.تيره شب بو،چليپاييان (Brassicaceae (Cruciferae .
این تیره شامل جنس ها و گونه های زیادی است که در زیر به طور خلاصه بیان شده است.
1) جنس قدومه Alyssum
- گونه قدومه گل ريز A.strigosum Banks.& Soland
- قدومه خزنده A.repens
2) جنس کلم Brassica
- خردل سياه B.nigra (L.) Koch
3) جنس کتان کش Camelina
- کتان کش تنک C.laxa C.A. Mey
4) جنس کيسه کشيش Capslla
- کيسه کشيش C.bursa-pastoris (L.) Medicus
5) جنس ترتيزک Cardamine
- ترتيزک باتلاقي کرکي .C.hirsuta L
- ترتيزک باتلاقي پيازچه دار (.C.bulbifera L. Crantz.(Dentaria bulbifera L
6) جنس اُزمک Cardaria
- اُزمک ، ترتيزک وحشي (.C.draba (L.) Desv.(Lepidium draba L
7) جنس خاکشير ايراني Descurainia
- خاکشير، خاکشير ايراني D.sophia (L.) Webb ex prantl
8) جنس گلدباخيا Goldbachia
- G.laevigata (Bieb) D.C
9)جنس شب بوي صحرايي، باهوشا Malcolmia
10)جنس آب تره، علف چشمه، بولاغ اوتي Nasturtium
- علف چشمه،بولاغ اوتي، آب تره، تره تيزک آبي N.officinale R.Br
11) جنس ترب Raphanus
- ترب وحشي، ترب بدل، ترب علوفه اي R.raphanistrum L
12) جنس خردل Sinapis
- خردل سفيد S.alba L
- خردل وحشي، خردل بياباني، خردل بري،خردل صحرايي (S.arvensis L.(S.orientalis L
13) جنس خاکشي Sisybrium
- خاکشير تلخ، خاکشي تلخ S.officinale (L.) Scop
- خاکشير لندني S.irio L
1) جنس قدومه Alyssum
گونه هاي متعلق به جنس قدومه به صورت يک ساله، دو ساله و يا چند ساله رشد ميکنند. برگهاي ساده، داراي عمر کم و با قاعده متورم هستند. گل آذين در گونه هاي مختلف خوشه اي، ديهيم،پانيکول و يا چتري هستند. کاسبرگها مستقيم، آزاد، ولي پيوسته به نظر مي رسند و هم شکل يا دوکي شکل هستند. گلبرگها به رنگ زرد يا متمايل به سفيد ديده مي شوند. در طرفين پرچم هاي کوتاه غده هاي شهد وجود دارد. ميوه شکوفا يا نا شکوفا و گرد تا بيضي شکل است. بذرها اغلب داراي ترکيبات موسيلاژ مي ياشند.
2) جنس کلم Brassica
در جنس کلم گونه هاي يک ساله، دوساله و چند ساله علفي با اندامهاي هوايي کرکدار (در برخي گونه ها صاف)ديده مي شود. برگها در گونه هاي مختلف به صورت ساده يا مرکب شانه اي و معمولا" ساقه در آغوش و در برخي گونه ها دمبرگ دار است. در فاصله بين ماههاي خرداد و تير گلها ظاهر ميشوند. گلبرگها به رنگهاي زرد يا سفيد ديده مي شوند. ميوه از نوع خورجين و باريک و کشيده است و به حالت تقريبا" ايستاده بر روي ساقه قرار مي گيرد.بذرها کروي است و در يک رديف در داخل ميوه قرار گرفته اند. حدود 40 گونه از اين جنس شناسايي شده است که يکي از آنها B.nigra مي باشد. تعدادي از گونه هاي آن نيز در گروه علفهاي هرز سمي قرار مي گيرند.
3) جنس کتان کش Camelina
جنس کتان کش در ايران داراي گونه هاي يک ساله علفي با برگهاي ساقه در آغوش، ساده، نيزه اي و چسبيده است. گلبرگها به رنگ سفيد و سفيد متمايل به کرمي يا زرد ديده مي شوند. پرچمها طول نامساوي دارند. ميوه کپسول گلابي شکل يا تخم مرغي معکوس با تعداد زيادي بذر است. سطح بذرها داراي ماده موسيلاژ است.
4)جنس کيسه کشيش Capsella
گونه هاي متعلق به جنس کيسه کشيش گياهاني علفي، يک ساله و يا دو ساله هستند که اندامهاي هوايي آنها داراي کرکهاي ساده يا منشعب است. برگها با آرايش متناوب بر روي ساقه قرار گرفته اند و به حالت شانه اي يا کامل ديده مي شوند. گونه هاي مختلف کپسلا تا اواسط بهار گل مي دهند. گل آذين در انتهاي ساقه تشکيل مي شود. گلبرگها سفيد يا صورتي رنگ و بيشتر مورد توجه زنبور عسل است.ميوه از نوع خورجينک، و قلبي شکل وارونه و سه گوش و داراي دوخانه است، که هر کدام حاوي تعداد زيادي بذر است. در اين جنس يک گونه مفيد وجود دارد.
5)جنس ترتيزک باتلاقي Cardamine
اين جنس در ايران 7 گونه يک ساله و دو ساله دارد که اغلب با ريزومهاي گوشتي يا فلس دار ديده ميشود. اندامهاي هوايي کرکدار يا بدون کرک است. برگها کامل يا به صورت شانه اي است، که در حالت اخير يک برگچه بزرگ در انتهاي برگ به چجشم ميخورد. اولين برگهاي حقيقي کليوي شکل است. گلبرگها سفيد يا بنفش رنگ و به ندرت کرمي يا متمايل به زرد است. ميوه از نوع خورجين است و بذرها در يک رديف در هر حجره قرار گرفته اند.
6)جنس ازمک Cardaria
اين جنس شامل گياهاني علفي با تيپ رشدي چند ساله و اندامهاي هوايي پوشيده از کرک هاي سفيد رنگ و کوتاه است. ميوه در گونه هاي مختلف به شکل تخم مرغي تا قلبي ديده ميشود و يکي از گونه هاي مهم آن C.draba است.
7) جنس خاکشير ايراني Descurainia
جنس خاکشير ايراني داراي گونه هاي علفي يک ساله و دو ساله با برگهاي دو يا سه بار شانه اي ( به ندرت يکبار شانه اي) است. گلبرگها زرد و يا کرمي و ميوه از نوع خورجين و طويل است. بذور در يک رديف داخل ميوه قرار گرفته و سطح بذرها داراي داراي لايه موسيلاژي هستند. اين گونه به جنس Sisybrium spp. تا حدي شبيه هستند.
8) جنس گلدباخيا Goldbachia
جنس گلدباخيا داراي گونه هاي علفي يک ساله با اندامهاي هوايي بدون کرک است. گلبرگها سفيد تا ارغواني روشن و ميوه چهار گوش و ناشکوفا است.
9) جنس شب بوي صحرايي، باهوشا Malcolmia
جنس شب بوي صحرايي داراي بوته هاي علفي يک ساله با اندامهاي هوايي نسبتا" کرک دار است. گلبرگها به رنگ متمايل به قرمز تا قرمز ديده ميشوند. ميوه از نوع خورجين است که بذرها در يک رديف داخل آن قرار گرفته اند. اين جنس در ايران 9 گونه علفي يک ساله دارد.
10) جنس آب تره، علف چشمه، بولاغ اوتي Nasturtium
جنس آب تره شامل گياهان علفي و چند ساله با اندامهاي هوايي کرکدار يا بدون کرک است. برگها شانه اي و گلبرگها سفيد رنگ مي باشد. تخمدان حاوي 50-30 تخمک است. ميوه استوانه اي شکل و از نوع خورجين است و بذرها در دو رديف قرار گرفته اند.
11)جنس ترب Raphanus
رافانوسها گياهاني يک ساله يا چند ساله علفي، با ريشه اصلي غده اي و برگهاي شانه اي مي باشند. اندامهاي هوايي پوشيده از کرکهاي خشن است. گونه هاي مختلف متعلق به جنس رافانوس از اوايل ارديبهشت ماه شروع به گلدهي مي کنند و تا اواخر مرداد ماه نيز ادامه مي يابد. گلبرگها به شکل تخم مرغي وارونه ديده مي شوند.ميوه از نوع خورجين، بندبند و واجد نوک مشخص است. جنس ترب در ايران يک گونه علفي خودرو دارد که امروزه ارقام اصلاح شده اي از آن مناطق مختلف کشور به عنوان سبزي خوراکي کاشته ميشود.
12) جنس خردل Sinapis
اغلب گونه هاي جنس سيناپيس به صورت گياهان علفي و يک ساله رشد مي کنند. برگهاي مرکب شانه اي و کرک دار با آرايش متناوب روي ساقه قرار گرفته اند. گل آذين در اغلب گونه ها از نوع خوشه اي و متراکم است. گلبرگها زرد يا سفيد رنگ و کاسبرگها آزاد هستند. ميوه از نوع خورجين، نوک دار، باريک و استوانه اي است و برخي از گونه هاي متعلق به اين جنس براي دامها خاصيت سمي دارند.
13) جنس خاکشير Sisymbrium
در اين جنس گونه هاي علفي با تيپ رشدي يک ساله، دو ساله و چند ساله ديده مي شود. اندامهاي هوايي در گونه هاي مختلف به صورت صاف تا حدي کرک دار و برگهاي متناوب و تقريبا" شانه اي ( به ندرت ساده) ديده مي شوند. گلبرگها به رنگ زرد کم رنگ، زرد يا تقريبا" سفيد است. ميوه از نوع خورجين و باريک و مستقيم يا خميده در برخي گونه ها و داراي بذرهاي متعدي است. سطح بذرها داراي ترکيبات موسيلاژي نيست. حدود 80 گونه از اين جنس تاکنون شناسايي شده است.
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com