terrarium تراریوم
باغ شيشه اي يا تراريوم terrarium مجوعه اي است از گياهان زنده و در حال رشد كه درون ظرف شيشه اي قرار گرفته كه بسته به ذوق و سليقه صاحبش ميتواند از منظره و تركيب متفاوتي برخوردار باشد .
ميتوان منظره اي از يك بيابان يا بيشه ، يك جنگل استوايي و يا منظره اي تخيلي از گل و گياه را به هم آميخت و در ديد و نظر قرار داد .
اينكه ظرف شيشه اي كه به كار ميبريم چه باشد زياد فرق نميكند و بسته به فرد و كاربرد ميتوان از مواد شيشه اي به اشكال مختلف و نيز مواد مختلفي استفاده كرد از كريستال گران قيمت گرفته تا ظروف عتيقه در مصارف خاص و يا ظرف مربا يا آكواريومي خالي و از كار افتاده .
همه اين ظروف شيشه اي ميتوانند در درون خود از گياهان نگهداري كرده و باغ شيشه اي زيبايي را به درون خانه ما راه دهند .
تاریجچه:
كاشت و نگهداري گياهان در ظروف شيشه اي كه امروزه كاملا شناخته شده و آشناست نتيجه تحقيقات دكتر وارد در قرن نوزدهم است .
اليته مدتها پيشتر و در حدود 500 سال پيش از ميلاد مسيح در يونان باستان ، باغهاي شيشه اي يا تراريوم را براي اعياد آدوني تهيه ميكردند. مجسمه هايي از عشاق افروديت را بوسيله گياهان كوچكي كه در ظروف شيشه اي زنگوله مانندي كاشته ميشد زينت ميدادند و از اين باغهاي كوچك شيشه اي بمدت 8 روز مواظبت ميكردند و بعد آنرا به حال خود ميگذاشتند تا پژمرده شود. سپس اين باغهاي شبشه اي را به عنوان سمبل مرگ و تجديد حيات دوباره گياهان به درياي اژه مي انداختند.
در يكي از روزهاي سال 1829 كه دكتر وارد تصميم گرفت بيرون آمدن پروانه از درون شفيره را مشاهده كند و بدين منظور پيله پروانه را در ظرف شيشه اي قرار داد و در آن را بست و در خاكي مرطوب فروبرد . مقداري خاك بطور اتفاقي وارد شيشه شده بود و از داخلش چند علف و يك نوع سرخس رشد كرد . . دكتر وارد خيلي زود به سرنوشت پروانه خود بي علاقه شد و آنرا به حال خود گذاشت . پس از 4 سال كه اتفاقا به سراغ آن رفت گياهان سبز و زنده اي را مشاهده كرد كه در طول اين 4 سال بدون آب و هوا و تهويه كافي به زندگي ادامه داده و رشد كرده بودند . اين باغ شيشه اي مورد توجه دكتر وارد قرار گرفت و از آن پس به آن سركشي ميكرد . ولي در يكي از اين سركشيها فراموش كرد درب آن را ببندد. و در نتيجه مقداري آب وارد ظرف شد و گياهان پوسيده و از بين رفتند.
با اين تجربه دكتر وارد متوجه شد كه از اين روش ميتواند به منظور كاشت آندسته از گياهاني كه امكان رشد در هواي باراني لندن را ندارند استفاده كرد . سپس آزمايشات خود را با انواعي از سرخس شروع كرد كه همگي موفقيت آميز بودند.
دكتر وارد در پي آزمايشات خود ، دو باغ شيشه اي كوچك تهيه كرد كه در آنها سرخس و نوعي گياه از خانواده غلات كاشته بود . سپس آنها را با كشتي به سيدني استراليا فرستاد. در تمام طول سفر كه آنزمان 8 ماه طول ميكشيد ، باغهاي شيشه اي روي عرشه كشتي قرار داشتند و عليرغم تغييرات فاحش درجه حرارت در طول سفر ، گياهان درون باغهاي شيشه اي بخوبي رشد كردند و سالم به استراليا رسيدند . سپس در شرايطي مشابه به لندن باز گردانده شدند بي انكه سلامت و رشدشان به خطر بيفتد .
در سال 1842 دكتر وارد تجربيات خود را به جهانيان عرضه كرد. و خيلي زود گلخانه هاي او به نام ويترين هاي دكتر وارد مشهور شدند. در حدود اواسط قرن اين باغهاي شيشه اي به اكثر نقاط دنيا فرستاده شده بود . به اين صورت بود كه چايكاران هندي كه هيچ گاه نتوانسته بودند بوته چاي را از دريا عبور دهند بفكر استفاده از اين روش براي گسترش چايكاري در ديگر نقاط دنيا افتادند و صنعتي عظيم را بنا كردند. با اين روش بود كه درختچه هاي موز چيني به جزاير في جي و ساموا رسيدند. پس از آن متخصصين باغباني اروپايي و آمريكايي با تغيير محدوده كار خود از مناطق درون كشوري و گسترش ان به فعاليت هاي بين قاره اي توانستند سودهاي سرشاري را نصيب خود كنند.
فوایدوکاربردهای تراریوم:
پرورش گل و گياه در ظرفهاي شيشه اي ميتواند به دلايل و كاربرد هاي مختلفي صورت بگيرد كه از جمله فوايد آن ميتوانيم به موارد زير اشاره كنيم .
- ايجاد يك تراريوم ، بوجود آوردن طبيعتي كوچك در نزديكي ماست كه زيبايي آن ميتواند برايمان چشم نواز باشد .
- وجود تراريوم براي كساني كه علاقمند به گياه و گلكاري هستند ولي وقت زيادي را نميتوانند در اين خصوص صرف كنند ، ميتواند انتخاب و جايگزين مناسبي محسوب شود .
- آكواريومي از كار افتاده يا يك ظرف شيشه اي نسبتا بزرگ در پشت پنجره يا جايي كه امكان استفاده از نور فلورسنت را در دسترس داشته باشد ميتواند گلخانه اي كوچك را فراهم كند.
- هواي آپارتمان و منازل امروزي براي گياهان نامناسب بوده ولي با كاربرد تراريوم ميتوان به كاشت و نگهداري گياهان متنوعي پرداخت.
- از تراريوم ميتوان براي آموزش بسياري از نكات علمي به كودكان يا بررسي شرايط خاصي در تحقيق علمي سود برد
- در تراريوم ميتوان به جنبه هاي ديگري از شرايط زيستي و نگهداري گياه پي برد و آنرا تحت نظر داشت . به عنوان مثال در باغ شيشه اي يا تراريوم ميتوانيم همانطور كه رويش برگ و ساقه را مشاهده ميكنيم ، نظاره گر توسعه و رشد ريشه هم باشيم .
- از تراريوم ميتوانيم براي سبز كردن بذر گياهان يا قلمه و پياز آنها استفاده كرده و پس از سبز شدن ميتوان گياهان را به محل اصلي انتقال دهيم .
- اگر ظرف تراريوم ما به اندازه كافي بزرگ باشد ميتواند نقش بيمارستان را براي گياهاني كه طراوت اوليه خود را از دست داده اند ايفا كند .
- نگهداري و تهيه تراريوم يا باغ شيشه اي ، سرگرمي كم خرج و سالم و آموزنده اي است .
ظروف مورداستفاده در تراریوم:
ظروف تراريوم terrarium containers
براي ايجاد تراريوم ميتوانيم از ظروفي به اشكال و ابعاد مختلف استفاده كنيم ولي يك نكته مهم در اين بين به چشم ميخورد.
آيا ظرف نوع گياه را در تراريوم مشخص ميكند يا نوع گياه است كه ظرف را تعيين ميكند.
بسته به مورد ايجاد تراريوم ميتوان يكي از دوحالت فوق رخ دهد ولي انچه بيشتر در نزد ما معمول است و ساده تر بوده اين است كه با ظرف شروع كنيم .
انتخاب ظرف به سليقه شخصي ما و نيز جايي كه در اختيار داريم بستگي دارد ولي انتخاب گياه تحت تاثير عوامل مختلفي است كه ميتواند انتخاب ما را محدود كند.
ظرف مناسب ظرفي است كه به راحتي بتوانيم دربش را باز و بسته كرده و از جنس شيشه شفاف باشد ( يا ماده شفاف ديگر )تا بتواند نور را به خوبي از خود عبور دهد.البته ظروف زيباتر نظير ظروف كريستالي بسيار زيباتر از شيشه هاي معمولي يا ظرف ترشي و مربا خواهند بود. اين بسته به امكانات و سليقه ماست كه از چه ظرفي استفاده كنيم .
انتخاب نوع شيشه ظرف مهم است از اين جهت كه شيشه شفاف تمام پرتوهاي نوري را از خود عبور داده و رشد متناسبي را براي گياه فراهم ميكند و شيشه رنگي هر قدر هم كم رنگ باشد در عبور پرتوهاي نوري دخل و تصرف ميكند و نور همرنگ شيشه را بيشتر به داخل ظرف انتقال ميدهد و از طيفهاي نوري ديگر ممانعت ميكند.
مثلا شيشه قرمز تنها به طيف قرمز اجازه عبور ميدهد كه نتيجه اش رشد افقي گياه بوده و نميتواند شكل واقعي و دلخواه خود را بدست آورد.
اگر مصر به استفاده از شيشه رنگي باشيم بايد تا حد امكان شيشه كم رنگي را انتخاب كرده و تنها از گياهان سايه دوست استفاده كنيم ولي در نهايت نسبت به شيشه شفاف نميتوانيم انتظار گياه جالبي را داشته باشيم.
بطري خالي هر دوستدار تراريومي را وسوسه به ايجاد يك تراريوم ميكند.
بايد به اين نكته توجه كنيم كه تمام گياهان به نور قرمز و آبي نيازمندند و بطري هاي سبز كه بيشتر ديده ميشوند براي اين كار مناسب نيستند.
علاوه بر ظروف شيشه اي ميتوانيم از ظروف شفاف ديگر نيز استفاده كنيم . موادي نظير پلاستيك يا طلق كه نور را بخوبي از خود عبور ميدهند.
تنها به اين نكته بايد توجه كنيم كه به هنگام كار با اين موارد سبب آسيب و خط برداشتن آنها نشويم . براي تميز كردنشان ميتوانيم از پارچه هاي نرم استفاده كنيم.
اگر قبلا گياهي را در اختيار داريد يا مايليد گياه خاصي را در تراريوم نگهداريد بايد به اين نكته توجه داشته باشيم كه شكل و اندازه ظرف متناسب با نياز فعلي و آينده گياه باشد ، چراكه گياه رشد كرده و خيلي زود ممكن است ظرف انتخابي را غير متناسب سازد.
ظروف با عمق و طول مناسب براي كاشت گياهان متنوع مناسب است از جمله اين ظروف ميتوان آكواريوم را نام برد كه كه طول و عرض و عمق مناسبي دارد.. در اين ظروف ميتوانيم آنتوريم و سرخسهاي بزرگ و كالاديم هاي رنگي را در جوار همديگر بكاريم و از سرخسهاي كوچك براي پوشاندن سطح خاك استفاده كنيم.
در ظروف كوچك ميتوانيم انواع بگونياي مينياتوري را همراه سرخسهاي كوچك بكاريم و نيز پاره اي گياهان جنگلي كوچك براي كاشت در ظروف كوچك در بسته مناسب است .