سوسک سیاه گندم Zabrus tenebrioides
این حشره در ایران از تهران ، مشهد، سبزوار، گرگان و گنبد گزارش شده است و احتمالا در سایر مناطق نیز وجود دارد و از آفات بالقوه گندم و جو مي باشد. این آفت در مزارعي كه به آیش گذاشته نمي شوند زیاد است.
حشره کامل
حدوداً 15 ميلي متر طول و 6 میلیمتر عرض دارد.رنگ عمومی آن قهوه ای متمایل به سیاه و رنگ سطح پشتی سیاه براق و سطح شكمي قهوه ای تیره است .سر سیاه و شاخک 11 بتدي نخی شکل به رنگ قهوه ای متمایل به قرمز .
لارو
لاروها كامپودئي فرم و آخرین مفصل شكمي مجهز به يك جفت زائده انتهايي است رنگ عمومی بدن سفید سر و قفسه سینه خرمايي و روي هر يك از حلقه های آن يك لكه قهوه ای كشيده شده است . طول لارو پس از رشد کامل 25-30 میلیمتر مي باشد.
خسارت
تغذيه لاروها از جوانه ها وبرگهاي جوان گندم سبب خشك شدن برگها شده و خسارت بصورت لكه اي در مزرعه ديده مي شود لارو ها شب فعال شده و بيشتر الز بافت پارانشيمي برگ تغذيه مي كنند و مجموعه برگها فقط رگبرگ باقي مي ماند و برگ حالت رشته اي به خود مي گيرد و غالبا در كنار بوته ايجاد فرو رفتگي كرده و برگها را به داخل آن مي کشند و سپس از آنها تغذيه مي كنند.
حشرات کامل اواخر خرداد از دانه های گندم كه در مرحله شيري هستند شروع به تغذیه نموده و اوایل تابستان از دانه های سفت شده غلات تغذیه مي نمایند.
زیست شناسي
اين حشره زمستان را بصورت لارو سن 1يا2و گاهي سن 3 سپري مي كند. لاروها در اوايل بهار با گرم شدن هوا شروع به فعاليت مي كنند و از علايم آن ايجاد گودالي در كنار بوته ها مي باشد. لاروها در طول روز در داخل گودال استراحت مي كنند و شب ها شروع به فعاليت مي كنند . در اوايل تا اواسط خرداد لاروها تبديل به شفيره مي شوند شفیره ها نيز در داخل خاك تشكيل مي شوند. حشرات كامل در اواخر بهار تا اوايل تابستان ظاهر مي شوند. حشرات كامل روزها در زير كلوخه ها و علف هاي هزر مخفي مي شوند ولی شبها از برگهاي گياهان گرامينه و دانه هاي نرم گندم تغذيه مي كنند و سپس جفتگيري كرده و تخمريزي مي كنند . تخمگذاري ممكن است به صورت انفرادي يا دستجات 3-5 تاي انجام گيرد. هر حشره ماده در طول عمر خود 40تا80 عدد تخم مي گذارد.
اين حشره داراي 3 سن لاروي است و سنين مختلف بوسيله اندازه گيري كپسول سر از هم تفكيك مي شوند. لاروها پس از تغذيه مي توانند به مدت 30-50 روز بدون دسترسي مجدد به غذا زنده بمانند. لارو اين حشره دياپوز حقيقي ندارد ولي فعاليت آن در طول سرما كاهش مي يابد. اين حشره در سال يك نسل داشته و بیشتر در مزارعي ديده مي شود كه بطور مرتب به زير كشت گندم مي روند.
کنترل زارعی
تغيير تاریخ کاشت
رعايت تناوب : اگر مزرعه حداقل 2 سال به زیر كشت گندم و جو نرود موثر خواهد بود.
كنترل شيميايي
گرانول پاشي : در مزارعي كه تراكم لارو آفت 2-3 عدد در متر مربع باشد مي توان از گرانول 5 يا 10 درصد ديازينون يا فورا دان 4% استفاده نمود.
يه حشرات كامل بوده در صورت شدت حمله ، بوته ها قبل از خوشه بستن ،زرد و خشك مي شوند.
زیست شناسي
اين آفت زمستان را بصورت حشره کامل زیر خاك سطحی مزرعه، بقایای گياهي داخل مزرعه، شکاف تنه درختان و زیر پوستک های تنه بسر مي برد.در اوايل بهار حشرات زمستان گذران ظاهر مي شوند و حشرات ماده پس از استقرار، جفتگيري و در دسته هاي 2تا3عددي تخمريزي مي كنند.
لاروها پس از تكميل4مرحله لاروي وارد مرحله پيش شفيرگي شده و محفظه هايي متشكل از درات خاك و ترشحات دهاني در عمق 2.5-3 سانتي متري خاك تشكيل مي دهند ودر داخل آن تبديل به شفيره مي شوند.پس از 10روز حشره كامل ظاهر مي شود .
كنترل
مبارزه شيميايي عليه اين آفت مقرون به صرفه نيست. در مناطقي كه برعليه پوره هاي سن گندم سمپاشي مي شود، روي اين آفت نيز موثر است. در صورت شدت حمله يعني 3لارو يا 3تخم در هربوته در مرحله غلاف باشد ويا در مرحله خوشه يك لارو در هر بوته وجود داشته باشد مي توان از سمومي مانند مالاتيون ،سوين و يا ديپتركس به نسبت 1در هزار ماده خالص استفاده نمود.
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com