‌هاي آن به صورت گروهي از چند برگ به شكل چتر از هر نقطه ساقه و دور آن بيرون آمده‌اند. بيضي و نوك تيز كه منتهي به خارهاي مي‌شوند. گل‌هاي كوچك و به رنگ زرد مايل به سبز و ميوه آن گوشتي با غشاي كمي ضخيم. ريشه آن كه قسمت اساسي مورد استفاده اين گياه است. به رنگ سرخ تيره طويل استوانه‌اي به حجم يك قلم تحرير غرير, رنگ داخل آن سرخ روشن و طعمي تلخ و گس دارد. از ريشه و ساقه‌هاي آن ( زير زميني) ماده‌اي رنگي آسيزالين گرفته مي‌شود. و چون اين ماده در ريشه 3-2 ساله توليد مي‌شود بنابر اين اگر استفاده رنگ آن باشد بايد ريشه‌هاي 3 ساله و بالاتر استفاده شود. براي استفاده از ريشه در مرداد ماه سال دوم مي‌تواند اقدام به برداشت آن كرد.
رويشگاه:اين گياه نيز در اكثر اراضي باغي استان به عنوان يك علف هرز رويش دارد و در سطح مراتع و در نقاط مرطوب نيز در مناطق شازند و نوبران ساوه رويش دارد.
خواص دارويی:از اين گياه به عنوان قابض و مدر استفاده مي‌شود, ريشه آن داراي خاصيت قاعده‌آور و مدر مي‌باشد ريشه روناس به طور كلي از ريشه‌هاي مفتح يعني باز كننده انسداد و گرفتگي‌هاي مجاري است به همين علت مدر است. و از عواملي است كه در موارد بيماري نوعي استخوان يا راشي‌تيسم استعمال مي‌شود. معمولاً پس از خوردن روناس استخوانها رنگين مي‌شود و اين ماده از طريق ادرار از بدن خارج مي‌شود. خوردن آن با عسل براي فلج, بي حسي عضو, لقوه, گستسگي اعضاء, تقويت معده, ازدياد ترشح ادرار غليظ, ازدياد ترشح شير, عادت ماهيانه و همچنين سياتيك نافع است. برگ و شاخه و ميوه آن دافع سموم گزندگان است. روناس مضر مثانه است. زيرا ترشح ادرار را با فشار زياد ايجاد مي‌كند و ممكنست ايجاد خون در ادرار كند از اين نظر بايد با كتيرا مصرف شود. براي سر نيز مضر است بايد با انسيون مصرف شود. جوشانده 30-15 در هزار ريشه نيمكوب – گرد ريشه به مقدار 1 تا 4 گرم در روز به صورت مخلوط در يك محلول, عصاره آبي به مقدرا 3/0 گرم تا 1 گرم در روز
تدوین:حمیدرضا میرداودی -عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )