ويروس موزائيک توتون Tobacco Mosaic virus
ويروس موزائيک توتون Tobacco Mosaic virus.::       ميزبانها:      تعداد گياهاني که به ويروس موزائيک توتون مبتلا ميشوند متجاوز از صد تاست. در ميان نباتات مزروعي که خودبخود مبتلا ميشوند، از همه مهمتر توتون و گوجه فرنگي است.    انتشار:        اين بيماري در سراسر جهان، هرجا توتون کاشته ميشود، وجود دارد. در ايران در گرگان، مازندران، گيلان، آذربايجان غربيو خوزستان روي تنباکو ديده ميشود.   علائم:       علائم بيماري بسته به سوشهاي مختلف ويروسها بسيار متفاوت است و اين علائم در مورد سوش معمولي ويروس بدين قرار است:  اولين علامت روي گياه جوان 4 تا 5 برگه، عبارت است از روشن شدن رنگ رگبرگها که به سهولت تشخيص داده ميشود. بعدا" روي برگهايي که تازه بوجود آمده اند، موزايک ظاهر ميگردد که با تغيير شکل خفيف برگ تواُم است. اصلاح موزائيک اولين بار براي بيان مشخصات همين بيماري در امراض نباتي بکار رفته است، و آن عبارت است از قطعات سبز تيره و سبز کمرنگ که بوسيله ي خطوط مستقيم و شکسته از هم جدا شده اند. رشد بوته در اثر اين بيماري کند ميشود؛ برگها از حالت عادي باريکتر و لبه ي آنها گاهي به طرف داخل خم ميشود، گياه ضعيف ميماند، برگاه حالت نرمي خود را از دست داده و بعضي از دانه هاي گرده عقيم ميماند.   تغييرات علائم:       علائم اين بيماري بر حسب شرايط محيط، موقع آلودگي، سوشهاي مختلف ويروس و نوع توتون مبتلا مختصري فرق ميکند. -تغييرات بر حسب شرايط محيط:     در شرايط عادي، نژاد معمولي موزائيک توتون نکروز به وجود نمي آيد، اما اگر حرارت به 28 درجه سانتي گراد برسد و رطوبت بالا و هوا ابري باشد، لکه هاي نکروتيک پراکنده در سطح برگ ظاهر ميگرددو ارزش اقتصادي برگ را به کلي از بين ميبرد.تعداد اين لکه هاي کوچک نکروزي رياد است و گاهي به هم ميپيوندند و با لکه هاي ناشي از حمله ي باکتري، به خاطر نداشتن هاله و حاشيه ي روشن تفاوت دارند. همراه اين لکه هاي نکروزي گاهي قارچ Phyllosticta  ظاهر ميشودو برگ را به کلي بي ارزش ميکند. حرارت در حدود 37 درجه تمام علائمم موزائيک را ميپوشاند و يا محو ميکند. -تغييرات بر حسب موقع آلودگي:     زيان اين بيماري نيز مثل ساير امراض ويروسي وقتي بيشتر است که گياه در جواني آلوده نشود. گياه جوان حساستر است،و آلودگي در اين مرحله باعث ميشود علائم بيماري بطور شديد ظاهر شود. در حالي که آلودگي در موقع هرس، و يا شروع برگ چيني باعث بروز علائم خفيف و کم زيان ميگردد. -تغييرات بر حسب سوشهاي ويروسي:    موزائيک توتون سوشهاي متعدد دارد و امکانات به وجود آمدن تغييرات در سوشها نيز بسيار است و آنها را بسته به علائمي که به وجود مي آورنددسته بندي ميکنند: موزائيک سبز، موزائيک زرديا موزائيک اکوبا، موزائيک رگبرگها  Vein bandiny ، لکه هاي نکروتيک، نکروز رگبرگها، جوشهاي گرد، موزائيک چينه داني. سه دسته ي اخير به ندرت ملاحظه ميشود ولي بقيه در طبيعت فراوان هستند. سوش اکوبا، به عنوان يک موتاسيون، در ميان سوش سبز بوجود مي آيد. روي برگ لکه هاي کوچک زرد روشن ديده ميشود که اگر از آنها مايه بگيريم رنگ لکه ها در هر بار مايه زني شديدتر و زردتر ميشود. -تغييرات بر حسب نوع توتون:     بطور کلي توتونها از نظر ابتلاي به اين بيماري سه دسته هستند: دسته ي اول حساس که شامل اکثريت ارقام مزروعي ميشود؛ دسته ي دوم توتون هاي مقاوم که مقاومت انها مربوط به حساسيت فوق العاده است و چون در محل ورود ويروس يک حلقه بافت مرده (نکروز) بوجود مي آيد، از سرايت و انتقال ويروس به تمام بدن گياه جلوگيري ميشود، مانند رقم کنتوکي  Kentouky  و هيبريدهاي آن که فاکتور مقاومت آن از Nicotiana glutinosa  منتقل شده است. و دسته ي سوم ارقام متحمل هستند که علائم مرض را ظاهر نميکنند مانند Ambalema.   -علائم داخلي:     در بوته هاي بيمار دو نوع علائم ميکروسکوپي به سهولت قابل رؤيت است، يکي صفحات کريستالي خالص استکه در کرکهاي اپيدرمي يکماه بهد از آلودگي ديده ميشود؛ و ديگري اجسام x که از اختماع ذرات ويروس همراه با بعضي مواد ديگر در نزديک هسته در سلولهاي اپيدرمي ديده ميشود و حجم آن غالبا" از هسته ي سلول بيشتر است.   انتقال بيماري:     ويروس موزائيک توتون با بذر توتون منتقل نميشود، ولي با بذر گوجه فرنگي انتقال مييابد. بنابرين، گياهچه ي توتون هميشه سالم است و بجز ملخ که آنرا بطور مکانيکي منتقل ميکند حشره ي ناقل ديگري وجود ندارد. سرايت آن بوسيله ي تماس عصاره ي بيماريزا با گياه سالم صورت ميگيرد. ويروس قدرت بيماريزايي فوق العاده و مقاومت شديد در برابر تجزيه و تخريب دارد، بطوريکه توتونيکه از گرمخانه و کارخانه عبور کرده و براي مصرف آماده شده است، نيز ميتواند بيماري را منتقل نمايد. انسان مهمترين عامل سرايت و انتشار بيماري است، زيرا کافيست دست يا لباس انسان به يک بوته ي بيمار و سپس به بوته هاي سالم ماليده شود و چند کرک و يا چند سلول اپيدرمي خراش بردارد و بيماري منتقل گردد. اين کار بيشتر در موقع نشا کردن، هرس، وجين و ... صورت ميگيرد.   عواملي که در انتشار بيماري مؤثرند:       انتشار بيماري به 2 عامل بستگي دارد: اولي وجود و اهميت اولين بوته هاي بيمار؛ و دوم تماس دست و لوازم کار آدمي با بوته ها. اولين بوته ها به يکي از طرق زير آلوده ميشوند: -بقاياي بوته بيمار سال اول اعم از برگ، ساقه، ريشه و ... -علفهاي هرز حساس که زمستان زنده ميمانند. -بقاياي توتون سيگار يا چپق که کارگران در مزرعه دود ميکنند.             www.ake.blogfa.com           www.ake.blogfa.com           www.ake.blogfa.com