زنگ سياه ساقه گندم
wheat black stem rust
زنگ سياه ساقه يكي از بيماريهاي شناخته شده غلات است. تقريباً در تمامي مناطقي كه اين محصول كشت مي‌شوند وجود دارد. Puccinia graminis tritici گندم، پوكسينيا P. g. avenae يولاف، و گونه پوكسينيا P.g.secalis چاودار را آلوده مي‌كند. علائم بيماري بيشتر روي ساقه وغلاف برگها ظاهر مي‌شود پهنك برگ و خوشه‌ها نيز ممكن است آلوده شوند. اسپور روي ميزبانهاي مختلف غلات توليد مي‌شود. يوريديوسپورها در داخل تاولها يوريديا توسعه يافته پس از مدتي اپيدرم را پاره كرده، توده‌اي از اسپورهاي قهوه‌اي مايل به قرمز آشكار مي‌شوند. تاولهاي زنگ نواري بزرگتر است.
يوريديا بيضي شكل يا كشيده وبافت اپيدرم در اطراف آنها پاره شده است. تاولها ممكن است در هر دو سطح زيرين و رويي برگ ظاهر شوند. يوريديوسپورهاي P.graminis قهوه‌اي مايل به قرمز، تخم مرغي شكل، با زوايد خار مانند هستند. توليد اسپور تا زماني كه گياه به مرحله رسيدن نزديك مي‌شوند ادامه مي‌يابد. با شروع مرحله رسيدن گياه توليد يوريديوسپور كاهش مي‌يابد. در اين زمان تليوسپورها درون تليا كه در محل يوريديها در ساير قسمتها تشكيل مي‌شود، به وجود مي‌آيند. تليوسپورها دو سلولي، تقريباً سه گوش وبه رنگ قهوه‌اي تيره هستند. تليوسپور قسمتي از پايه خود را همراه داشته، داراي ديواره ضخيم است. سلول انتهايي گرد يا نسبتاً نوك دار است. تليوسپورها اغلب اپيدرم را پاره كرده از آن خارج مي‌شوند. در طول زمستان تليوسپورها در بافت گياهي باقي مانده يا ممكن است با توليد بازيديوسپور، به صورت اولين مرحله توليد مثل جنسي به سربرند. زرشك معمولي Berberis vulgaris گونه‌هاي جنس ماهونيا Mahonia ميزبانهاي واسط براي Puccinia graminis هستند.
باد يوريديوسپورهاي زنگ سياه غلات را به مناطق دور دست منتقل مي‌كند. در طي دوره رشد گياهان ميزبان ، چرخه‌هاي توليد يوريديا هر 14-21 روز تكرار شده، موجب پخش سريع بيماري در مناطق وسيع مي‌گردد. اين بيماري به همراه زنگ قهوه‌اي شديداً مورد توجه متخصصان بيماري شناسي گياهي، اصلاح نباتات وساير دانشمندان است. در گذشته پيدايش نژادهاي فيزيولوژيك جديد از طريق توليد مثل جنسي، روي ميزبان واسط، زرشك، باعث كاهش شديد محصول مي‌شد و كارايي ارقام مقاوم را كاهش مي‌داد . جود اپیدمی در مرحله سنبله مبارزه انجام شود.
کنترل زنگ سیاه ساقه:
ريشه كني زرشك و كار حساب شده روي ارقام مقاوم ، از جمله عوامل مهم در افزايش پايداري مقاومت به زنگ ساقه و كاهش اپيدمي زنگهاست.
سایپروکونازول(آلتو) SL 10% نیم لیتر در هکتار
تبوکونازول(فولیکور) EW 25% یک لیتر درهکتار
فلوتریافول(ایمپکت) SC 12.5% یک لیتر در هکتار
پروپیکونازول(تیلت) EC 25% نیم لیتر درهکتار.
کنترل شیمیایی به محض مشاهده اولین علائم کانون کوبی شود. درصورت وجود اپیدمی در مرحله سنبله مبارزه انجام شود.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )