عوامل موثر در کیفیت چمن
1-تراکم:عبارتست از تعداد شاخساره یا پنجه ها(اندام های هوایی)در واحد سطح که متناسب با خصوصیات ژنتیکی و محیط تغییر می کند،مانند چمن فرزیا(برمودا گراس)که پر تراکم است.
2-بافت:چمن با توجه به پهنای برگ به 2 دسته باریک برگ و پهن برگ تقسیم می شود.از باریک برگان چمن فتان قرمز(Red festuca) و چمن چبر زبره(Rough blue grass) و از پهن برگان،فتان بلند(Tall festuca) را می توان نام برد.از نکات مهمی که در عملیات چمنکاری می بایست مورد دقت قرار داد،عدم کشت مخلوط این دو نوع باریک برگ و پهن برگ است.هرچه تراکم یک نوع چمن بیشتر باشد،طبعا برگ آن بارکتر خواهد بود.
3-یکنواختی:ظاهر چمن ها در این خصوصیت تابع عواملی چون بافت،تراکم،گونه و قابلیت پاخوری چمن است.
4-رنگ:رنگ چمن ها بسیگی به گونه و رقم آنها دارد.تفاوت رنگ ها به ویژه در اوایل و اواخر فصل رشد مشخص می شود.این ویژگی همچنین تحت تاثیر کود،عوامل محیطی،بیماری و ... می باشد.اگر چمن رنگ قهوه ای و خاکستری را نشان دهد،در اثر چیدن نا مناسب (مثلا تیز نبودن ادوات چیدن)می باشد.همچنین زردی میتواند در اثر کمبود مواد غذایی بارز شود.
5-عادت رشد:شاخساره به 3 روش پنجه زنی،ریزوم و استولون توسعه می یابد.رشد پنجه ای در صورتی که در زمان کاشت از بذر کافی استفاده شود نتیجه مثبت بجای خواهد گذاشت.در صورتی که استفاده از روش ریزوم و استولون با تامین شرایط رشد مطلوب گیاه،مجموعه ای همگون و یکنواخت خواهیم داشت.
6-نرمی سطح بالای چمن:این ویژگی در قابلیت بازی های چمن و سرعت توپ موثر است.
علاوه بر موارد فوق،ویژگی هایی تحت عنوان عوامل کیفیت عملی بشرح ذیل در کیفیت چمن موثرند:
1-استحکام:در واقع تحت عنوان مقاومت به فشار مطرح شده که تحت تاثیر عواملی چون ترکیبات شیمیایی،بافت،آب،دما،اندازه گیاهو تراکم قرار دارد.از انواع چمن دو نوع چمن چایر(برمودا گراس)و چمن زویشیا دارای استحکام زیادی هستند.
2-قابلیت ارتجاع:عبارت است از ویژگی برگشت پذیری بحالت اولیه پس از دفع نیروی وارده.این عامل در چمن هایی که رفت وآمد و فعالیت های ورزشی بر روی آنها صورت می گیرد از اهمیت ویژه ای بر خوردار است.این ویژگی با یخبندان کاهش یافته اما با افزایش دما مجددا افزایش می یابد.
3-قابلیت پذیری یا جهندگی:عبارت است از ظرفیت تحمل ضربه و شوک بدون تغییر ظاهر چمن،این ویژگی در واقع توسط توانایی تحمل شاخساره های جانبی و برگ ها پدید می آید و در زمینهای فوتبال عامل مهمی در کاهش صدمه دیدگی بازیکنان است.
4-عملکرد:در چمن کاری هدف اصلی ایجاد و افزایش رشد سبزینه ای در گیاه نیست.زیرا این امر منجر به کاهش ریشه دهی و نهایتا کاهش مقاومت به تنش و بیماری و ... می شود.
5-طراوت و شادابی:به عنوان یک ویژگی ژنتیکی همرا با خصوصیت مقاومت و استحکام عمل می کند.ژنوتیپ های یکسان در شرایط چیدن در ارتفاع بیشتر دارای طراوت و مقاومت به پاخوری بیشتری خواهند بود.از طرف دیگر در شرایط یکسان کاشت،ژنوتیپ های مختلف باعث بروز رقابت نسبی و طراوت و سر سبزی بیشتر خواهند شد.در واقع طراوت رابطه مستفیم با تراکم دارد(در صورت یکسان بودن ژنوتیپ)
6-ریشه دهی:ریشه دهی مناسب عبارت است از تعداد زیادی ریشه های سفید در عمق چند سانتی متر خاک.در واقع ریشه دهی کم عمق و سطحی در دوره تنش باعث بروز مشکلات عمده ای خواهد بود.
در مورد کاشت چمن به ویژه چمن های سرد سیری رعایت نکات زید اهمیت ویژه ای دارند:
*توسعه ریشه دهی قوی در بهار،
*نگهداری سیستم ریشه دهی در بهار،
*تولید ریشه های جدید در پاییز.
7-بازسازی:توانایی تولید پس از صدمه در اثر ضربه،بیماری و ... را بازسازی و بهبود می گویند.این ویژگی شدیدا تحت تاثیر 2 عامل است.
الف-شرایط ژنتیکی:ساختار وراثتی گیاه در ترمیم آسیب وارده در اثر عوامل محیطی.
ب-شرایط محیطی: دمای نا مناسب،خاک سمی و آلوده،نور نا مناسب،کود و خاک فشرده.
به طور کلی هنگامی که کیفیت چمن پایین تر از شرایط کیفی مطلوب باشد علت آن را باید در موارد سوء مدیریتی زید جستجو کرد:
*گزینش چمن ناسازگار،
*استقرار نا درست،
*نا رسایی در امور کاشت و داشت به ویژه اصول عمده مانند چیدن،کود دهی و آبیاری و ...،
*کوتاهی در خاکورزی اولیه و امور مرتبط ،
*اشتباه در کاربرد آفت کش ها.
منبع:چمن (فناوری،احداث و نگهداری) تالیف:مهندس افشین فلاحیان